Library

Liber Octavus

At trepidam in thalamis et iam sua facta paventem Colchida circa omnes pariter furiaeque minaeque patris habent, nec caerulei timor aequoris ultra nec miserae terra ulla procul: quascumque per undas ferre fugam, quamcumque cupit iam scandere puppem. ultima virgineis tunc flens dedit oscula vittis quosque fugit complexa toros crinemque genasque aegra per antiqui carpsit vestigia somni atque haec impresso gemuit miseranda cubili: 'o mihi si profugae genitor nunc ille supremos amplexus, Aeeta, dares fletusque videres ecce meos! ne crede, pater, non carior ille est quem sequimur--tumidis utinam simul obruar undis! tu precor haec longa placidus mox sceptra senecta tuta geras meliorque tibi sit cetera proles!' dixit et Haemonio numquam spernenda marito condita letiferis promit medicamina cistis virgineosque sinus ipsumque monile venenis implicat ac saevum super omnibus addidit ensem. inde velut torto Furiarum erecta flagello prosilit, attonito qualis pede prosilit Ino in freta nec parvi meminit conterrita nati quem tenet; extremum coniunx ferit inritus Isthmon. Iam prior in lucos curis urgentibus heros venerat et nemoris sacra se nocte tegebat tum quoque siderea clarus procul ora iuventa. qualis adhuc sparsis comitum per lustra catervis Latmius aestiva residet venator in umbra dignus amore deae, velatis cornibus et iam Luna venit, roseo talis per nubila ductor implet honore nemus talemque exspectat amantem. ecce autem pavidae virgo de more columbae quae super ingenti circumdata praepetis umbra in quemcumque tremens hominem cadit, haud secus illa acta timore gravi mediam se misit. at ille excepit blandoque prior sic ore locutus: 'o decus in nostros magnum ventura penates solaque tantarum virgo haud indigna viarum causa reperta mihi, <iam>iam non ulla requiro vellera teque meae satis est vexisse carinae. verum age et hoc etiam, quando potes, adice tantis muneribus meritisque tuis. namque aurea iussi terga referre sumus. socios ea gloria tangit.' sic ait et primis supplex dedit oscula palmis. Contra virgo novis iterum singultibus orsa est: 'linquo domos patrias te propter opesque meorum nec iam nunc regina loquor sceptrisque relictis vota sequor; serva hanc profugae, prior ipse dedisti quam (scis nempe) fidem. di nostris vocibus adsunt sidera et haec te meque vident. tecum aequora, tecum experiar quascumque vias, modo nequis abactam huc referat me forte dies oculis<que> parentis ingerar. hoc superos, hoc te quoque deprecor, hospes.' Haec ait atque furens rapido per devia passu tollitur. ille haeret comes et mi[se]ratur euntem cum subito ingentem media inter nubila flammam conspicit et saeva vibrantes luce tenebras. 'quis rubor iste poli? quod tam lugubre refulsit sidus?' ait, reddit trepido cui talia virgo: 'ipsius en oculos et lumina torva draconis aspicis. ille suis haec vibrat fulgura cristis meque pavens contra solam videt ac vocat ultro, ceu solet, et blanda poscit me pabula lingua. dic age nunc utrum vigilanti hostemque videnti exuvias auferre velis an lumina somno mergimus et domitum potius tibi tradimus anguem.' ille silet, tantus subiit tum virginis horror. Iamque manus Colchis ~crinem~que intenderat astris carmina barbarico fundens pede teque ciebat, Somne pater: 'Somne omnipotens, te Colchi[di]s ab omni orbe voco inque unum iubeo nunc ire draconem, quae freta saepe tuo domui, quae nubila cornu fulminaque et toto quicquid micat aethere, sed nunc, nunc age maior ades fratrique simillime Leto. te quoque, Phrixeae pecudis fidissime custos, tempus ab hac oculos tandem deflectere cura. quem metuis me adstante dolum? servabo parumper ipsa nemus; longum interea tu pone laborem.' ille haud Aeolio discedere fessus ab auro nec dare permissae, quamvis iuvet, ora quieti sustinet ac primi percussus nube soporis horruit et dulces excussit ab arbore somnos. contra Tartareis Colchis spumare <venenis> cunctaque Lethaei quassare silentia rami perstat et adverso luctantia lumina cantu obruit atque omnem linguaque manuque fatigat vim Stygiam ardentes donec sopor occupet iras. iamque altae cecidere iubae nutatque coactum iam caput atque ingens extra sua vellera cervix ceu refluens Padus aut septem proiectus in amnes Nilus et Hesperium veniens Alpheos in orbem. ipsa caput cari postquam Medea draconis vidit humi fusis circum proiecta lacertis seque suumque simul flevit crudelis alumnum. 'non ego te sera talem sub nocte videbam sacra ferens epulasque tibi nec talis hianti mella dabam ac nostris nutribam fida venenis. quam gravida nunc mole iaces, quam segnis inertem flatus habet! nec te saltem, miserande, peremi. heu saevum passure diem, iam nulla videbis vellera, nulla tua fulgentia dona sub umbra. cede adeo inque aliis senium nunc digere lucis immemor, oro, mei nec me tua sibila toto exagitent infesta mari. sed tu quoque cunctas, Aesonide, dimitte moras atque effuge raptis velleribus. patrios exstinxi noxia tauros, terrigenas in fata dedi: fusum ecce draconis corpus habes! iamque omne nefas, iam, spero, peregi.' quaerenti tunc deinde viam, qua se arduus heros ferret ad aurigerae caput arboris, 'heia per ipsum scande age et adverso gressus' ait 'imprime dorso.' nec mora fit. dictis fidens Cretheia proles calcat et aeriam squamis perfertur ad ornum, cuius adhuc rutilam servabant bracchia pellem, nubibus accensis similem aut cum veste recincta labitur ardenti Thaumantias obvia Phoebo. corripit optatum decus extremumque laborem Aesonides longosque sibi gestata per annos Phrixeae monumenta fugae vix reddidit arbor cum gemitu tristesque super coiere tenebrae. egressi relegunt campos et fluminis ora summa petunt. micat omnis ager villisque comantem sidereis totos pellem nunc fundit in artus, nunc in colla refert, nunc implicat ille sinistrae: talis ab Inachiis Nemeae Tirynthius antris ibat adhuc aptans umeris capitique leonem. ut vero sociis, qui tunc praedicta tenebant ostia, per longas apparuit aureus umbras, clamor ab Haemonio surgit grege. se quoque gaudens promovet ad primas iuveni ratis obvia ripas. praecipites agit ille gradus atque aurea misit terga prius, mox attonita cum virgine puppem insilit ac rapta victor consistit in hasta. Interea patrias saevus venit horror ad aures fata domus luctumque ferens fraudemque fugamque virginis. hinc subitis infelix frater in armis, urbs etiam mox tota coit, volat ipse senectae immemor Aeetes, complentur litora bello nequiquam, fugit immissis iam puppis habenis. Mater adhuc ambas tendebat in aequora palmas et soror atque omnes aliae matresque nurusque Colchides aequalesque tibi, Medea, puellae. exstat sola parens impletque ululatibus auras: 'siste fugam, medio refer huc ex aequore puppem, nata, potes! quo' clamat 'abis? hic turba tuorum omnis et iratus nondum pater, haec tua tellus sceptraque: quid terris solam te credis Achaeis? quis locus Inachias inter tibi, barbara, natas? istane vota domus exspectatique hymenaei? hunc petii grandaeva diem? vellem unguibus uncis ut volucris possem praedonis in ipsius ora ire ratemque supra claroque reposcere cantu quam genui. Albano fuit haec promissa tyranno, non tibi; nil tecum miseri pepigere parentes, Aesonide, non hoc Pelias evadere furto te iubet aut ullas Colchis abducere natas: vellus habe et nostris siquid super accipe templis! sed quid ego quemquam immeritis incuso querellis? ipsa fugit tantoque (nefas) ipsa ardet amore. hoc erat, infelix, redeunt nam singula menti, ex quo [to] Thessalici subierunt ~nam singula~ quod nullae te, nata, dapes, non ulla iuvabant tempora. non ullus tibi tum color aegraque verba errantesque genae atque alieno gaudia vultu semper erant. cur tanta mihi non prodita pestis, ut gener Aesonides nostra consideret aula nec talem paterere fugam, commune fuisset aut certe nunc omne nefas iremus et ambae in quascumque vias? pariter petiisse iuvaret Thessaliam et saevi, quaecumque est, hospitis urbem.' sic genetrix similique implet soror omnia questu exululans, famulae pariter clamore supremo in vacuos dant verba notos dominamque reclamant nomine; te venti procul et tua fata ferebant. Inde diem noctemque volant. redeuntibus aura gratior et notae Minyis transcurrere terrae, cum subito Erginus puppi sic fatur ab alta: 'vos,' ait 'Aesonide, contenti vellere capto nec via quae superet nec quae fortuna videtis. crastina namque dies trucis ad confinia Ponti Cyaneasque vocat meminique, o Tiphy, tuorum saxa per illa, pater, memini, venerande, laborum. mutandum, o socii, nobis iter: altera ponti eluctanda via et cursu quem fabor eundum est. haud procul hinc ingens Scythici ruit exitus Histri, fundere non uno tantum quem flumina cornu accipimus. septem exit aquis, septem ostia pandit. illius adversi nunc ora petamus et undam quae latus in laevum Ponti cadit, inde sequemur ipsius amnis iter donec nos flumine certo perferat inque aliud reddat mare. sint age tanti, Aesonide, quaecumque morae quam saeva subire saxa iterum, quam Cyaneos perrumpere montes. sat mihi, non totis Argo redit ecce corymbis.' haec ait ignarus fixas iam numine rupes stare neque adversis ultra concurrere saxis. reddidit Aesonides: 'et te, fidissime rector, haud vani tetigere metus nec me ire recuso longius et cunctis redeuntem ostendere terris.' protinus inde alios flectunt regesque locosque adsuetumque petunt plaustris migrantibus aequor. Puppe procul summa vigilis post terga magistri haeserat auratae genibus Medea Minervae atque ibi deiecta residens in lumina palla flebat adhuc, quamquam Haemoniis cum regibus iret sola tamen nec coniugii secura futuri. illam Sarmatici miserantur litora ponti, illa Thoanteae transit defleta Dianae, nulla palus, nullus Scythiae non maeret euntem amnis. Hyperboreas movit conspecta pruinas tot modo regna tenens; ipsi quoque murmura ponunt iam Minyae, iam ferre volunt. vix adlevat ora ad seras siquando dapes, quas carus Iason ipse dab<at, i>am nubiferam transire Carambin significans, iam regna Lyci, totiensque gementem fallit ad Haemonios hortatus surgere montes. Insula Sarmaticae Peuce stat nomine nymphae torvus ubi et ripa semper metuendus utraque in freta per saevos Hister descendit alumnos. solvere in hoc tandem resides dux litore curas ac primum socios ausus sua pacta docere promissamque fidem thalami foedusque iugale. ultro omnes laeti instigant meritamque fatentur, ipse autem invitae iam Pallados erigit aras incipit Idaliae numen nec spernere divae praecipueque sui siquando in tempore pulcher coniugii Minyas numquam magis eminet inter, qualis sanguineo victor Gradivus ab Hebro Idalium furto subit aut dilecta Cythera seu cum caelestes Alcidae invisere mensas iam vacat et fessum Iunonia sustinet Hebe. adsunt unanimes Venus hortatorque Cupido; suscitat adfixam maestis Aeetida curis, ipsa suas illi croceo subtegmine vestes induit, ipsa suam duplicem Cytherea coronam donat et arsuras alia cum virgine gemmas. tum novus implevit vultus honor ac sua flavis reddita cura comis graditurque oblita malorum. sic ubi Mygdonios planctus sacer abluit Almo laetaque iam Cybele festaeque per oppida taedae, quis modo tam saevos adytis fluxisse cruores cogitet aut ipsi qui iam meminere ministri? inde ubi sacrificas cum coniuge venit ad aras Aesonides unaque adeunt pariterque precari incipiunt, ignem Pollux undamque iugalem praetulit et dextrum pariter vertuntur in orbem. sed neque se pingues tum candida flamma per auras explicuit nec tura videt concordia Mopsus promissam nec stare fidem, breve tempus amorum. odit utrumque simul, simul et miseratur utrumque et tibi tum nullos optavit, barbara, natos. mox epulas et sacra parant. silvestria laetis praemia venatu facili quaesita supersunt; pars veribus, pars undanti despumat aeno. gramineis ast inde toris discumbitur, olim Hister anhelantem Peucen quo presserat antro. ipsi inter medios rosea radiante iuventa altius inque sui sternuntur velleris auro. Quis novus inceptos timor impediit hymenaeos turbavitque toros et sacra calentia rupit? Absyrtus subita praeceps cum classe parentis advehitur profugis infestam lampada Grais concutiens diramque premens clamore sororem atque 'hanc, o siquis vobis dolor iraque, Colchi, accelerate viam, neque enim fugit aequore raptor Iuppiter aut falsi sequimur vestigia tauri. puppe (nefas) una praedo Phrixea reportat vellera, qua libuit remeat cum virgine; nobis, o pudor, et muros et stantia tecta reliquit. quid mihi deinde satis? nec quaero vellera nec te accipio, germana, datam nec foederis ulla spes erit aut irae quisquam modus. inde reverti patris ad ora mei tam parvo in tempore fas sit? quinquaginta animae me scilicet unaque mersa sufficiet placare ratis? te, Graecia fallax, persequor atque tuis hunc quasso moenibus ignem. nec tibi digna, soror, desum ad conubia frater primus et ecce fero quatioque hanc lampada vestro coniugio, primus celebro dotalia sacra, qui potui: patriae veniam da, quaeso, senectae. quin omnes alii pariter populique patresque mecum adsunt. magni virgo ne regia Solis Haemonii thalamos adeas despecta mariti tot decuit coiisse rates, tot fulgere taedas.' Dixerat atque orans iterum ventosque virosque perque ratis supplex et remigis <. . . . . . . . 286a . . . . . . . . . . . . . . . . . .> vexilla magistris. 286b illi autem intorquent truncis frond<ent>ibus undam quaeque die fuerat raptim formata sub uno et tantum deiecta suis a montibus arbor-- quid dolor et veterum potuit non ira virorum?-- haud longis iam distat aquis sequiturque volantem barbara Palladiam puppem ratis, ostia donec Danuvii viridemque vident ante ostia Peucen ultimaque agnoscunt Argoi cornua mali. tum vero clamorem omnes inimicaque tollunt gaudia, tum gravior remis fragor, ut procul Argo visa viris, unamque petunt rostra omnia puppem. princeps navalem nodosi roboris uncum arripit et longa Styrus prospectat ab unda coniugio atque iterum sponsae flammatus amore. iamque alii clipeos et tela trabalia dextris expediunt, armant alii picis unguine flammas. impatiens tremit hasta morae nec longius inter quam quod tela vetet superest mare. vocibus urgent interea et pedibus pulsant tabulata frementes. Cum subitas videre rates vibrataque flammis aequora non una Minyae formidine surgunt, primus et in puppem deserta virgine ductor prosilit et summa galeam rapit altus ab hasta, ense simul clipeoque micat nec cetera pubes segnius arreptis in litore constitit armis. at tibi quae scelerum facies, Medea, tuorum quisve pudor Colchos iterum fratremque videnti quicquid et abscisum vasto iam tuta profundo credideras! ergo infausto sese occulit antro non aliud quam certa mori seu carus Iason seu frater Graia victus cecidisset ab hasta. Haud ita sed summo segnis sed<et> aethere Iuno aut sinit extrema Minyas decernere pugna nec numero quoniam Colchis nec puppibus aequos. ergo ubi diva rates hostemque accedere cernit, ipsa subit terras tempestatumque refringit ventorumque domos. volucrum gens turbida fratrum erumpit, classem dextra Saturnia monstrat. videre inque unum pariter mare protinus omnes infesto clamore ruunt inimicaque Colchis aequora et adversos statuunt a litore fluctus. Tollitur atque infra Minyas Argoaque vela Styrus habet, vasto rursus desidit hiatu abruptus revolutus aqua. iamque omnis in astra itque reditque ratis lapsoque reciproca fluctu descendit. vorat hos vertex, hos agmine toto gurges agit, simul in vultus micat undique terror; crebra ruina poli caelestia limina laxat. non tamen ardentis Styri violentia cedit, hortatur socios media inter proelia divum: 'transferet ergo meas in quae volet oppida dotes Colchis et Haemonius nobis succedet adulter nec mihi tot magnos inter regesque procosque profuerit prona haud dubii sententia patris? an virtus praelata viri est et fortior ille quem sequitur? iungam igniferos sine carmine tauros saevaque Echionii ferro sata persequar hydri. hoc adeo interea specta de litore pugnas amborum: victoris eris. iam digna videbis proelia iamque illud carum caput ire cruenta sub freta, semiviri nec murra corpus Achivi sed pice, sed flammis et olentes sulphure crines. vos modo vel solum hoc, fluctus, expellite corpus: non te, Aeeta pater, generi aut, Sol magne, pudebit. fallor, an hos nobis magico nunc carmine ventos ipsa movet diraque levat maria ardua lingua atque iterum Aesonides, iterum defenditur arte qua solet? haud illi cantus et futile murmur proderit. ite, rates, et frangite virginis undam!' dixit et intortis socio cum milite remis prosilit. at fluctu puppis labefacta reverso solvitur effunditque viros ipsumque minantem tunc quoque et elata quaerentem litora dextra. ibat et arma ferens et strictum naufragus ensem incipit et remos et quaerere transtra solutae sparsa ratis maestas<que> altis intendere voces puppibus. ast inter tantos succurrere fluctus nulla potest aut ille sequi quotiensque propinquat tunc alius rursus dirimit mare. iam tamen errat iamque abiit fundoque iterum violentus ab imo erigitur, sed fluctus adest magnoque sub altis turbine figit aquis et tandem virgine cessit. Absyrtus visu maeret defixus acerbo: heu quid agat? qua vi portus et prima capessat ostia, qua possit Minyas invadere clausos, quos videt agnoscitque fremens? maria obvia contra saevaque pugnat hiems totusque in vertice pontus. abscessit tandem vanaque recedit ab ira et tanta de clade ratis. latus inde sinistrum adversamque procul Peuces defertur in oram cum sociis, gemino nam scinditur insula flexu Danuvii. hac dudum Minyas Pagasaea<que> puppis in statione manent, illinc Aeetius heros obsidet adversa tentoria Thessala classe impatiens pugnaeque datur non ulla potestas. noctes atque dies vastis mare fluctibus inter perfurit, expediant donec Iunonia sese consilia atque aliquem bello ferat anxia finem. At Minyae tanti reputantes ultima belli urgent et precibus cuncti fremituque fatigant Aesoniden: quid se externa pro virgine clausos obiciat quidve illa pati discrimina cogat? respiceret pluresque animas maioraque fata tot comitum, qui non furiis nec amore nefando per freta, sed sola sese virtute sequantur. an vero ut thalamis raptisque indulgeat unus coniugiis? id tempus enim. sat vellera Grais et posse oblata componere virgine bellum. quemque suas sinat ire domos nec Marte cruento Europam atque Asiam prima haec committat Erinys. namque datum hoc fatis trepidus supplexque canebat Mopsus, ut in seros irent magis ista nepotes atque alius lueret tam dira incendia raptor. Ille trahens gemitum tantis ac vocibus impar quamquam iura deum et sacri sibi conscia pacti religio dulcisque movent primordia taedae, cunctatur mortemque cupit sociamque pericli cogitat. haud ultra sociis obsistere pergit. haec ubi fixa viris, tempus fluctusque quietos exspectant. ipsam interea quid restet amantem ignorare sinunt decretaque tristia servant. Sed miser ut vanos, veros ita saepe timores versat amor fallique sinit nec virginis annos. ac prior ipsa dolos et quamlibet intima sensit non fidi iam signa viri nimiumque silentes una omnes. haud illa sui tamen immemor umquam nec subitis turbata minis prior occupat unum Aesoniden longeque trahit, mox talibus infit: 'me quoque, vir, tecum Minyae, fortissima pubes, nocte dieque movent? liceat cognoscere tandem, si modo Peliacae non sum captiva carinae nec dominos decepta sequor consultaque vestra fas audire mihi. merear, fidissime coniunx, nil equidem, miserere tamen promissaque serva usque ad Thessalicos saltem conubia portus inque tua me sperne domo. scis te mihi certe, non socios iurasse tuos. hi reddere forsan fas habeant, tibi non eadem permissa potestas teque simul mecum ipsa traham: non sola reposcor virgo nocens atque hac pariter rate fugimus omnes. an fratris te bella mei patriaeque biremes terrificant magnoque impar urgeris ab hoste? finge rates alias et adhuc maiora coire agmina: nulla fides, nullis ego digna periclis, non merui mortemque tuam comitemque tuorum? vellem equidem nostri tetigissent litora patris te sine duxque illis alius quicumque fuisset. nunc remeant meque ecce (nefas) et reddere possunt nec spes ulla super. quin tu mea respice saltem consilia et nimio comitum ne ce<de> timori. credidit ardentes quis te tunc iungere tauros posse, quis ad saevi venturum templa draconis? o utinam ergo meus pro te non omnia posset atque aliquid dubitaret amor. quin nunc quoque quaero quid iubeas. heu, dure, siles? magnumque minatur nescioquid tuus iste pudor. mene, optime quondam Aesonide, me ferre preces et supplicis ora fas erat--haud hoc nunc genitor putat--aut dare poenas iam sceleris dominumque pati?' sic fata parantem redde<re> dicta virum furiata mente refugit vociferans. qualem Ogygias cum tollit in arces Bacchus et Aoniis inlidit Thyiada truncis, talis erat talemque iugis se virgo ferebat cuncta pavens; fugit infestos vibrantibus hastis terrigenas, fugit ardentes exterrita tauros. si Pagasas vel Peliacas hinc denique nubes cerneret et <tenui> Tempe lucentia fumo, hoc visu contenta mori. tunc tota querellis egeritur questuque dies eademque sub astris sola movet, maestis veluti nox illa sonaret plena lupis quaterentque truces ieiuna leones ora vel orbatae traherent suspiria vaccae. procedit non gentis honos, non <gloria magni> Solis avi, non barbaricae decor ille iuventae, qualis erat cum Chaonio radiantia trunco vellera vexit ovans interque ingentia Graium nomina Palladia virgo stet altera prora. Maestus at ille minis et mota Colchidos ira 463a haeret et hinc praesens pudor, hinc decreta suorum dura premunt. utcumque tamen mulcere gementem temptat et ipse gemens et ~tempera~ dictis: 'mene aliquid meruisse putas, me talia velle? Valerius Flaccus The Latin Library The Classics Page

Liber Primus

Prima deum magnis canimus freta pervia natis fatidicamque ratem, Scythici quae Phasidis oras ausa sequi mediosque inter iuga concita cursus rumpere flammifero tandem consedit Olympo. Phoebe, mone, si Cumaeae mihi conscia vatis stat casta cortina domo, si laurea digna fronte viret, tuque o pelagi cui maior aperti fama, Caledonius postquam tua carbasa vexit Oceanus Phrygios prius indignatus Iulos, eripe me populis et habenti nubila terrae, sancte pater, veterumque fave veneranda canenti facta virum: versam proles tua pandit Idumen, namque potest, Solymo nigrantem pulvere fratrem spargentemque faces et in omni turre furentem. ille tibi cultusque deum delubraque genti instituet, cum iam, genitor, lucebis ab omni parte poli neque erit Tyriae Cynosura carinae certior aut Grais Helice servanda magistris. seu tu signa dabis seu te duce Graecia mittet et Sidon Nilusque rates: nunc nostra serenus orsa iuves, haec ut Latias vox impleat urbes. Haemoniam primis Pelias frenabat ab annis, iam gravis et longus populis metus. illius amnes Ionium quicumque petunt, ille Othryn et Haemum atque imum felix versabat vomere Olympum. sed non ulla quies animo fratrisque paventi progeniem divumque minas. hunc nam fore regi exitio vatesque canunt pecudumque per aras terrifici monitus iterant; super ipsius ingens instat fama viri virtusque haud laeta tyranno. ergo anteire metus iuvenemque exstinguere pergit Aesonium letique vias ac tempora versat, sed neque bella videt Graias neque monstra per urbes ulla: Cleonaeo iam tempora clausus hiatu Alcides, olim Lernae defensus ab angue Arcas et ambobus iam cornua fracta iuvencis. ira maris vastique placent discrimina ponti. tum iuvenem tranquilla tuens nec fronte timendus occupat et fictis dat vultum et pondera dictis. 'hanc mihi militiam, veterum quae pulchrior actis, adnue daque animum. nostri de sanguine Phrixus Cretheos ut patrias audis effugerit aras. hunc ferus Aeetes, Scythiam Phasinque rigentem qui colit--heu magni Solis pudor!--, hospita vina inter et attonitae mactat sollemnia mensae nil nostri divumque memor. non nuntia tantum fama refert: ipsum iuvenem tam saeva gementem, ipsum ego, cum serus fessos sopor alligat artus, aspicio, lacera adsiduis namque illius umbra questibus et magni numen maris excitat Helle. si mihi quae quondam vires, et pendere poenas Colchida iam et regis caput hic atque arma videres. olim annis ille ardor hebet necdum mea proles imperio et belli rebus matura marique. tu, cui iam curaeque vigent animique viriles, i, decus, et pecoris Nephelaei vellera Graio redde tholo ac tantis temet dignare periclis!' talibus hortatur iuvenem propiorque iubenti conticuit certus Scythico concurrere ponto Cyaneas tantoque silet possessa dracone vellera, multifidas regis quem filia linguas vibrantem ex adytis cantu dapibusque vocabat et dabat externo liventia mella veneno. Mox taciti patuere doli nec vellera curae esse viro, sed sese odiis immania cogi in freta. qua iussos sectatur quaerere Colchos arte queat: nunc aerii plantaria vellet Perseos aut currus et quos frenasse dracones creditus, ignaras Cereris qui vomere terras imbuit et flava quercum damnavit arista. heu quid agat? populumne levem veterique tyranno infensum atque olim miserantes Aesona patres advocet an socia Iunone et Pallade fretus armisona speret magis et freta iussa capessat, siqua operis tanti domito consurgere ponto fama queat. tu sola animos mentemque peruris, Gloria, te viridem videt immunemque senectae Phasidis in ripa stantem iuvenesque vocantem. tandem animi incertum confusaque pectora firmat religio tendensque pias ad sidera palmas 'omnipotens regina,' inquit, 'quam, turbidus atro aethere caeruleum quateret cum Iuppiter imbrem, ipse ego praecipiti tumidum per Enipea nimbo in campos et tuta tuli nec credere quivi ante deam quam te tonitru nutuque reposci coniugis et subita raptam formidine vidi, da Scythiam Phasinque mihi tuque, innuba Pallas, eripe me! vestris egomet tunc vellera templis illa dabo, dabit auratis et cornibus igni colla pater niveique greges altaria cingent?' Accepere deae celerique per aethera lapsu diversas petiere vias: in moenia pernix Thespiaca ad carum Tritonia devolat Argum. moliri hunc puppem iubet et demittere ferro robora Peliacas et iam comes exit in umbras. at Iuno Argolicas pariter Macetumque per urbes spargit inexpertos temptare parentibus Austros Aesoniden, iam stare ratem remisque superbam poscere quos revehat rebusque in saecula tollat. Omnis avet quae iam bellis spectataque fama turba ducum primae seu quos in flore iuventae temptamenta tenent necdum data copia rerum. at quibus arvorum studiumque insontis aratri, hos stimulant magnaque ratem per lustra viasque iussi laude canunt manifesto in lumine Fauni silvarumque deae atque elatis cornibus Amnes. Protinus Inachiis ultro Tirynthius Argis advolat, Arcadio cuius flammata veneno tela puer facilesque umeris gaudentibus arcus gestat Hylas; velit ille quidem, sed dextera nondum par oneri clavaeque capax. quos talibus amens insequitur solitosque novat Saturnia questus: 'o utinam Graiae rueret non omne iuventae in nova fata decus nostrique Eurystheos haec nunc iussa forent. imbrem et tenebras saevumque tridentem iamiam ego et inviti torsissem coniugis ignem. nunc quoque nec socium nostrae columenve carinae esse velim Herculeis nec me umquam fidere fas sit auxiliis comiti et tantum debere superbo.' dixit et Haemonias oculos detorquet ad undas. Fervere cuncta virum coetu, simul undique cernit delatum nemus et docta resonare bipenni litora. iam pinus gracili dissolvere lamna Thespiaden iungique latus lentoque sequaces molliri videt igne trabes remisque paratis Pallada velifero quaerentem bracchia malo. constitit ut longo moles non pervia ponto, puppis et ut tenues subiere latentia cerae lumina, picturae varios super addit honores. hic sperata <. . . . . > Tyrrheni tergore piscis Peleos in thalamos vehitur Thetis; aequora delphin corripit, <ipsa> sedet deiecta in lumina palla nec Iove maiorem nasci suspirat Achillen. hanc Panope Dotoque soror laetataque fluctu prosequitur nudis pariter Galatea lacertis antra petens; Siculo revocat de litore Cyclops. contra ignis viridique torus de fronde dapesque vinaque et aequoreos inter cum coniuge divos Aeacides pulsatque chelyn post pocula Chiron. parte alia Pholoe multoque insanus Iaccho Rhoecus et Atracia subitae de virgine pugnae. crateres mensaeque volant araeque deorum poculaque, insignis veterum labor. optimus hasta hic Peleus, hic ense furens agnoscitur Aeson. fert gravis invito victorem Nestora tergo Monychus, ardenti peragit Clanis Actora quercu. nigro Nessus equo fugit adclinisque tapetis in mediis vacuo condit caput Hippasus auro. Haec quamquam miranda viris stupet Aesone natus, at secum: 'heu miseros nostrum natosque patresque! hacine nos animae faciles rate nubila contra mittimur? in solum nunc saeviet Aesona pontus? non iuvenem in casus eademque pericula Acastum abripiam? invisae Pelias freta tuta carinae optet et exoret nostris cum matribus undas.' Talia conanti laevum Iovis armiger aethra advenit et validis fixam gerit unguibus agnam. at procul e stabulis trepidi clamore sequuntur pastores fremitusque canum; citus occupat auras raptor et Aegaei super effugit alta profundi. accipit augurium Aesonides laetusque superbi tecta petit Peliae. prior huic tum regia proles advolat amplexus fraternaque pectora iungens. ductor ait: 'non degeneres, ut reris, Acaste, venimus ad questus: socium te iungere coeptis est animus neque enim Telamon aut Canthus et Idas Tyndareusque puer mihi vellere dignior Helles. o quantum terrae, quantum cognoscere caeli permissum est, pelagus quantos aperimus in usus! nunc forsan grave reris opus, sed laeta recurret cum ratis et caram cum iam mihi reddet Iolcon, quis pudor heu nostros tibi tunc audire labores, quae referam visas tua per suspiria gentes!' Nec passus rex plura virum 'sat multa parato in quaecumque vocas. nec nos,' ait 'optime, segnes credideris patriisve magis confidere regnis quam tibi, si primos duce te virtutis honores carpere, fraternae si des adcrescere famae. quin ego, nequa metu nimio me cura parentis impediat, fallam ignarum subitusque paratis tunc adero, primas linquet cum puppis harenas.' dixerat. ille animos promissaque talia laetus accipit et gressus avidos ad litora vertit. At ducis imperiis Minyae monituque frequentes puppem umeris subeunt et tento poplite proni decurrunt intrantque fretum; non clamor anhelis nauticus aut blandus testudine defuit Orpheus. tum laeti statuunt aras. tibi, rector aquarum, summus honor, tibi caeruleis in litore vittis et Zephyris Glaucoque bovem Thetidique iuvencam deicit Ancaeus: non illo certior alter pinguia letifera perfringere colla bipenni. ipse ter aequoreo libans carchesia patri sic ait Aesonides: 'o qui spumantia nutu regna quatis terrasque salo complecteris omnes, da veniam! scio me cunctis e gentibus unum inlicitas temptare vias hiememque mereri: sed non sponte feror nec nunc mihi iungere montes mens ~tamen~ aut summo deposcere fulmen Olympo. ne Peliae te vota trahant! ille aspera iussa repperit et Colchos in me luctumque meorum. illum ego--tu tantum non indignantibus undis hoc caput accipias et pressam regibus alnum.' sic fatus pingui cumulat libamine flammam. Protulit ut crinem densis luctatus in extis ignis et escendit salientia viscera tauri, ecce sacer totusque dei per litora Mopsus immanis visu vittamque comamque per auras surgentem laurusque rotat. vox reddita tandem, vox horrenda viris. tum facta silentia vati. 'heu quaenam aspicio? nostris modo concitus ausis aequoreos vocat ecce deos Neptunus et ingens concilium. fremere et legem defendere cuncti hortantur. sic amplexus, sic pectora fratris, Iuno, tene tuque o puppem ne desere, Pallas: nunc patrui, nunc flecte minas! cessere ratemque accepere mari. per quot discrimina rerum expedior! subita cur pulcher harundine crines velat Hylas? unde urna umeris niveosque per artus caeruleae vestes? unde haec tibi vulnera, Pollux? quantus io tumidis taurorum e naribus ignis! tollunt se galeae sulcisque ex omnibus hastae et iam iamque umeri. quem circum vellera Martem aspicio? quaenam aligeris secat anguibus auras caede madens? quos ense ferit? miser, eripe parvos, Aesonide! cerno et thalamos ardere iugales!' Iamdudum Minyas <% > ambage ducemque terrificat; sed enim contra Phoebeius Idmon non pallore viris, non ullo horrore comarum terribilis, plenus fatis Phoeboque quieto, cui genitor tribuit monitu praenoscere divum omina, seu flammas seu lubrica comminus exta seu plenum certis interroget aera pinnis, sic sociis Mopsoque canit: 'quantum augur Apollo flammaque prima docet, praeduri plena laboris cerno equidem, patiens sed quae ratis omnia vincet. ingentes durate animae dulcesque parentum tendite ad amplexus!' lacrimae cecidere canenti quod sibi iam clausos invenit in ignibus Argos. Vix ea fatus erat, iungit cum talia ductor Aesonius: 'superum quando consulta videtis, o socii, quantisque datur spes maxima coeptis, vos quoque nunc vires animosque adferte paternos. non mihi Thessalici pietas culpanda tyranni suspective doli: deus haec, deus omine dextro imperat; ipse suo voluit commercia mundo Iuppiter et tantos hominum miscere labores. ite, viri, mecum dubiisque evincite rebus quae meminisse iuvet nostrisque nepotibus instent. hanc vero, socii, venientem litore laeti dulcibus adloquiis ludoque educite noctem!' paretur. molli iuvenes funduntur in alga conspicuusque toris Tirynthius. exta ministri rapta simul veribus Cereremque dedere canistris. Iamque aderat summo decurrens vertice Chiron clamantemque patri procul ostendebat Achillen. ut puer ad notas erectum Pelea voces vidit et ingenti tendentem bracchia passu, adsiluit caraque diu cervice pependit. illum nec valido spumantia pocula Baccho sollicitant veteri nec conspicienda metallo signa tenent: stupet in ducibus magnumque sonantes haurit et Herculeo fert comminus ora leoni. laetus at impliciti Peleus rapit oscula nati suspiciensque polum 'placido si currere fluctu Pelea vultis' ait 'ventosque optare ferentes, hoc, superi, servate caput! tu cetera, Chiron, da mihi! te parvus lituos et bella loquentem miretur; sub te puerilia tela magistro venator ferat et nostram festinet ad hastam.' omnibus inde viae calor additus; ire per altum magna mente volunt. Phrixi promittitur absens vellus et auratis Argo reditura corymbis. Sol ruit et totum Minyis laetantibus undae deduxere diem. sparguntur litore curvo lumina nondum ullis terras monstrantia nautis. Thracius hic noctem dulci testitudine vates extrahit, ut steterit redimitus tempora vittis Phrixus et iniustas contectus nubibus aras fugerit Inoo linquens Athamanta Learcho; aureus ut iuvenem miserantibus intulit undis vector et adstrictis ut sedit cornibus Helle. septem Aurora vias totidemque peregerat umbras luna polo dirimique procul non aequore visa coeperat a gemina discedere Sestos Abydo. hic soror Aeoliden aevum mansura per omne deserit, heu saevae nequiquam erepta novercae! illa quidem fessis longe petit umida palmis vellera, sed bibulas urgenti pondere vestes unda trahit levique manus labuntur ab auro. quis tibi, Phrixe, dolor, rapido cum concitus aestu respiceres miserae clamantia virginis ora extremasque manus sparsosque per aequora crines! Iamque mero ludoque modus positique quietis conticuere toris, solus quibus ordine fusis impatiens somni ductor manet. hunc gravis Aeson et pariter vigil Alcimede spectantque tenentque pleni oculos. illis placidi sermonis Iason suggerit adfatus turbataque pectora mulcet. mox ubi victa gravi ceciderunt lumina somno visa coronatae fulgens tutela carinae vocibus his instare duci: 'Dodonida quercum Chaoniique vides famulam Iovis. aequora tecum ingredior nec fatidicis avellere silvis me nisi promisso potuit Saturnia caelo. tempus adest: age rumpe moras, dumque aequore toto currimus incertus si nubila duxerit aether, iam nunc mitte metus fidens superisque mihique.' dixerat. ille pavens laeto quamquam omine divum prosiluit stratis. Minyas simul obtulit omnes alma novo crispans pelagus Tithonia Phoebo. discurrunt transtris: hi celso cornua malo expediunt, alii tonsas in marmore summo praetemptant, prora funem legit Argus ab alta. increscunt matrum gemitus et fortia languent corda patrum, longis flentes amplexibus haerent. vox tamen Alcimedes planctus supereminet omnis, femineis tantum illa furens ululatibus obstat, obruat Idaeam quantum tuba Martia buxum, fatur et haec: 'nate indignos aditure labores, dividimur nec ad hos animum componere casus ante datum, sed bella tibi terrasque timebam. vota aliis facienda deis. si fata reducunt te mihi, si trepidis placabile matribus aequor, possum equidem lucemque pati longumque timorem. sin aliud fortuna parat, miserere parentum, Mors bona, dum metus est nec adhuc dolor. ei mihi, Colchos unde ego et avecti timuissem vellera Phrixi? quos iam mente dies, quam saeva insomnia curis prospicio! quotiens raucos ad litoris ictus deficiam Scythicum metuens pontumque polumque nec de te credam nostris ingrata serenis! da, precor, amplexus haesuraque verba relinque auribus et dulci iam nunc preme lumina dextra!' talibus Alcimede maeret, sed fortior Aeson attollens dictis animos: 'o si mihi sanguis quantus erat cum signiferum cratera minantem non leviore Pholum manus haec compescuit auro, primus in aeratis posuissem puppibus arma concussoque ratem gauderem tollere remo. sed patriae valuere preces auditaque magnis vota deis: video nostro tot in aequore reges teque ducem. tales, tales ego ducere suetus atque sequi. nunc ille dies--det Iuppiter oro--, ille super quo te Scythici regisque marisque victorem atque umeros ardentem vellere rapto accipiam cedantque tuae mea facta iuventae.' sic ait. ille suo conlapsam pectore matrem sustinuit magnaque senem cervice recepit. Et iam finis erat. Zephyrumque ratemque morantes solverat amplexus tristi tuba tertia signo. dant remo sua quisque viri, dant nomina transtris. hinc laevum Telamon pelagus tenet, altior inde occupat Alcides aliud mare, cetera pubes dividitur. celer Asterion, quem matre cadentem Peresius gemino fovit pater amne Cometes, segnior Apidani vires ubi sentit Enipeus, nititur, hinc Talaus fratrisque Leodocus urget remo terga sui, quos nobile contulit Argos. hinc quoque missus adest quamvis arcentibus Idmon alitibus; sed turpe viro timuisse futura. hic et Naubolides tortas consurgit in undas Iphitus, hic patrium frangit Neptunius aequor, qui tenet undisonam Psamathen semperque patentem Taenaron, Euphemus, mollique a litore Pellae Deucalion certus iaculis et comminus ense nobilis Amphion, pariter quos edidit Hypso nec potuit similes voluitve ediscere vultus. tum valida Clymenus percusso pectore tonsa frater et Iphiclus puppem trahit et face saeva in tua mox Danaos acturus saxa, Caphereu, Nauplius, et tortum non a Iove fulmen Oileus qui gemet Euboicas nato stridente per undas quique Erymanthei sudantem pondere monstri Amphitryoniaden Tegeaeo limine Cepheus iuvit et Amphidamas (at frater plenior actis maluit Ancaeo vellus contingere Phrixi) tectus et Eurytion servato colla capillo, quem pater Aonias reducem tondebit ad aras. te quoque Thessalicae, Nestor, rapit in freta puppis fama, Mycenaeis olim qui candida velis aequora nec stantes mirabere mille magistros. nec Peleus fretus soceris et coniuge diva defuit ac prora splendet tua cuspis ab alta, Aeacide; tantum haec aliis excelsior hastis quantum Peliacas in vertice vicerat ornos. linquit et Actorides natum Chironis in antro, ut socius caro pariter meditetur Achilli fila lyrae pariterque leves puer incitet hastas. [discat eques placidi conscendere terga magistri] hic vates Phoebique fides non vana parentis Mopsus, puniceo cui circumfusa cothurno palla imos ferit alba pedes vittataque frontem cassis et in summo laurus Peneia cono. quin etiam Herculeo consurgit ab ordine Tydeus Nelidesque Periclymenus, quem parva Methone et levis Elis equis et fluctibus obvius Aulon caestibus adversos viderunt frangere vultus. tu quoque Phrixeos remo, Poeantie, Colchos bis Lemnon visure petis, nunc cuspide patris inclitus, Herculeas olim moture sagittas. proximus hinc Butes Actaeis dives ab oris; innumeras nam claudit apes longaque superbus fuscat nube diem dum plenas nectare cellas pandit et in dulcem reges dimittit Hymetton. insequeris casusque tuos expressa, Phalere, arma geris laeva; nam lapsus ab arbore parvum ter quater ardenti tergo circumvenit anguis, stat procul intendens dubium pater anxius arcum. tum caelata metus alios gerit arma Eribotes et quem fama genus non est decepta Lyaei Phlias immissus patrios de vertice crines. nec timet Ancaeum genetrix committere ponto, plena tulit quem rege maris. securus in aequor haud minus Erginus proles Neptunia fertur, qui maris insidias, clarae qui sidera noctis norit et e clausis quem destinet Aeolus antris, non metuat cui regna ratis, cui tradere caelum adsidua Tiphys vultum lassatus ab Arcto. taurea vulnifico portat celer a<spera> plumbo terga Lacon, saltem in vacuos ut bracchia ventos spargat et Oebalium Pagaseia puppis alumnum spectet securo celebrantem litora ludo, oraque Thessalico melior contundere freno vectorem pavidae Castor dum quaereret Helles passus Amyclaea pinguescere Cyllaron herba. illis Taenario pariter tremit ignea fuco purpura, quod gemina mater spectabile tela duxit opus: bis Taygeton silvasque comantes struxerat, Eurotan molli bis fuderat auro. quemque suus sonipes niveo de stamine portat et volat amborum patrius de pectore cycnus. at tibi collectas solvit iam fibula vestes ostenditque umeros fortes spatiumque superbi pectoris Herculeis aequum, Meleagre, lacertis. hic numerosa phalanx, proles Cyllenia: certus Aethalides subitas nervo redeunte sagittas cogere; tu medios gladio bonus ire per hostes, Euryte; nec patrio Minyis ignobilis usu nuntia verba ducis populis qui reddit Echion. sed non, Iphi, tuis Argo reditura lacertis heu cinerem Scythica te maesta relinquet harena cessantemque tuo lugebit in ordine remum. te quoque dant campi tanto pastore Pheraei felices, Admete, tuis nam pendet in arvis Delius ingrato Steropen quod fuderat arcu. a quotiens famulo notis soror obvia silvis flevit ubi Ossaeae captaret frigora quercus perderet et pingui miseros Boebeide crines! insurgit transtris et remo Nerea versat Canthus, in Aeaeo volvet quem barbara cuspis pulvere; at interea clari decus adiacet orbis quem genitor gestabat Abas--secat aurea fluctu tegmina Chalcidicas fugiens Euripus harenas celsaque semiferum contorquens frena luporum surgis ab ostrifero medius, Neptune, Geraesto. et tibi Palladia pinu, Polypheme, revecto ante urbem ardentis restat deprendere patris reliquias, multum famulis pia iusta moratis si venias. breviore petit iam caerula remo occupat et longe sua transtra novissimus Idas. at frater magnos Lynceus servatur in usus, quem tulit Arene, possit qui rumpere terras et Styga transmisso tacitam deprendere visu. fluctibus e mediis terras dabit ille magistro et dabit astra rati cumque aethera Iuppiter umbra perdiderit solus transibit nubila Lynceus. quin et Cecropiae proles vacat Orithyiae temperet ut tremulos Zetes fraterque ceruchos. nec vero Odrysius transtris impenditur Orpheus aut pontum remo subigit, sed carmine tonsas ire docet summo passim ne gurgite pugnent. donat et Iphiclo pelagus iuvenumque labores Aesonides, fessum Phylace quem miserat aevo non iam operum in partem, monitus sed tradat ut acres magnorumque viros qui laudibus urat avorum. Arge, tuae tibi cura ratis, te moenia doctum Thespia Palladio dant munere; sors tibi nequa parte trahat tacitum puppis mare fissaque fluctu vel pice vel molli conducere vulnera cera. pervigil Arcadio Tiphys pendebat ab astro Hagniades, felix stellis qui segnibus usum et dedit aequoreos caelo duce tendere cursus. Ecce per obliqui rapidum compendia montis ductor ovans laetusque dolis agnoscit Acastum horrentem iaculis et parmae luce coruscum. ille ubi se mediae per scuta virosque carinae intulit, ardenti Aesonides retinacula ferro abscidit. haud aliter saltus vastataque pernix venator cum lustra fugit dominoque timentem urget equum teneras compressus pectore tigres quas astu rapuit pavido, dum saeva relictis mater in adverso catulis venatur Amano. it pariter propulsa ratis. stant litore matres claraque vela oculis percussaque sole sequuntur scuta virum, donec iam celsior arbore pontus immens<usque> ratem spectantibus abstulit aer. Siderea tunc arce pater pulcherrima Graium coepta tuens tantamque operis consurgere molem laetatur; patrii neque enim probat otia regni. una omnes gaudent superi venturaque mundo tempora quaeque vias cernunt sibi crescere Parcae. sed non et Scythici genitor discrimine nati intrepidus tales fundit Sol pectore voces: 'summe sator, cui nostra dies volventibus annis tot peragit reficitque vices, tuane ista voluntas Graiaque nunc undis duce te nutuque secundo it ratis? an meritos fas est mihi rumpere questus? hoc metuens et nequa foret manus invida nato non mediae telluris opes, non improba legi divitis arva plagae (teneant uberrima Teucer et Libys et vestri Pelopis domus): horrida saevo quae premis arva gelu strictosque insedimus amnes. cederet his etiam et sese sine honore referret ulterius, sed nube rigens ac nescia rerum stat super et nostros iam zona reverberat ignes. quid regio immanis, quid barbarus amnibus ullis Phasis et aversis proles mea gentibus obstat? quid Minyae meruere queri? num vellere Graio vi potitur? profugo quin agmina iungere Phrixo abnuit, Inoas ultor nec venit ad aras, imperii sed parte virum nataeque moratus coniugio videt e Graia nunc stirpe nepotes et generos vocat et iunctas sibi sanguine terras. flecte ratem motusque, pater, nec vulnere nostro aequora pande viris; veteris sat conscia luctus silva Padi et viso flentes genitore sorores!' adfremit his quassatque caput qui vellera dono Bellipotens sibi fixa videt temptataque, contra Pallas et amborum gemuit Saturnia questus. Tum genitor: 'vetera haec nobis et condita pergunt ordine cuncta suo rerumque a principe cursu fixa manent; neque enim terris tum sanguis in ullis noster erat cum fata darem, iustique facultas hinc mihi cum varios struerem per saecula reges. atque ego curarum repetam decreta mearum. iam pridem regio quae virginis aequor ad Helles et Tanai tenus immenso descendit ab Euro undat equis floretque viris nec tollere contra ulla pares animos nomenque capessere bellis ausa manus. sic fata locos, sic ipse fovebam. accelerat sed summa dies Asiamque labantem linquimus et poscunt iam me sua tempora Grai. inde meae quercus tripodesque animaeque parentum hanc pelago misere manum. via facta per undas perque hiemes, Bellona, tibi. nec vellera tantum indignanda manent propiorque ex virgine rapta ille dolor, sed--nulla magis sententia menti fixa meae--veniet Phrygia iam pastor ab Ida, qui gemitus irasque pares et mutua Grais dona ferat. quae classe dehinc effusa procorum bella, quot ad Troiae flentes hiberna Mycenas, quot proceres natosque deum, quae robora cernes oppetere et magnis Asiam concedere fatis! hinc Danaum de fine sedet gentesque fovebo mox alias. pateant montes silvaeque lacusque cunctaque claustra maris, spes et metus omnibus esto. arbiter ipse locos terrenaque summa movendo experiar, quaenam populis longissima cunctis regna velim linquamque datas ubi certus habenas.' tunc oculos Aegaea refert ad caerula robur Herculeum Ledaeque tuens genus atque ita fatur: 'tendite in astra, viri: me primum regia mundo Iapeti post bella trucis Phlegraeque labores imposuit; durum vobis iter et grave caeli institui. sic ecce meus, sic orbe peracto Liber et expertus terras remeavit Apollo.' dixit et ingenti flammantem nubila sulco direxit per inane facem, quae puppe propinqua in bifidum discessit iter fratresque petivit Tyndareos, placida et mediis in frontibus haesit protinus amborum lumenque innoxia fundit purpureum, miseris olim implorabile nautis. Interea medio saevus permissa profundo carbasa Pangaea Boreas speculatus ab arce continuo Aeoliam Tyrrhenaque tendit ad antra concitus. omne dei rapidis nemus ingemit alis, strata Ceres motuque niger sub praepete pontus. aequore Trinacrio refugique a parte Pelori stat rupes horrenda fretis, quot in aethera surgit molibus, infernas totidem demissa sub undas. nec scopulos aut antra minor iuxta altera tellus cernitur. illam Acamans habitat nudusque Pyracmon, has nimbi ventique domos et naufraga servat tempestas, hinc in terras latumque profundum est iter, hinc olim soliti miscere polumque infelixque fretum (neque enim tunc Aeolus illis rector erat, Libya cum rumperet advena Calpen Oceanus, cum flens Siculos Oenotria fines perderet et mediis intrarent montibus undae), intonuit donec pavidis ex aethere ventis Omnipotens regemque dedit, quem iussa vereri saeva cohors; vix monte chalybs iterataque muris saxa domant Euros. cum iam cohibere frementum ora nequit, rex tunc aditus et claustra refringit ipse volens placatque data fera murmura porta. nuntius hunc solio Boreas proturbat ab alto. 'Pangaea quod ab arce nefas,' ait, 'Aeole, vidi! Graia novam ferro molem commenta iuventus pergit et ingenti gaudens domat aequora velo. nec mihi libertas imis freta tollere harenis qualis eram nondum vinclis et carcere clausus. hinc animi structaeque viris fiducia puppis, quod Borean sub rege vident. da mergere Graios insanamque ratem! nil me mea pignora tangunt. tantum hominum compesce minas dum litora iuxta Thessala necdum aliae viderunt carbasa terrae.' Dixerat, at cuncti fremere intus et aequora venti poscere. tum validam contorto turbine portam impulit Hippotades, fundunt se carcere laeti Thraces equi Zephyrusque et nocti concolor alas nimborum cum prole Notus crinemque procellis hispidus et multa flavus caput Eurus harena. induxere hiemem raucoque ad litora tractu unanimi freta curva ferunt. nec sola Tridentis regna movent, vasto pariter ruit igneus aether cum tonitru piceoque premit nox omnia caelo. excussi manibus remi conversaque frontem puppis in obliquum resonos latus accipit ictus, vela super tremulum subitus volitantia malum turbo rapit. qui tum Minyis trepidantibus horror cum picei fulsere poli pavidamque coruscae ante ratem cecidere faces antemnaque laevo prona dehiscentem cornu cum sustulit undam. non hiemem missosque putant consurgere ventos ignari, sed tale fretum. tum murmure maesto: 'hoc erat inlicitas temerare rudentibus undas quod nostri timuere patres. vix litore puppem solvimus et quanto fremitu se sustulit Aegon! hocine Cyaneae concurrunt aequore cautes tristius an miseris superest mare? linquite, terrae, spem pelagi sacrosque iterum seponite fluctus!' haec iterant segni flentes occumbere leto. magnanimus spectat pharetras et inutile robur Amphitryoniades. miscent suprema paventes verba alii iunguntque manus atque ora fatigant aspectu in misero ~tota~ cum protinus alnus solvitur et vasto puppis mare sorbet hiatu. illam huc atque illuc nunc torquens verberat Eurus, nunc stridens Zephyris aufert Notus. undique fervent aequora, cum subitus trifida Neptunus in hasta caeruleum fundo caput extulit. 'hanc mihi Pallas et soror hanc,' inquit, 'mulcens mea pectora fletu abstulerint; veniant Phariae Tyriaeque carinae permissumque putent. quotiens mox rapta videbo vela notis plenasque aliis clamoribus undas! non meus Orion aut saevus Pliade Taurus mortis causa novae; miseris tu gentibus, Argo, fata paras nec iam merito tibi, Tiphy, quietum ulla parens volet Elysium manesque piorum.' haec ait et pontum pater ac turbata reponit litora depellitque Notos, quos caerulus horror et madido gravis unda sinu longeque secutus imber ad Aeoliae tendunt simul aequora portae. emicuit reserata dies caelumque resolvit arcus et in summos redierunt nubila montes. iam placidis ratis exstat aquis, quam gurgite ab imo et Thetis et magnis Nereus socer erigit ulnis. ergo umeros ductor sacro velatur amictu Aesoniamque capit pateram, quam munere gaudens liquerat hospitio pharetrasque rependerat auro Salmoneus, nondum ille furens, cum fingeret alti quadrifida trabe tela Iovis contraque ruenti aut Athon aut Rhodopen maestae nemora ardua Pisae aemulus et miseros ipse ureret Elidis agros. hac pelago libat latices et talibus infit: 'di, quibus undarum tempestatisque sonorae imperium et magno penitus par regia caelo, tuque, fretum divosque pater sortite biformes, seu casus nox ista fuit seu, volvitur axis ut superum, sic stare~t opus~ tollique vicissim pontus habet seu te subitae nova puppis imago armorumque hominumque truces consurgere in iras impulit, haec luerim satis et tua numina, rector, iam fuerint meliora mihi. da reddere terris has animas patriaeque amplecti limina portae! tum quocumque loco meritas tibi plurimus aras pascet honos, quantusque rotis horrendus equisque stas, pater, atque ingens utrimque fluentia Triton frena tenet, tantus nostras condere per urbes.' dixerat haec. oritur clamor dextraeque sequentum verba ducis. sic cum stabulis et messibus ingens ira deum et Calabri populator Sirius arvi incubuit, coit agrestum manus anxia priscum in nemus et miseris dictat pia vota sacerdos. ecce autem molli Zephyros descendere lapsu aspiciunt, volat immissis cava pinus habenis infinditque salum et spumas vomit aere tridenti; Tiphys agit tacitique sedent ad iussa ministri, qualiter ad summi solium Iovis omnia circum prona parata deo, ventique imbresque nivesque fulguraque et tonitrus et adhuc in fontibus amnes. At subitus curaque ducem metus acrior omni mensque mali praesaga quatit, quod regis adortus progeniem raptoque dolis crudelis Acasto cetera nuda neci medioque in crimine patrem liquerit ac nullis inopem vallaverit armis, ipse procul nunc tuta tenens; ruat omnis in illos quippe furor. nec vana pavet trepidatque futuris. Saevit atrox Pelias inimicaque vertice ab alto vela videt nec qua se ardens effundere possit. nil animi, nil regna iuvant; fremit obice ponti clausa cohors telisque salum facibusque coruscat. haud secus, aerisona volucer cum Daedalus Ida prosiluit iuxtaque comes brevioribus alis, nube nova linquente domos Minoia frustra infremuit manus et visu lassatur inani omnis eques plenisque redit Gortyna pharetris. quin etiam in thalamis primoque in limine Acasti fusus humo iuvenis gressus et inania signa ore premit sparsisque legens vestigia canis 'te quoque iam maesti forsan genitoris imago, nate,' ait 'et luctus subeunt suspiria nostri iamque dolos circumque trucis discrimina leti mille vides. qua te, infelix, quibus insequar oris? non Scythicas ferus ille domos nec ad ostia Ponti tendit iter, falsae sed captum laudis amore te, puer, in nostrae durus tormenta senectae nunc lacerat. celsis an si freta puppibus essent pervia, non ultro iuvenes classemque dedissem? o domus, o freti nequiquam prole penates!' dixit et extemplo furiis iraque minaci terribilis: 'sunt hic etiam tua vulnera, praedo, sunt lacrimae carusque parens!' simul aedibus altis itque reditque fremens rerumque asperrima versat. Bistonas ad meritos cum cornua saeva Thyone<us> torsit et infelix iam mille furoribus Haemus, iam Rhodopes nemora alta gemunt, talem incita longis porticibus coniunxque fugit natique Lycurgum. Tartareo tum sacra Iovi Stygiisque ferebat manibus Alcimede tanto super anxia nato, siquid ab excitis melius praenosceret umbris. ipsum etiam curisque parem talesque prementem corde metus ducit, facilem tamen, Aesona coniunx. in scrobibus cruor et largus Phlegethontis operti stagnat honos saevoque vocat grandaeva tumultu Thessalis exanimes atavos magnaeque nepotem Pleiones. et iam tenues ad carmina vultus extulerat maestosque tuens natumque nurumque talia libato pandebat sanguine Cretheus: 'mitte metus, volat ille mari, quantumque propinquat iam magis atque magis variis stupet Aea deorum prodigiis quatiuntque truces oracula Colchos. heu quibus ingreditur fatis, qui gentibus horror pergit! mox Scythiae spoliis nuribusque superbus adveniet--cuperem ipse graves tum rumpere terras--, sed tibi triste nefas fraternaque turbidus arma rex parat et saevas irarum concipit ignes. quin rapis hinc animam et famulos citus effugis artus? i, meus es, iam te in lucos pia turba silentum secretisque ciet volitans pater Aeolus arvis.' Horruit interea famulum clamore supremo maesta domus, regemque fragor per moenia differt mille ciere manus et iam dare iussa vocatis. flagrantes aras vestemque nemusque sacerdos praecipitat subitisque pavens circumspicit, Aeson quid moveat. quam multa leo cunctatur in arta mole virum rictuque genas et lumina pressit, sic curae subiere ducem, ferrumne capessat imbelle atque aevi senior gestamina primi an patres regnique acuat mutabile vulgus. contra effusa manus haerensque in pectore coniunx 'me quoque' ait 'casus comitem quicumque propinquat accipies nec fata traham natumque videbo te sine, sat caeli patiens, cum prima per altum vela dedit, potui quae tantum ferre dolorem.' talia per lacrimas. et iam circumspicit Aeson, praeveniat quo fine minas, quae fata capessat digna satis; magnos obitus natumque domumque et genus Aeolium pugnataque poscere bella. est etiam ante oculos aevum rudis altera proles, ingentes animos et fortia discere facta quem velit atque olim leti meminisse paterni. ergo sacra novat. veteris sub nocte cupressi sordidus et multa pallens ferrugine taurus stabat adhuc, cui caeruleae per cornua vittae et taxi frons hirta comis; ipse aeger anhelans impatiensque loci visaque exterritus umbra. hunc sibi praecipuum gentis de more nefandae Thessalis in seros Ditis servaverat usus, tergeminam cum placat eram Stygiasque supremo obsecrat igne domos, iamiam exorabile retro carmen agens; neque enim ante leves niger avehit umbras portitor et cunctae primis stant faucibus Orci. illum ubi terrifici superesse in tempore sacri conspexit, statuit leto supremaque fatur ipse manu tangens damnati cornua tauri: 'vos quibus imperium Iovis et non segne peractum lucis iter, mihi conciliis, mihi cognita bellis nomina magnorum fama sacrata nepotum tuque, excite parens umbris, ut nostra videres funera et oblitos superum paterere dolores, da placidae mihi sedis iter meque hostia vestris conciliet praemissa locis! tu, nuntia sontum virgo Iovi, terras oculis quae prospicis aequis, ultricesque deae Fasque et grandaeva Furorum Poena parens, meritis regis succedite tectis et saevas inferte faces! sacer effera raptet corda pavor nec sola mei gravia adfore nati arma ratemque putet. classes et Pontica signa atque indignatos temerato litore reges mente agitet semperque metu decurrat ad undas arma ciens: mors sera viam temptataque claudat effugia et nostras nequeat praecurrere diras, sed reduces iam iamque viros auroque coruscum cernat iter. stabo insultans et ovantia contra ora manusque feram. tum vobis siquod inausum arcanumque nefas et adhuc incognita leti sors superest, date fallaci pudibunda senectae exitia indecoresque obitus! non Marte nec armis aut nati precor ille mei dignatus ut umquam ense cadat; quae fida manus, quae cara suorum diripiat laceretque senem nec membra sepulchro contegat. haec noster de rege piacula sanguis sumat et heu cunctae quas misit in aequora gentes!' adstitit et nigro fumantia pocula tabo contigit ipsa gravi Furiarum maxima dextra, illi avide exceptum pateris hausere cruorem. Fit fragor: inrumpunt sonitu, qui saeva ferebant imperia et strictos iussis regalibus enses. in media iam morte senes suffectaque leto lumina et undanti revomentes veste cruorem conspiciunt primoque rudem sub limine rerum te, puer, et visa pallentem morte parentum diripiunt adduntque tuis. procul horruit Aeson excedens memoremque tulit sub nubibus umbram. Cardine sub nostro rebusque abscisa supernis Tartarei sedet aula patris. non illa ruenti accessura polo, victam si volvere molem ingenti placet ore Chaos, quod pondere fessam materiem lapsumque queat consumere mundum. hic geminae aeternum portae, quarum altera dura semper lege patens populos regesque receptat, ast aliam temptare nefas et tendere contra: rara et sponte patet, siquando pectore ductor vulnera nota gerens, galeis praefixa rotisque cui domus aut studium mortales pellere curas, culta fides, longe metus atque ignota cupido, seu venit in vittis castaque in veste sacerdos. quos omnes levibus plantis et lampada quassans progenies Atlantis agit. lucet via late igne dei, donec silvas et amoena piorum deveniant camposque, ubi sol totumque per annum durat aprica dies thiasique chorique virorum carminaque et quorum populis iam nulla cupido. has pater in sedes aeternaque moenia natum inducitque nurum. tum porta quanta sinistra poena docet maneat Pelian, quot limine monstra. mirantur tantos strepitus turbamque ruentem et loca et infernos almae virtutis honores. Valerius Flaccus The Latin Library The Classics Page

Liber Quartus

Atque ea non oculis divum pater amplius aequis sustinuit natique pios miseratus amores Iunonem ardenti trepidam gravis increpat ira: 'ut nova nunc tacito <se> pectore gaudia tollunt! haeret inops solisque furit Tirynthius oris, at comite immemores Minyae facilesque relicto alta tenent. sic Iuno ducem fovet anxia curis Aesonium, sic arma viro sociosque ministrat. iam quibus incertam bellis Scythicaeque paventem gentis opes, quanta trepidam formidine cernam! tum precibus, tum me lacrimis et supplice dextra attemptare veto. rerum mihi firma potestas. i, Furias Veneremque move, dabit impia poenas virgo nec Aeetae gemitus patiemur inultos.' dixit et arcano redolentem nectare rorem, quem penes alta quies liquidique potentia somni, detulit inque vagi libavit tempora nati. ille graves oculos et Hylan resonantia semper ora ferens, ut nulla deum superare potestas, procumbit. tandem fessis pax reddita silvis fluminaque et vacuis auditae montibus aurae. ecce puer summa se tollere visus ab unda frondibus in croceis et iniquae munera nymphae stansque super carum talis caput edere voces: 'quid, pater, in vanos absumis tempora questus? hoc nemus, hoc fatis mihi iam domus, improba quo me nympha rapit saevae monitu Iunonis, in amne. nunc Iovis accessus et iam mihi limina caeli conciliat iungitque <toros> et fontis honores. o dolor, o dulces quas gessimus ante pharetrae! iam socii laetis rapuerunt vincula ventis, hortator postquam furiis et voce nefanda impulit Oenides. verum cum gente domoque ista luet saevaeque aderunt tua numina matri. surge age et in duris haud umquam defice, caelo mox aderis teque astra ferent: tu semper amoris sis memor et cari comitis ne abscedat imago.' talibus orantem dictis visuque fruentem ille ultro petit et vacuis amplexibus instat languentisque movet frustra conamina dextrae: corpus hebet somno refugaque eluditur umbra. tum lacrimis, tum voce sequi, tum rumpere questus, cum sopor et vano spes maesta resolvitur actu. fluctus ab undisoni ceu forte crepidine saxi cum rapit halcyonis miserae fetumque laremque, it super aegra parens queritur<que> tumentibus undis certa sequi quocumque ferant audetque pavetque, icta fatiscit aquis donec domus haustaque fluctu est; illa dolens vocem dedit et se sustulit alis: haud aliter somni maestus labor. exsilit amens effusisque genas lacrimis rigat. 'ibimus' inquit 'solus et hos montes desertaque lustra tenebis, care puer, nec res ultra mirabere nostras?' haec fatus relegitque vias et vallibus exit incertus quid Iuno ferat, quas apparet iras. nec minus et socios cernit procul aequore ferri praecipites tacitumque pudet potuisse relinqui. Iamque iter ad Teucros atque hospita moenia Troiae flexerat Iliaci repetens promissa tyranni, cum maesto Latona simul Dianaque vultu ante Iovem stetit et supplex sic fatur Apollo: 'in quem alium Alciden, in quae iam tempora differs Caucaseum, rex magne, senem? nullumne malorum finem adeo poenaeque dabis? te cuncta precatur gens hominum atque ipsi iam te, pater <optime>, montes fessaque cum silvis orant iuga. sat tibi furtum ignis et aetheriae defensa silentia mensae!' dixit ubi, e scopulis media inter pabula diri vulturis ipse etiam gemitu maestaque fatigat voce Iovem saevis relevans ambusta pruinis lumina, congeminant amnes rupesque fragorem Caucaseae, stupet ipse dei clamoribus ales. tunc etiam super<as> Acheronte auditus ad arces Iapetus, gravis orantem procul arcet Erinys respiciens celsi legem Iovis. ille dearum fletibus et magno Phoebi commotus honore velocem roseis demittit nubibus Irin. 'i, Phrygas Alcides et Troiae differat arma. nunc' ait 'eripiat dirae Titana volucri.' diva volat defertque viro celeranda parentis imperia atque alacrem laetis hortatibus implet. Iam Minyae mediis clarae per sidera noctis fluctibus intulerant placido cava lintea cursu multaque deserto memores super Hercule volvunt. Thracius at summa sociis e puppe sacerdos fata deum et miserae solans incommoda vitae securum numeris agit et medicabile carmen. quod simul adsumpta pulsum fide, luctus et irae et labor et dulces cedunt e pectore nati. Interea magni iamiam subeuntibus astris Oceani genitale caput Titania frenis antra sonant, Sol auricomis urgentibus horis multifidum iubar et bisseno sidere textam loricam induitur; ligat hanc qui nubila contra balteus undantem variat mortalibus arcum. inde super terras et eoi cornua montis emicuit traxitque diem candentibus undis et Minyas viso liquerunt flamina Phoebo. Proxima Bebrycii panduntur litora regni, pingue solum et duris regio non invida tauris. rex Amycus. regis fatis et numine freti non muris cinxere domos, non foedera legum ulla colunt placidas aut iura tenentia mentes. quales Aetnaeis rabidi Cyclopes in antris nocte sub hiberna servant freta, sicubi saevis advectet ratis acta notis tibi pabula dira et miseras, Polypheme, dapes, sic undique in omnes prospiciunt cursantque vias, qui corpora regi capta trahant. ea Neptuno trux ipse parenti sacrifici pro rupe iugi media aequora supra torquet agens. sin forma viris praestantior adsit, tum legere arma iubet sumptisque occurrere contra caestibus: haec miseri sors est aequissima leti. huc ubi devectam Neptunus gurgite puppem sensit et extremum nati prospexit in oras et quondam laetos domini certamine campos, ingemit ac tales evolvit pectore questus: 'infelix imas quondam mihi rapta sub undas nec potius magno Melie tum mixta Tonanti! usque adeone meam quacumque ab origine prolem tristia fata manent? sic te olim pergere sensi, Iuppiter, iniustae quando mihi virginis armis concidit infelix et nunc chaos implet Orion. nec tibi nunc virtus aut det fiducia nostri, nate, animos opibusque ultra ne crede paternis. iamiam aliae vires maioraque sanguine nostro vincunt fata Iovis, potior cui cura suorum est. atque ideo nec ego hanc tumidis avertere ventis temptavi tenuive ratem nec iam mora morti hinc erit ulla tuae. reges preme, dure, secundos!' abstulit inde oculos natumque et tristia linquens proelia sanguineo terras pater adluit aestu. Principio fluvios gentemque et litora ductor explorare iubet paulumque egressus Echion invenit obscura gemitus in valle trahentem clam iuvenem et caesi maerentem nomen amici. ille virum ut contra venientem umbrataque vidit tempora Parrhasio patris de more galero paciferaeque manu nequiquam insignia virgae, 'heu fuge' ait 'certo quicumque es, perdite, passu dum datur!' obstipuit visu Nonacria proles quid ferat admirans. postquam remeare monentem ocius et dictis perstantem cernit in isdem, abripit et sociis quae sint ea promere cogit. ille manum tendens 'non haec' ait 'hospita vobis terra, viri, non hic ullos reverentia ritus pectora: mors habitat saevaeque hoc litore pugnae. iam veniet diros Amycus qui tollere caestus imperet et vasto qui vertice nubila pulset. talis in advectos Neptuni credita proles aeternum furit atque aequae virtutis egentes ceu superum segnes ad iniqua altaria tauros constituit, tandem ut misero lavet arma cerebro. consulite atque fugae medium ne temnite tempus. namque isti frustra quisquam concurrere monstro audeat et quaenam talem vidisse voluptas?' ductor ad haec: 'Bebryxne venis diversaque regi corda gerens--melior vulgi nam saepe voluntas-- hostis an externis fato delatus ab oris? et tua cur Amycus caestu nondum obruit ora?' 'nomen' ait 'praedulce mihi ~nomen~que secutus Otreos unanimi. decus ille et laeta suorum gloria nec vestros comes aspernandus in actus Hesionam et Phrygiae peteret cum gaudia nuptae, hic Amycum contra iussus stetit atque ego palmas implicui. sed prima procul vixdum ora levantis fulminea frontem dextra disiectaque fudit lumina. me numquam leto dignatus et armis, sed lacrimis potius luctuque absumor inerti. spes tamen, his fando si nuntius extitit oris et Mariandynum patrias penetravit ad urbes, unde genus fraterque viro--sed et ille quierit oro nec vanis cladem Lycus augeat armis.' Haec ubi non ulla iuvenes formidine moti accipiunt (dulce et dura sic pergere mente), terga sequi properosque iubet coniungere gressus. litore in extremo spelunca apparuit ingens arboribus super et dorso contecta minanti, non quae dona deum, non quae trahat aetheris ignem, infelix domus et sonitu tremebunda profundi. at varii pro rupe metus: hinc trunca rotatis bracchia rapta viris strictoque immortua caestu ossaque taetra situ <et> capitum maestissimus ordo per piceas, quibus adverso sub vulnere nulla iam facies nec nomen erat; media ipsius arma sacra metu[que] magnique aris imposta parentis. hospitis hic primum monitus rediere Dymantis et pavor et monstri subiit absentis imago atque oculos cuncti inter se tenuere silentes, donec sidereo Pollux interritus ore 'te tamen hac, quicumque es,' ait 'formidine faxo iam tua silva ferat, modo sint tibi sanguis et artus!' omnibus idem animus forti decernere pugna exoptantque virum contra<que> occurrere poscunt. qualiter ignotis spumantem funditus amnem <. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .> pandit iter, mox omne pecus formidine pulsa pone subit iamque et mediis procedit ab undis. At procul e silvis sese gregibusque ferebat saevus in antra gigas, quem nec sua turba tuendo it taciti secura metus. mortalia nusquam signa manent; instar scopuli, qui montibus altis summus abit longeque iugo stat solus ab omni. devolat inde furens nec quo via curve profecti nec genus ante rogat, sed tali protonat ira: 'incipite, o iuvenes! etenim fiducia, credo, huc tulit auditas et sponte lacessitis oras. sin errore viae necdum mens gnara locorum, Neptuni domus atque egomet Neptunia proles. hic mihi lex caestus adversaque tollere contra bracchia, sic ingens Asiae plaga quique per Arcton dexter et in laevum pontus iacet haec mea visit hospitia, hoc cuncti remeant certamine reges. iam pridem caestus resides et frigida raris dentibus aret humus. quis mecum foedera iunget? prima manu cui dona fero? mox omnibus idem ibit honos. fuga sub terras, fuga nulla per auras. nec lacrimae--ne ferte preces--superive vocati pectora nostra movent: aliis rex Iuppiter oris. faxo Bebrycium nequeat transcendere puppis ulla fretum et ponto volitet Symplegas inani.' Talia dicta dabat, cum protinus asper Iason et simul Aeacidae simul et Calydonis alumni Nelidesque Idasque prior quae maxima surgunt nomina, sed nudo steterat iam pectore Pollux. tum pavor et gelidus defixit Castora sanguis, nam nec ad Elei pugnam videt ora parentis nec sonat Oebalius caveae favor aut iuga nota Taygeti, lavitur patrios ubi victor ad amnes, nec pretium sonipes aut sacrae taurus harenae, praemia sed manes reclusaque ianua leti. illum Amycus nec fronte trucem nec mole tremendum, vixdum etiam primae spargentem signa iuventae, ore renidenti lustrans obit et fremit ausum sanguineosque rotat furiis ardentibus orbes. non aliter iam regna poli, iam capta Typhoeus astra ferens Bacchum ante acies primamque deorum Pallada et oppositos doluit sibi virginis angues. sic adeo insequitur rabidoque ita murmure terret: 'quisquis es, infelix celeras puer, haud tibi pulchrae manserit hoc ultra frontis decus orave matri nota feres. tune a sociis electus iniquis? tune Amyci moriere manu?' nec plura moratus ingentes umeros spatiosaque pectoris ossa protulit horrendosque toris informibus artus. deficiunt visu Minyae, miratur et ipse Tyndarides. redit Alcidae iam sera cupido et vacuo maestos lustrarunt lumine montes. at satus aequoreo fatur tunc talia rege: 'aspice et haec crudis durata volumina tauris nec peto sortis opem, sed quos potes indue caestus.' Dixit et urgentis post saeva piacula fati nescius extremum hoc armis innectere palmas dat famulis, dat et inde Lacon. odia aspera surgunt ignotis prius atque incensa mente feruntur in medium sanguis Iovis et Neptunia proles. hinc illinc dubiis intenta silentia votis et pater orantis caesorum Tartarus umbras nube cava tandem ad meritae spectacula pugnae emittit. summi nigrescunt culmina montis. Continuo Bebryx, Maleae velut arce fragosa turbo rapax, vix ora virum, vix tollere passus bracchia torrenti praeceps agit undique nimbo cursibus involvens totaque immanis harena insequitur. vigil ille metu cum pectore et armis huc alternus et huc, semper cervice reducta semper et in digitis et summi pulvere campi, proiectusque redit. spumanti qualis in alto Pliade capta ratis, trepidi quam sola magistri cura tenet, rapidum ventis certantibus aequor intemerata secat, Pollux sic providus ictus servat et Oebalia dubium caput eripit arte. ut deinde urgentes effudit nubibus iras ardoremque viri, paulatim insurgere fesso integer et summos ~manibus~ deducere caestus. ille dies aegros Amyci sudoribus artus primus et arenti cunctantem vidit hiatu nec sua defessum noscunt loca nec sua regem agmina. respirant ambo paulumque reponunt bracchia, ceu Lapithas aut Paeonas aequore in ipso cum refovet fixaque silet Gradivus in hasta. vix steterant et iam ecce ruunt inflictaque late terga sonant. nova vis iterum, nova corpora surgunt. hunc pudor, hunc noto iam spes audentior hoste instimulat. fumant crebro praecordia pulsu, avia responsant gemitu iuga. pervigil ut cum artificum notat Aet<na> manus et fulmina Cyclops prosubigit, pulsis strepitant incudibus urbes. emicat hic dextramque parat dextramque minatur Tyndarides, redit huc oculis et pondere Bebryx sic ratus, ille autem celeri rapit ora sinistra: conclamant socii et subitas dant gaudia voces. illum insperata turbatum fraude furentemque Oebalides prima refugit dum detonet ira, territus ipse etiam atque ingentis conscius ausi. saevit inops Amycus nullo discrimine sese praecipitans avidusque viri (respectat ovantes quippe procul Minyas), tunc caestu elatus utroque inruit. hos inter Pollux subit et trucis ultro advolat ora viri nec spes effecta, sed ambae in pectus cecidere manus. hoc saevior ille ecce iterum vacuas agit inconsulta per auras bracchia. sentit ubi Pollux rationis egentem, dat genibus iunctis latus effusumque secutus haud revocare gradum patitur turbatque premitque ancipitem crebros et liber congerit ictus desuper averso. sonat omni vulnere vertex inclinis ceditque malis. iam tempora manant sanguineaeque latent aures, vitalia donec vincula, qua primo cervix committitur artu, solvit dextra gravis. labentem propulit heros ac super insistens 'Pollux ego missus Amyclis et Iove natus.' ait 'nomen mirantibus umbris hoc referes. sic et memori noscere sepulchro.' Bebrycas extemplo spargit fuga, nullus adempti regis amor: montem celeres silvamque capessunt. haec sors, haec Amycum tandem manus arcuit ausis effera servantem Ponti loca vimque iuventae continuam et magni sperantem tempora patris. tenditur ille ingens hominum pavor arvaque late occupat, annosi veluti si decidat olim pars Erycis vel totus Athos. qua mole iacentis ipse etiam expleri victor nequit oraque longo comminus obtutu mirans tenet. at manus omnis heroum densis certatim amplexibus urgent armaque ferre iuvat fessasque attollere palmas. 'salve, vera Iovis, vera o Iovis' undique 'proles' ingeminant 'o magnanimis memoranda palaestris Taygeta et primi felix labor ille magistri!' dumque ea dicta ferunt, tenues tamen ire cruores siderea de fronte vident nec sanguine Pollux territus averso siccabat vulnera caestu. illius excelsum ramis caput armaque Castor implicat et viridi conectit tempora lauro respiciensque ratem 'patriis' ait 'has precor oris, diva, refer frondes cumque hac freta curre corona.' dixerat. hinc valida caedunt armenta bipenni perfusique sacro placati gurgitis amne graminea sternuntur humo, tunc liba dapesque frondibus accumulant; exsortia terga Laconi praecipiunt pecudum. toto mox tempore mensae laetus ovat nunc laude virum, nunc vatis honoro carmine, victori geminans cratera parenti. Iamque dies auraeque vocant rursusque capessunt aequora, qua rigidos eructat Bosporos amnes. illos, Nile, tuis nondum dea gentibus Io transierat fluctus, unde haec data nomina ponto. tum pius Oeagri claro de sanguine vates admonita genetrice refert casusque locorum Inachidosque vias pelagusque emensa iuvencae exilia intentisque canit. 'videre priores saepe Iovem <in> terras Argivaque regna Pelasgum virginis Iasiae blandos descendere ad ignes. sentit Iuno dolos curaque accensa iugali aethere desiluit (dominam Lyrceia tellus antraque deprensae tremuerunt conscia culpae), cum trepida Inachiae paelex subit ora iuvencae sponte dei; plausu fovet hanc et pectora mulcet Iuno renidenti cohibens suspiria vultu. mox ita adorta Iovem: "da quam modo ditibus Argis campus alit primae referentem cornua Phoebes indomitamque bovem, da carae munera nuptae. ipsa ego dilectae pecudi iam pascua digna praecipuosque legam fontes." qua fraude negaret aut quos inventos tenuisset Iuppiter astus? muneris illa potens custodem protinus Argum adiungit. custos Argus placet, inscia somni lumina non aliter toto cui vertice quam si Lyda nurus sparso telas maculaverit ostro. Argus et in scopulos et monstris horrida lustra ignotas iubet ire vias heu multa morantem conantemque preces inclusaque pectore verba. ultima tum patriae cedens dedit oscula ripae; flevit Amymone, flerunt Messeides undae, flevit et effusis revocans Hyperia lacertis. illa, ubi vel fessi tremerent erroribus artus vel rueret summo iam frigidus aethere vesper, heu quotiens saxo posuit latus aut, ubi longa aegra siti, quos ore lacus, quae pabula carpsit, verbere candentes quotiens exhorruit armos! quin et ab excelso meditantem vertice saltus audentemque mori valles citus egit in imas Argus et arbitrio durus servavit erili, cum subito Arcadio sonuit cava fistula ritu imperiumque patris celerans Cyllenius ales advenit et leni modulatur carmen avena "quo" que ait "hinc diversus abis? heus respice cantus!" haud procul insectans Argum languentia <cantu> lumina cuncta notat dulcesque sequentia somnos et celerem mediis in cantibus exigit harpen. iamque refecta Iovi paulatim in imagine prisca ibat agris Io victrix Iunonis et ecce cum facibus spirisque et Tartareo ululatu Tisiphonen videt: ac primo vestigia visu figit et in miserae rursus bovis ora recurrit. nec qua valle memor <nec> quo se vertice sistat Inachias errore etiam defertur ad undas, qualis et a prima quantum mutata iuvenca! nec pater aut trepidae temptant accedere nymphae. ergo iterum silvas, iterum petit invia retro ceu Styga dilectum fugiens caput. inde per urbes raptatur Graias atque ardua flumina ripis, oblato donec paulum cunctata profundo incidit. absistunt fluctus et gnara futuri dant pavida alta viam, celsis procul ipsa refulget cornibus ac summa palearia sustinet unda. ast Erebi virgo ditem volat aethere Memphin praecipere et Pharia venientem pellere terra. contra Nilus adest et toto gurgite torrens Tisiphonen agit atque imis inlidit harenis Ditis opem ac saevi clamantem numina regni. apparent sparsaeque faces disiectaque longe verbera et abruptis excussi crinibus hydri. nec Iovis interea cessat manus: intonat alto insurgens caelo genitor curamque fatetur atque ipsa imperium Iuno pavet. haec procul Io spect[ab]at ab arce <Phari>, iam divis addita iamque aspide cincta comas et ovanti persona sistro. Bosporon hinc veteres errantis nomine divae vulgavere. iuvet nostros nunc ipsa labores immissisque ratem sua per freta provehat Euris.' Dixerat et placidi tendebant carbasa venti. postera non cassae Minyis Aurora retexit noctis iter: nova cuncta vident Thyneaque iuxta litora fatidici poenis horrentia Phinei, dira deum summo quem vis urgebat in aevo. quippe neque extorrem tantum nec lucis egentem insuper Harpyiae Typhonides, ira Tonantis, depopulant ipsoque dapes praedantur ab ore. talia prodigia et tales pro crimine poenas perpetitur. spes una seni, quod pellere saevam quondam fata luem dederant Aquilone creatis. ergo ubi iam Minyas certamque accedere Phineus sentit opem, primas baculo defertur ad undas vestigatque ratem atque oculos attollit inanes. tunc tenuem spirans animam 'salve o mihi longum exspectata manus nostrisque' ait 'agnita votis. novimus et divis geniti quibus et via iussos quae ferat ac vestri rebar sic tempora cursus proxima quaeque legens, quantum Vulcania Lemnos traxerit, infelix tulerit quae Cyzicus arma. sensi et Bebrycio supremam in litore pugnam iam propior iamque hoc animam solamine mulcens. non ego nunc magno quod cretus Agenore Phineus aut memorem mea quod vates insedit Apollo pectora: praesentis potius miserescite fati! nec mihi diversis erratum casibus orbem amissas aut flere domos aut dulcia tempus lumina; consuetis serum est ex ordine fatis ingemere. Harpyiae semper mea pabula servant, fallere quas nusquam misero locus: ilicet omnes deveniunt niger intorto ceu turbine nimbus iamque alis procul et sonitu mihi nota Celaeno. diripiunt verruntque dapes foedataque turbant pocula, saevit odor surgitque miserrima pugna parque mihi monstrisque fames. sprevere quod omnes pollueruntque manu quodque unguibus excidit atris has mihi fert in luce moras. nec rumpere fata morte licet, trahitur victu crudelis egestas. sed vos o servate precor, praedicta deorum si non falsa mihi, vos finem imponite poenis. nempe adsunt qui monstra fugent, Aquilonia proles non externa mihi: nam rex ego divitis Hebri iunctaque vestra meo quondam Cleopatra cubili.' Nomen ad Actaeae Calais Zetesque sororis prosiliunt Zetesque prior 'quem cernimus?' inquit 'tune ille Odrysiae Phineus rex inclitus orae? tu Phoebi comes et nostro dilecte parenti? o ubi nunc regni generisque ubi gloria? quam te exedit labor et miseris festina senectus! quin age mitte preces: namque est tibi nostra voluntas, si non ira deum--vel si placabilis--urget.' sustulit hic geminas Phineus ad sidera palmas 'te'que ait 'infesti, quae nunc premis, ira Tonantis, ante precor, nostrae tandem iam parce senectae, sit modus. et fore credo equidem, nam vestra voluntas quid, iuvenes, sine pace deum? nec credite culpam saevitiae scelerumve mihi nunc crimina pendi: fata loquax mentemque Iovis quaeque abdita solus consilia et terris subito ventura parabat prodideram miserans hominum genus. hinc mihi tanta pestis et offusae media inter dicta tenebrae. iam tandem cessere irae nec casus ab alto, ipse volens nostris sed vos deus adpulit oris.' sic ait et fatis ita iam cedentibus omnes impulit et durae commovit imagine poenae. instituere toros mediisque tapetibus ipsum accipiunt circumque iacent; simul aequora servant, astra simul, vescique iubent ac mittere curas, cum subitus misero tremor et pallentia primae ora senis fugere manus. nec prodita pestis ante, sed in mediis dapibus videre volucres. fragrat acerbus odor patriique exspirat Averni halitus, unum omnes incessere planctibus, unum infestare manus. inhiat Cocytia nubes luxurians ipsoque ferens fastidia visu. tum sola conluvie atque inlusis stramina mensis foeda rigant, stridunt alae praedaque retenta saevit utrimque fames. nec solum horrenda Celaeno Phinea, sed miseras etiam prohibere sorores. emicat hic subito seseque Aquilonia proles cum clamore levat, genitor simul impulit alas. hoste novo turbata lues lapsaeque rapinae faucibus et primum pavidae Phineia tecta pervolitant, mox alta petunt. stant litore fixi Haemonidae atque oculis palantia monstra sequuntur. sicut, prorupti tonuit cum forte Vesevi Hesperiae letalis apex, vixdum ignea montem torsit hiems, iamque eoas cinis induit urbes: turbine sic rapido populos atque aequora longe transabeunt nullaque datur considere terra. iamque et ad Ionii metas atque intima tendunt saxa, vocat magni Strophadas nunc incola ponti. hic fessae leti<que> metu propioris anhelae dum trepidant humilique graves timidoque volatu implorant clamore patrem Typhona nefando, extulit adsurgens noctem pater imaque summis miscuit et mediis vox exaudita tenebris: 'iam satis huc pepulisse deas. cur tenditis ultra in famulas saevire Iovis, quas fulmina quamquam aegidaque ille gerens magnas sibi legit in iras? nunc quoque Agenoreis idem decedere tectis imperat: agnoscunt monitus iussaeque recedunt. mox tamen et vobis similis fuga, cum premet arcus letifer. Harpyiae numquam nova pabula quaerent donec erunt divum meritae mortalibus irae.' haesit uterque polo dubiisque elanguit alis, mox abit et sociae victor petit agmina puppis. Interea Minyae pulsa lue prima Tonanti sacra novant, tum vina toris epulasque reponunt. ipse inter medios ceu dulcis imagine somni laetus ad oblitae Cereris suspirat honores; agnoscit Bacchi latices, agnoscit et undam et nova non pavidae miratur gaudia mensae. hunc ubi reclinem stratis et pace fruentem aspicit ac longae ducentem oblivia poenae talibus appellat supplexque ita fatur Iason: 'vota, senex, perfecta tibi. nunc me quoque curis eripe et ad nostros animum converte labores. omnis adhuc sors laeta quidem nec numine vano, siqua fides curae superum, tantum aequor adorti tendimus: ipsa mihi puppem Iovis optima proles instituit, dedit et socios Saturnia reges. fidere mens sed nostra nequit quantumque propinquat Phasis et ille operum summus labor, hoc magis angunt proxima nec vates sat iam mihi Mopsus et Idmon.' ille ducem nec ferre preces nec dicere passus amplius hic demum vittas laurumque capessit numina nota ciens. stupet Aesonis inclita proles Phinea ceu numquam poenis nullaque gravatum peste Iovis: tam largus honos, tam mira senectae maiestas infusa; vigor novus auxerat artus. tum canit: 'o terras fama venture per omnes, quem sociis ducibusque deis atque arte benigna Pallados ipse ultro Pelias ad sidera tollit, demens, dum profugi non sperat vellera Phrixi, fata locosque tibi, possum quas reddere grates, expediam rerumque vias finemque docebo. ipse etiam, qui me prohibet sua pandere terris saecula, te propter fandi mihi Iuppiter auctor. hinc iter ad Ponti caput errantesque per altum Cyaneas. furor his medio concurrere ponto; necdum ullas videre rates: sua comminus actae saxa premunt cautesque suas. ceu vincula mundi ima labant, tremere ecce solum, tremere ipsa repente tecta vides: illae redeunt, illae aequore certant. di tibi progresso propius, di forsitan ipsi auxilium mentemque dabunt. ast ipse iuvare ausa quibus monitis possim tua? quippe per altum tenditis unde procul venti, procul unde volucres, et pater ipse maris pavidas detorquet habenas. siqua brevis scopulis fieret mora, si semel orsis ulla quies, fuga tunc medio speranda recursu: vix repetunt primae celeres confinia terrae iamque alio clamore ruunt omnisque tenetur pontus et infestis anceps cum montibus errat. verum animo redit illa meo sors cognita divum (fabor enim nec spe dubios solabor inani): cum mihi Tartareas saevo clangore volucres protulit ira Iovis, vox haec simul excidit auris: "ne vanas impende preces finemque malorum expete, Agenoride! Pontum penetraverit ulla cum ratis et rabidi steterint in gurgite montes, tum sperare modum poenae veniamque licebit." sic deus. aut vobis ergo fera [per] saxa patescunt aut mea iam saevae redeunt ad pabula Dirae. verum inter medias dabitur si currere cautes (certe digna manus) vacuumque exibis in aequor, proxima regna Lyci, remeat qui victor ab oris Bebryciis. toto non ullus litore Ponti mitior. hic lecto comitum de robore siquem perculerit vicina lues, ne defice casus praedicti memor atque animos accinge futuris. illic pestiferas subter iuga concava torquet alter aquas Acheron vastoque exundat hiatu fumeus et saeva sequitur caligine campos. linque gravem fluvium et miseris sua fata colonis: sic quoque non uno dabitur transcurrere luctu. quid tibi nubifera surgentem rupe Carambin, quid memorem quas Iris aquas aut torqueat Ancon? proxima Thermodon hinc iam secat arva--memento-- inclita Amazonidum magnoque exorta Gradivo gens ibi: femineas nec tu nunc crede catervas, sed qualis, sed quanta viris insultat Enyo divaque Gorgonei gestatrix innuba monstri. ne tibi tunc horrenda rapax ad litora puppem ventus agat, ludo volitans cum turma superbo pulvereis exsultat equis ululataque tellus intremit et pugnas mota pater incitet hasta. non ita sit metuenda tibi saevissima quamquam gens Chalybum, duris patiens cui cultus in arvis et tonat adflicta semper domus ignea massa. inde omnem innumeri reges per litoris oram, hospitii quis nulla fides, sed limite recto puppis et aequali transcurrat carbasus aura: sic demum rapidi venies ad Phasidis amnem. castra ibi iam Scythiae fraternaque surgit Erinys. ipse truces illic Colchos hostemque iuvabis auxiliis. nec plura equidem discrimina cerno. fors etiam optatam dabitur contingere pellem. sed te non animis nec solis viribus aequum credere: saepe acri potior prudentia dextra. quam tulerit deus, arripe opem. iamque ultima nobis promere fata nefas. sileo prior.' atque ita facto fine dedit tacitis iterum responsa tenebris. Tum subita resides socios formidine Iason praecipitat rumpitque moras tempusque timendi. ipse viros gradiens ad primi litoris undam prosequitur Phineus. 'quaenam tibi praemia,' dixit 'quas, decus o Boreae, possim persolvere grates? me Pangaea super rursus iuga meque paterna stare Tyro dulcesque iterum mihi surgere soles nunc reor. exactae (verumne?) abiere volucres nec metuam tutaeque dapes? date tangere vultus, dem sinite amplexus propiusque accedite dextrae.' dixerat. abscedunt terris et litora condunt. Omnibus extemplo saeva sub imagine rupes Cyaneae propior<que> labor. quando adfore quaque parte putent? stant ora metu nec fessa recedunt lumina diversas circum servantibus undas, cum procul auditi sonitus insanaque saxa, saxa neque illa viris, sed praecipitata profundo siderei pars visa poli. dumque ocius instant, ferre fugam maria ante ratem, maria ipsa repente deficere adversosque vident discedere montes, omnibus et gelida rapti formidine remi. ipse per arma volans et per iuga summa carinae hortatur supplexque manus intendit Iason nomine quemque premens: 'ubi nunc promissa superba ingentesque minae, mecum quibus ista secuti? idem Amyci certe visus timor omnibus antro perculerat; stetimus tamen et deus adfuit ausis. quin iterum idem aderit, credo, deus.' haec ubi fatus corripit abiecti remumque locumque Phaleri et trahit, insequitur flammata pudore iuventus. unda laborantes praeceps rotat ac fuga ponti obvia. miscentur rupes iamque aequore toto Cyaneae iuga praecipites inlisa remittunt. bis fragor infestas cautes adversaque saxis saxa dedit, flamma expresso bis fulsit in imbri. sicut multifidus ruptis e nubibus horror effugit et tenebras nimbosque intermicat ignis terrificique ruunt tonitrus elisaque noctem lux dirimit (pavor ora virum, pavor occupat aures), haud secus implevit pontum fragor; effluit imber spumeus et magno puppem procul aequore vestit. Advertere dei defixaque numina ponto, quid scopulis praeclusa ratis, quid dura iuventus expediat. pendet magnis favor ortus ab ausis. prima coruscanti signum dedit aegide virgo fulmineam iaculata facem. vixdum ardua cautes cesserat, illa volans tenui per concita saxa luce fugit. rediere viris animique manusque ut videre viam. 'sequor, o quicumque deorum,' Aesonides 'vel fallis' ait praecepsque fragores per medios ruit et fumo se condidit atro. coeperat hinc cedens abductis montibus unda ferre ratem pelagoque dies occurrere aperto. sed neque permissis iam fundere rector habenis vela neque eniti remis pote, cum super adsunt Cyaneae. premit umbra ratem scopulique feruntur comminus. hic <Iuno> praecepsque ex aethere Pallas insiliunt pariter scopulos: hunc nata coercet, hunc coniunx Iovis, ut valido qui robore tauros sub iuga et invito detorquet in ilia cornu. inde, velut mixtis Vulcanius ardor harenis verset aquas, sic ima fremunt fluctuque coacto angitur et clausum scopulos super effluit aequor. contra omnes validis tenui discrimine remis pergere iter mediosque ratem transferre per ictus. saxa sed extremis tamen increpuere corymbis parsque (nefas) deprensa iugis, nam cetera caelo debita. conclamant Minyae, latera utraque quippe dissiluisse putant. fugit ipse novissimus ictus Tiphys et <e> mediis sequitur freta rapta ruinis nec prius obsessum scopulis respexit ad aequor aut sociis temptata quies, nigrantia quam iam litora longinquique exirent flumina Rhebae. tunc fessas posuere manus, tunc arida anheli pectora, discussa quales formidine Averni Alcides Theseusque comes pallentia iungunt oscula vix primis amplexi luminis oris. nec vero ipse metus curasque resolvere ductor, sed maria aspectans 'heu qui datus iste deorum sorte labor nobis! serum ut veniamus ad amnem Phasidis et mites' inquit 'dent vellera Colchi, unde per hos iterum montes fuga?' talia fundit imperio fixos Iovis aeternumque revinctos nescius. id fati certa nam lege manebat, siqua per hos undis umquam ratis isset apertis. Tum freta, quae longis fuerant impervia saeclis, ad subitam stup<uer>e ratem Pontique iacentis omne solum regesque patent gentesque repostae. non alibi effusis cesserunt longius undis litora, non, tantas quamvis Tyrrhenus et Aegon volvat aquas, geminis tot desint Syrtibus undae. nam super huc vastos tellus quoque congerit amnes; non septemgemini memorem quas exitus Histri, quas Tanais flavusque Tyres Hypanisque Novasque addat opes quantosque sinus Maeotia laxent aequora. flumineo sic agmine fregit amari vim salis hinc Boreae cedens glaciantibus auris Pontus et exorta facilis concrescere bruma. utque vel immotos Ursae rigor invehit amnes vel freta versa vadis, hiemem sic unda per omnem aut campo iacet aut tumido riget ardua fluctu, atque hac Europam curvis anfractibus urget, hac Asiam, Scythicum specie sinuatus in arcum. illic umbrosae semper stant aequore nubes et non certa dies, primo nec sole profundum solvitur aut vernis cum lux aequata tenebris, sed redit extremo tandem in sua litora Tauro. Iam Mariandynis advertit puppis harenis atque celer terras regemque exquirit Echion dicta ferens lectos (fama est si nominis umquam) Haemoniae subiisse viros, det litora fessis. adproperat Lycus auditis laetatus Achivis ac simul Aesoniden omnemque in regia turbam tecta trahit modo Bebryciis praefixa tropaeis, mitis et in mediis effatur talia Grais: 'haud temere est, fato divum reor ad mea vectos litora vos, odium quibus atque eadem ira furentis Bebryciae saevaque pares de gente triumphi: certa fides animis, idem quibus incidit hostis. nos quoque, nos Amycum tanto procul orbe remoti sensimus et saevis frater mihi fusus harenis. ultor ego atque illuc cunctis accensus in armis tunc aderam, cum vos mediis contenta ferebant vela fretis. illum in sanie taboque recenti vidimus aequoreo similem per litora monstro. nec vero praerepta mihi suprema tyranni fata queror bellove magis laetarer et armis procubuisse meis, quam lege quod occidit ultus ipse sua meritoque madent quod sanguine caestus.' excipit Aesonides: 'tuus ergo in montibus ignis ille? tuas acies medio de gurgite vidi?' fatur et ostentans prolem Iovis 'hic tibi Pollux en,' ait 'inviso solvit cui pectore poenas.' ille virum circa mirantia lumina volvit. festa dehinc mediis ineunt convivia tectis communesque vocant superos, quorum eruta nutu Bebrycia, et votis pariter praeda<que> fruuntur. Valerius Flaccus The Latin Library The Classics Page

Liber Quintus

Altera lux haud laeta viris emersit Olympo: Argolicus morbis fatisque rapacibus Idmon labitur extremi sibi tum non inscius aevi. at memor Aesonides nimium iam vera locuti Phineos hinc alios rapto pavet Idmone luctus. tum comiti pia iusta tulit caelataque multa arte Dolionii donat velamina regis, hospes humum sedemque Lycus. flens arma revellit Idmonis e celsa Mopsus rate. robora caedunt pars silvis portantque arae, pars auguris alba fronde <caput> vittisque ligant positumque feretro congemuere; dies simul et suus admonet omnes. Ecce inter lacrimas interque extrema virorum munera, quem cursus penes imperiumque carinae, Tiphyn agit violenta lues cunctique pavore attoniti fundunt maestas ad sidera voces: 'arquipotens adverte, precor, nunc denique Apollo! hoc, pater, hoc nobis refove caput, ulla laboris si nostri te cura movet, qui cardine summo vertitur atque omnis manibus nunc pendet ab unis!' dicta dabant ventis nec debita fata movebant. qualem praecipiti gravidum iam sorte parentem natorum flet parva manus trepidique precantur duret ut invalidis et adhuc genitoris egenis, haud aliter socii supremo in tempore Tiphyn ante alios superesse volunt. mors frigida contra urget et ille recens oculis intervolat Idmon. exanimum frustra Minyae clamore morantur avellique negant: vix membra rigentia tandem imposuere rogo lacrimasque et munera flammis vana ferunt, crescit donis feralis acervus. ut vero amplexus fessi rupere supremos et rapidae sonuere faces, tunc ipsa cremari visa ratis medioque viros deponere ponto. non tulit Aesonius geminis flagrantia cernens corpora cara rogis, sed pectore ductor ab imo talia voce gemit: 'quid tantum infensa repente numina? quas nostri poenas meruere labores? bina (nefas) toto pariter mihi funera surgunt litore. magna adeo comitum numerosaque pubes? aut socios rapit atra dies aut ipse relinquo sontibus impulsus Furiis. ubi Tiphys? ubi Idmon fata canens? ubi monstriferae par ille novercae? te sine, Thespiade, nos ulla movebimus ultra aequora? nec summa speculantem puppe videbo Pleiadumque globos et agentes noctibus Arctos? cui Minyas caramque ratem, cui sidera tradis? carpere securas quis iam iubet Aesona noctes? hoc labor, hoc dulci totiens fraudata sopore lumina et admotis nimium mens anxia Colchis profuit? heu quantum Phasis, quantum Aea recessit! nunc quoque, si tenui superant in imagine curae, adsis umbra, precor, venturi praescia caeli rectoremque tuae moneas ratis.' haec ubi fatus, sola virum flammis vidit labentibus ossa. 'quod tamen externis unum solamen in oris restat,' ait 'caras humus haec non dividat umbras ossaque nec tumulo nec separe contegat urna, sed simul, ut iunctis venistis in aequora fatis.' haud mora, reliquias socii defletaque miscent nomina. tum vivo frondens e caespite tellus aggeritur cinerem Lyco commendat Iason. Maesti omnes dubiique, ratem fidissima cuius dextra regat. simul Ancaeus sollersque petebat Nauplius. Erginum fato vocat ipsa monenti quercus et ad tonsas victi rediere magistri. ac velut i<lle>, gregis cessit cui regia, taurus fertur ovans, hunc omnis honos, hunc omnis in unum transit amor. primo laetus sic tempore rector ingreditur cursus. etenim dat candida certam nox Helicen. iam prora fretum commoverat et iam puppe sedes < . . > dimiserat ancora terras. Inde premente noto tristes Acherusidos oras praeterit et festa vulgatum nocte Lyaei Callichoron. nec vana fides: his Bacchus in undis abluit eoo rorantes sanguine thyrsos. illum post acies rubrique novissima claustra aequoris hic resides thiasos, hic aera moventem udaque pampinea nectentem cornua vitta nunc etiam meministis, aquae, Boeotia qualem Thyias et infelix cuperet vidisse Cithaeron. Fama per extremos quin iam volat improba manes interea et magnis natorum laudibus implet, addita <ia>mque fretis repetens freta iamque patentes Cyaneas. ardent avidos attollere vultus quos pietas vel tangit adhuc quos aemula virtus. fata immota manent; unum, qui litore in illo conditus, ad carae mittunt spectacula turbae. it Sthenelus. qualem Mavortia vidit Amazon cumque suis comitem Alcides ut condidit armis, talis ab aequorei consurgens aggere busti emicuit. fulsere undae, sol magnus ut orbem tolleret aut nubem quater<et> polus. atque ea vixdum visa viris atra nox protinus abstulit umbra. ille dolens altum repetit chaos. omina Mopsus dum stupet, in prima tumulum procul aspicit acta obnubensque caput cineri dat vina vocato. carmina quin etiam visos placantia manes Odrysius dux rite movet mixtoque sonantem percutit ore lyram nomenque relinquit harenis.100 Altius hinc ventos recipit ratis ac fugit omne Crobiali latus et fatis tibi, Tiphy, negatum Parthenium, ante alios Triviae qui creditur amnis fidus et Inopi materna gratior unda. mox etiam Cromnae iuga pallentem<que> Cytoron te cita penitus condunt, Erythia, carina. iamque reducebat noctem polus: alta Carambis raditur et magnae pelago tremit umbra Sinopes. Assyrios complexa sinus stat opima Sinope, nympha prius blandosque Iovis quae luserat ignes caelicolis immota procis: deceptus amatae fraude deae nec solus Halys nec solus Apollo. Addidit hic casu comites fortuna benigno Autolycum Phlogiumque et Deileonta, secutos Herculis arma viros. vagus hos ibi fixerat error. ut Graiam videre manum puppemque Pelasgam prima ruunt celeres ad litora seque precantur accipiant socios. nova dux accedere gaudet nomina desertos et iam sibi currere remos. transit Halys longisque fluens anfractibus Iris saevaque Thermodon medio sale murmura volvens, Gradivo sacer et spoliis ditissimus amnis, donat equos, donat votas cui virgo secures cum redit ingenti per Caspia claustra triumpho Massageten Medumque trahens. est vera propago sanguinis, est ollis genitor deus. hinc magis alta Haemonidae petere et monitus non temnere Phinei. ipse autem comitum conversus ad ora novorum 'vos mihi nunc pugnas' ait 'et victricia' ductor 'Herculis arma mei vestrasque in litore Martis interea memorate manus.' sic fatus et aegro corde silens audit currus bellique labores virginei, exciderit frenis quae prima remissis, semianimem patrius quam sanguine vexerit amnis, quae pelta latus atque umeros nudata pharetris fugerit, Herculeae mox vulnere prensa sagittae, utque securigeras stimulaverit Ira catervas fleturusque pater, quantus duce terror in ipsa, qui furor in signis, quo balteus arserit auro. Nocte sub extrema clausis telluris ab antris pervigil auditur Chalybum labor: arma fatigant ruricolae, Gradive, tui; sonat illa creatrix prima manus belli, terras crudelis in omnes. nam prius ignoti quam dura cubilia ferri eruerent ensesque darent, Odia aegra sine armis errabant Iraeque inopes et segnis Erinys. inde Genetaei rupem Iovis, hinc Tibarenum dant virides post terga lacus, ubi deside mitra feta ligat partuque virum fovet ipsa soluto. vos quoque non notae mirati vela carinae, Mossynoeci, et vos stabulis, Macrones, ab altis Byzeresque vagi Philyraeque a nomine dicta litora, quae cornu pepulit Saturnus equino. Ultimus inde sinus saevumque cubile Promethei cernitur, in gelidas consurgens Caucasus Arctos. ille etiam Alciden Titania fata morantem attulerat tum forte dies iamque aspera nisu undique convellens veteris cum strage pruinae vincula prensa manu saxis abduxerat imis arduus et laevo gravior pede. consonat ingens Caucasus et summo pariter cum monte secutae incubuere trabes abductaque flumina ponto. fit fragor, aetherias ceu Iuppiter arduus arces impulerit imas manus aut Neptunia terras. horruit immensum Ponti latus, horruit omnis Armeniae praetentus Hiber penitusque recusso aequore Cyaneas Minyae timuere relictas. tum gemitu propiore chalybs densusque revulsis rupibus audiri montis labor et grave Titan vociferans, fixos scopulis dum vellitur artus. contra autem ignari (quis enim nunc credat in illis montibus Alciden dimissave vota retemptet?) pergere iter socii. tantum mirantur ab alto litora discussa sterni nive ruptaque saxa et simul ingentem moribundae desuper umbram alitis atque atris rorantes imbribus auras. Sol propius flammabat aquas extremaque fessis coeperat optatos iam lux ostendere Colchos, magnus ubi adversum spumanti Phasis in aequor ore ruit. cuncti pariter loca debita noscunt signaque commemorant emensasque ordine gentes dantque ratem fluvio. simul aethere plena corusco Pallas et alipedum Iuno iuga sistit equorum. Ac dum prima gravi ductor subit ostia pulsu populeos flexus tumulumque virentia supra flumina cognati medio videt aggere Phrixi, quem comes infelix Pario de marmore iuxta stat soror, hinc saevae formidine maesta novercae, inde maris, pecudique timens imponere palmas. sistere tum socios iubet atque hinc prima ligari vincula, ceu Pagasas patriumque intraverit amnem. ipse gravi patera sacri libamina Bacchi rite ferens umbram vocat et sic fatur ad aras: 'per genus atque pares tecum mihi, Phrixe, labores, tu precor orsa regas meque his tuteris in oris tot freta, tot ~durae properanti~ sidera passum. Phrixe, fave et patrias < . . . > reminiscere terras. tu quoque nunc, tumulo nequiquam condita inani, adnue, diva maris, numeroque accede tuorum. quando egomet rursus per te vehar? aurea quando Seston et infaustos agnoscent vellera fluctus? vos etiam, silvae, vos, Colchidos hospitis orae, pandite dives ubi pellis micet arbore sacra. tunc tibi, fecundi proles Iovis, orte nivali Arcados axe deae, fluvio modo, Phasi, quieto Palladiam patiare ratem. nec dona nec arae defuerint tellure mea: veneranda fluentis effigies te, Phasi, manet, quam magnus Enipeus et pater aurato quantus iacet Inachus antro.' dixerat atque illi dextra sine versa magistri protinus in proram rediit ratis omine certo fluminis os pontumque tuens. 'promittis ut ecce utque vocas, revehemur!' ait. sic deinde precatus arma iubet celsa socios depromere puppe. dona dehinc Bacchi casusque ut firmet in omnes rapta Ceres viridesque premunt longo ordine ripas. Incipe nunc cantus alios, dea, visaque vobis Thessalici da bella ducis. non mens mihi, non haec ora satis. ventum ad furias infandaque natae foedera et horrenda trepidam sub virgine puppem; impia monstriferis surgunt iam proelia campis. ante dolos, ante infidi tamen exsequar astus Soligenae falli meriti meritique relinqui, inde canens: Scythica senior iam Solis in urbe fata laborati Phrixus compleverat aevi. illius extremo sub funere mira repente flamma poli magnoque aries apparuit astro aequora cuncta movens. at vellera Martis in umbra ipse sui Phrixus monumentum insigne pericli liquerat ardenti quercum complexa metallo. quondam etiam tacitae visus per tempora noctis effigie vasta socerumque exterruit ingens prodita vox: '<o> qui patria tellure fugatum quaerentemque domos his me considere passus sedibus, oblata generum mox prole petisti, tunc tibi regnorum labes luctusque supersunt rapta soporato fuerint cum vellera luco. praeterea infernae quae nunc sacrata Dianae fert castos Medea choros, quemcumque procorum pacta petat, maneat regnis ne virgo paternis.' dixit et admota pariter fatalia visus tradere terga manu, tum falso fusus ab auro currere per summi fulgor laquearia tecti. membra toris rapit ille tremens patriumque precatur numen et eoo surgentes litore currus: 'haec tibi fatorum, genitor, tutela meorum, omnituens, tua nunc terris, tua lumina toto sparge mari. seu nostra dolos molitur opertos sive externa manus, primus mihi nuntius esto. tu quoque, sacrata rutilant cui vellera quercu, excubias, Gradive, tene. praesentia luco arma tubaeque sonent, vox et tua noctibus exstet.' vix ea, Caucaseis cum lapsus montibus anguis haud sine mente dei spiris nemus omne refusis implicuit Graiumque procul respexit ad orbem. ergo omnes prohibere minas praedictaque Phrixi invigilat, plena necdum Medea iuventa adnuitur thalamis Albani virgo tyranni. Interea auguriis monstrisque minacibus urbem territat ante monens semper deus et data seri signa mali, reddi iubet exitiale sacerdos vellus et Haemoniis infaustum mittere terris. contra Sole satus Phrixi praecepta volutans aegro corde negat nec vulgi cura tyranno dum sua sit modo tuta salus. tunc ordine regi proximus et frater materno sanguine Perses increpitare virum, sequitur duce turba reperto. ille furens ira solio se proripit alto praecipitatque patres ipsumque ut talibus ausis spem sibi iam rerum vulgi levitate serentem ense petit. rapit inde fugam crudelia Perses signa gerens omnemque quatit rumoribus Arcton. iamque aderat magnis regum cum milibus urbi primaque in adversos frustratus proelia muros constiterat. datus et sociis utrimque cremandis ille dies alterque dies, cum Marte remisso debitus Aeaeis dux Thessalus adpulit oris. Nox hominum genus et duros mi<se>rata labores rettulerat fessis optata silentia terris. at Iuno et summi virgo Iovis intima secum consilia et varias sociabant pectore curas. virgo prior 'magna pariter quos mole petamus? cernis,' ait 'Colchos habeant quae proelia quique nunc status. hinc Perses, illinc non viribus aequis apparat Aeetes aciem. quibus addimur armis?' cui Iuno: 'dimitte metus, ne proelia forte hinc tibi grata negem. < . . . > manet aegida sudor et nostros iam sudor equos. stat pectore fixum Aeetae sociare manus. scio perfida regis corda quidem, nullos Minyis exsolvet honores. verum alios tunc ipsa dolos, alia orsa movebo.'-- 'sint precor haec; tua namque mihi comitanda potestas,' Pallas ait 'liceat Grais ut reddere terris Aesonium caput et puppem, quam struximus ipsae, iactatam tandem nostro componere caelo.' talia tunc hominum superi pro laude movebant. Tristior at numquam tantove paventibus ulla nox Minyis egesta metu. nil quippe reperto Phaside, nil domitis actum Symplegados undis cunctaque adhuc, magni veniant dum regis ad urbem, ambigua et dubia rerum pendentia summa. praecipue Aesoniden varios incerta per aestus mens rapit undantem curis ac multa novantem. qualiter ex alta cum Iuppiter arce coruscat Pliadas ille movens mixtumque sonoribus imbrem horriferamve nivem, canis ubi tollitur omnis campus aquis, aut sanguinei magna ostia belli aut alios duris fatorum gentibus ortus, sic tum diversis hinc atque hinc motibus anceps pectora dux crebro gemitu quatit, optat et almum iam iubar et certi tandem discriminis horas. tunc defixa solo coetuque intenta silenti versus ad ora virum 'quod primum ingentibus ausis optavistis' ait 'veterumque quod horruit aetas, adsumus en tantumque fretis enavimus orbem. nec pelagi nos mille viae nec fama fefellit Soligenam Aeeten media regnare sub Arcto. ergo ubi lux altum sparget mare, tecta petenda urbis et ignoti mens experienda tyranni. adnuet ipse, reor, neque <in>exorabile certe quod petimus. sin vero preces et dicta superbus respuerit, iam nunc animos firmate repulsae quaque via patriis referamus vellera terris, stet potius: rebus semper pudor absit in artis.' dixerat et Scythicam qui se comitentur ad urbem sorte petit numeroque novem ducuntur ab omni. inde viam, qua Circaei plaga proxima campi, corripiunt regemque petunt iam luce reducta. Forte deum variis per noctem territa monstris senserat ut pulsas tandem Medea tenebras rapta toris primi iubar ad placabile Phoebi ibat et horrendas lustrantia flumina noctes. namque soporatos tacitis in sedibus artus dum premit alta quies nullaeque in virgine curae, visa pavens castis Hecates excedere lucis, dumque pii petit ora patris, stetit arduus inter pontus et ingenti circum stupefacta profundo fratre tamen conante sequi. mox stare paventes viderat intenta pueros nece seque trementem spargere caede manus et lumina rumpere fletu. his turbata minis fluvios ripamque petebat Phasidis aequali Scythidum comitante caterva. florea per verni qualis iuga duxit Hymetti aut Sicula sub rupe choros hinc gressibus haerens Pallados, hinc carae Proserpina iuncta Dianae, altior ac nulla comitum certante, priusquam palluit et viso pulsus decor omnis Averno; talis et in vittis geminae cum lumine taedae Colchis erat nondum miseros exosa parentes. ut procul extremi gelidis a fluminis undis prima viros tacito vidit procedere passu, substitit ac maesto nutricem adfata timore est: 'quae manus haec, certo ceu me petat agmine, mater, advenit haud armis, haud umquam cognita cultu? quaere fugam, precor, et tutos circumspice saltus.' audit virginei custos grandaeva pudoris Henioche, cultus primi cui creditus aevi, tum trepidam dictis firmans hortatur alumnam. 'non tibi ab hoste minae nec vis' ait 'ulla propinquat nec [te] metus: externo iam flammea murice cerno tegmina, iam vittas frondemque imbellis olivae. Graius adest, Graio sic cuncta simillima Phrixo.' Sic ait. at Iuno, pulchrum longissima quando robur cura ducis magnique edere labores, mole nova et roseae perfudit luce iuventae. iam Talaum iamque Ampyciden astroque comantes Tyndaridas ipse egregio supereminet ore. non secus autumno quam cum magis asperat ignes Sirius et saevo cum nox accenditur auro luciferas crinita faces, hebet Arcas et ingens Iuppiter. ast illum tanto non gliscere caelo vellet ager, vellent calidis iam fontibus amnes. regina, attonito quamquam pav<or> ore silentem exanimet, mirata tamen paulumque reductis passibus in solo stupuit duce. nec minus inter ille tot ignoti socias gregis haeret in una defixus sentitque ducem dominamque catervae. 'si dea, si magni decus huc ades' inquit 'Olympi, has ego credo faces, haec virginis ora Dianae, teque renodatam pharetris ac pace fruentem ad sua Caucaseae producunt flumina nymphae. si domus in terris atque hinc tibi gentis origo, felix prole parens olimque beatior ille, qui tulerit longis et te sibi iunxerit annis. sed fer opem, regina, viris! nos hospita pubes advehimur, Graium proceres [ta] tua tecta petentes. duc, precor, ad vestri quicumque est ora tyranni ac tu prima doce fandi tempusque modumque. nam mihi sollicito deus ignaroque locorum te dedit, in te animos atque omnia nostra repono.'390 Dixit et opperiens trepidam stetit. illa parumper virgineo cunctata metu sic orsa vicissim: 'quem petis Aeeten genitor meus ipsaque iuxta moenia, si vivos possis discernere calles. hac adeo duce ferte gradus! ingentia namque castra alios aditus atque impius obsidet hostis.' dixerat haec patrium<que> viam detorquet ad amnem sacraque terrificae supplex movet inrita Nocti. Ille autem inceptum famula duce protinus urget aere saeptus iter, patitur nec regia cerni Iuno virum, prior Aeetae ne nuntius adsit. iamque inerat populo mediaeque incognitus urbi cum comes orsa loqui: 'Phoebi genitoris ad aras ventum.' ait 'huc adytis iam se de more paternis rex feret, hic proceres audit populosque precantes adloquiis facilis: praesens pater admonet aequi.' Dixerat. ast illi propere monstrata capessunt limina. non aliter quam si radiantis adirent ora dei verasque aeterni luminis arces, tale iubar <per> tecta micat. stat ferreus Atlans Oceano genibusque tumens infringitur unda. at medii per terga senis rapit ipse nitentes altus equos curvoque diem subtexit Olympo. pone rota breviore soror densaeque sequuntur Pliades et madidis rorantes crinibus ignes. nec minus hinc varia dux laetus imagine templi ad geminas fert ora fores cunabula gentis Colchidos hic ortusque tuens, ut prima Sesostris intulerit rex bella Getis, ut clade suorum territus hos Thebas patriumque reducat ad amnem, Phasidis hos imponat agris Colchosque vocari imperet. Arsinoen illi tepidaeque requirunt otia laeta Phari pinguemque sine imbribus annum et iam Sarmaticis permutant carbasa bracis. barbarus in patriis sectatur montibus Aean Phasis amore furens. pavidas iacit illa pharetras virgineo turbata metu, discursibus et iam deficit ac volucri victam deus alligat unda. flebant populeae iuvenem Phaethonta sorores ater et Eridani trepidum globus ibat in amnem. at iuga vix Tethys sparsumque recolligit axem et formidantem patrios Pyroenta dolores. aurea quin etiam praesaga Mulciber arte vellera venturosque olim caelarat Achivos. texitur Argea pinus Pagasaea securi iamque eadem remos, eadem dea flectit habenas, ipsa subit nudaque vocat dux agmina dextra. exoritur Notus et toto ratis una profundo cernitur, Odrysio gaudebant carmine phocae. apparent trepidi <per> Phasidis ostia Colchi clamantemque procul linquens regina parentem. urbs erat hinc contra gemino circumflua ponto, ludus ubi et cantus taedaeque in nocte iugales regalique toro laetus gener; ille priorem deserit: ultrices spectant a culmine Dirae. deficit in thalamis turbataque paelice coniunx pallam et gemmiferae donum exitiale coronae apparat ante omnes secum dequesta labores. munere quo patrias paelex ornatur ad aras infelix et iam rutilis correpta venenis implicat igne domos. haec tum miracula Colchis struxerat Ignipotens nondum noscentibus, ille quis labor, aligeris aut quae secet anguibus auras caede madens. odere tamen visusque reflectunt. Quin idem Minyas operum defixerat error, cum se Sole satus patriis penetralibus infert. filius hunc iuxta primis Absyrtus in annis, dignus avo quemque insontem meliora manerent. tum gener Albanis Styrus qui advenerat oris, distulerant sed bella toros. tum Phrontis et Argus Aeolidae fraterque Melas, quos advena Phrixus progenuit, pariterque levi Cytisorus in hasta. post alii, quos praecipuo Titania tellus legit honore patres, motique ad proelia reges. admonet hic socios nebulamque erumpit Iason sideris ora ferens; nova lux offusa Cytaeis. conveniunt ~rogitant~que viros rogitantque, quid ausi quidve ferant. postquam primis inhiantia dictis agmina suppressumque videt iam murmur Iason talia miranti propius tulit orsa tyranno: 'rex Hyperionide, quem per freta tanta petendum caelicolae et prima dignum statuere carina, siquando hic aliquam nostro satus orbe solebat Thessaliam, siquos Phrixus memorare Pelasgos, hi tibi tot casus, horrenda tot avia mensi cernimur. ipse egomet proprio de sanguine Phrixi: namque idem Cretheus ambobus et Aeolus auctor cum Iove Neptunoque et cum Salmonide nympha. me neque nunc enses araeque egere paternae nec tua Thessalicis quamquam inclita nomina terris sponte sequor. cui non iusso tot adire voluptas monstra maris, cui Cyaneos intrare fragores? sceptra tui toto Pelias sub numine Phoebi maxima sorte tenens totque illa ~cremantia~ clivos oppida, tot vigili pulcherrima flumina cornu, ille meum imperiis urget caput, ille labores dat varios, suus ut magnum rex spargit ab Argis Alciden, Sthenelo ipse satus. tamen aspera regum perpetimur iuga nec melior parere recuso. hic sibi me auratae pecudis quiscumque periclis exuvias perferre iubet. tibi gratia nostri sit precor haec meritique locus, quod iussa recepi teque alium quam quem Pelias speratque cupitque promisi et meliora tuae mihi foedera dextrae. si petere hoc saevi statuissem sanguine belli, Ossa dabat Pindusque rates quotque ante secuti inde nec audacem Bacchum nec Persea reges. sed me nuda fides sanctique potentia iusti huc tulit ac medii sociatrix gratia Phrixi iamque tibi nostra geniti de stirpe nepotes. nec tamen aut Phrygios reges aut arva furentis Bebryciae spernendus adi: seu fraude petivit seu quis honore meos, sua reddita dona deumque nos genus atque ratem magnae sensere Minervae. vix tandem longis quaesitam Colchida votis contigimus qualemque dabat te fama videmus. tu modo ne claros Minyis invideris actus! non aliena peto terrisve indebita nostris (siquis et in precibus vero locus) atque ea Phrixo crede dari, Phrixum ad patrios ea ferre penates. munera tu contra victum mihi vecta per aequor accipe, Taenarii chlamydem de sanguine aeni frenaque et accinctum gemmis fulgentibus ensem: hoc patrium decus, haec materni texta laboris, his Lapithes adsuerat eques. da iungere dona, da Scythicas sociare domos. sciat effera regis ira mei, quem te horrifero sortitus in axe Caucasus atque tuis quantum mitescat habenis.' Talibus orantem vultu gravis ille minaci iamdudum premit et furiis ignescit opertis. ceu tumet atque imo sub gurgite concipit austros unda silens, trahit ex alto sic barbarus iras et nunc ausa viri, nunc heu sua prodita Grais regna fremit. quin et facili sibi mente receptum iam Phrixum dolet et Scythiae periisse timores. nunc quassat caput ac iuvenis spes ridet inanes, quid vesanus agat, quod vellera poscat ab angue. urit et antiquae memorem vox praescia sortis: cur simul ac Persen illinc sibi moverit atque hinc Thessalicam fortuna ratem, num debitus ista finis agat saevaeque petant iam vellera Parcae. interea quoniam belli pugnaeque propinquae cura prior, fingit placidis fera pectora dictis reddit et haec: 'cuperem haut tali vos tempore tectis advenisse meis, quo me gravis adsidet hostis. frater enim--sceptri sic omnibus una cupido-- excidium parat et castris me ingentibus urget. quare age cognatas primum defendite sedes nec decus oblati dimiseris advena belli; namque virum trahit ipse chalybs. tum vellera victor tam meritis nec sola dabo.' contra inscius astus 'ergo nec hic nostris derat labor arduus actis' excipit Aesonides 'et ceu nihil aequore passis additus iste dies? veniant super haec quoque fato bella meo? non hunc parva mihi caede dolorem quasque dedit luet ille moras.' tum Castora mittit, qui ferat Aeaei sociis responsa tyranni. acribus ast illos curis mora saeva trahebat ac simul ut medio viderunt Castora campo crebrior incussit mentem pavor. 'o Iovis alma progenies, fare an patriam spes ulla videndi, fare!' omnes, ille in mediis sic orsus Achivis: 'nec ferus Aeetes, ut fama, nec aurea nobis terga negat, bello interea sed pressus iniquo auxilium petit: armatos dux protinus omnes accelerare iubet, longo nam tuta recessu puppis et apposita fluvius defenditur urbe.' Haud mora. prosiliunt quos nec Rhipaea iuventus quos nec Hiber aut tota suis Aurora pharetris sustineat. stetit explicito prius agmine pubes expertique simul si tela artusque sequantur. nec quisquam freta nec patrias iam respicit urbes, sed magis ad praesens itur decus. incita cristas aura quatit, variis floret via discolor armis, qualis ab Oceano nitidum ~chorus~ aethera vestit, qualibus adsurgens nox aurea cingitur astris. illos Sole satus tacita maestissimus ira miratur temere adsumptos nec talia mallet robora quam medios hostem subiisse penates. interea laeto patitur convivia cultu et iuxta Aesoniden magno cratere lacessit nunc sibi monstrantem natos Iovis oraque iuxta Aeacidum, nunc ingentes Calydonis alumnos. audit et Alciden infando errore relictum defletosque duces terraeque marisque labores. ipse autem tantis concita furoribus arma expetit Aesonides et amicos ordine reges. 'quis procul ille virum nobis, quem balteus asper subligat et stricto stat proximus armiger arcu ceu pugnam paret et positas confundere mensas?' contra flammigeri proles Perseia Solis 'quem rogitas, Carmeius.' ait. 'mos comminus arma semper habere viro, semper meminisse pharetrae.' 'illum' ait Aesonides 'pariter refer, horrida signis cui chlamys et multa spirat coma flexilis aura.' respicit Aeetes atque hunc quoque nomine reddit: 'dives Aron. croceos sic illius omnis odores iactat eques, cunctis sic est coma culta maniplis; sed ne sperne virum et comptis diffide capillis. Campesus hic spoliis in tigri<di>s. ille profundo incumbens Odrussa mero; viden alta comantem pectora et ingenti turbantem pocula barba?' hic et Iaxarten dictis stupet hospes acerbis immodicum linguaque gravem, cui nulla minanti non superum, non praesentis reverentia belli. contra autem Aeetes 'non frustra magna superbo dicta volant' ait 'et vocem paria arma sequuntur nec requies quin Marte diem noctemque fatiget. atque ubi Rhipaea stupuerunt flumina bruma iam pavidi cum prole Getae, iam pervigil illum Medus et oppositis exspectat Hiberia claustris. quid Latagum, quid si amnigenam mirere Choaspen? bellatoris equi potantem cerne cruores nec tamen immissis hic segnior ibit habenis. hos autem quae quemque manus, <quae> signa sequantur si memorem, prius umentem lux solverit umbram. cras acies atque illa ducum cras regna videbis dissona, saxiferae surgat quibus imber habenae, quae iaculo gens apta levi, quae picta pharetris venerit. ingentes animo iam prospice campos atque hanc alipedi pulsantem corpora curru Euryalen, quibus exsultet Mavortia turmis et quantum elata valeat peltata securi, cara mihi et veras inter non ultima natas.' fatur et occiduo libat cratera parenti. quisque suis tum vota deis et pocula fundit, dent aciem, dent belligeros superare labores. Ecce autem Geticis veniens Gradivus ab antris ingentemque trahens Arctoa per aequora nubem aspicit Aeaea Minyas stupefactus in urbe ambitumque senem promissaque vellera puppi Thessalicae. citus ad summi stellantia patris tecta ruit questuque Iovem testatur acerbo: 'quae studiis, rex magne, quies? iam mutua divi exitia in solos hominum molimur honores teque ea cuncta iuvant, rabidam qui Pallada caelo non abigis neque femineis ius obicis ausis. non queror exstructa quod vexerit ipsa carina vellera sacra meis sperantem avertere lucis quodque palam tutata viros. sic cetera pergat, si valet. insidiis quid nunc fallacibus ambit, nostra ut Phrixeo spolientur templa metallo? non opus auxilio Colchis nec foedere vestro: et Persen simul et Minyas deposcimus hostes. quin age (quid tantae coeunt in proelia gentes, quid tuus Aesonides?) imus nos, protinus imus in nemus auriferum et sumptis decernimus armis? vel tu sola polo tacitis inopina tenebris labere: quantus ibi deus experiere nec illas adstiteris impune trabes. an Martia templa intemeranda minus, tantum mihi lucus et agger quod rudis et sola colimur si gentibus umbra? est amor et rerum cunctis tutela suarum. et tibi, magne pater, terris donaria certant; est honor his etiam silvis. ego cara Mycenes culmina, virgineas praeder si Cecropis arces, iam coniunx, iam te gemitu lacrimisque tenebit nata querens. metuant ergo nec talia possint.' Non tulit haec animis quin longa silentia Pallas rumperet inridens strepitumque minasque Gradivi. 'non tibi Aloidae quibus haec fera <mur>mura iactes, non Lapithae, sed Pallas' ait 'neque ego aegide digna nec vocer ulterius proles Iovis, excidat iste ni tibi corde tumor: lituos miser armaque faxo oderis et primis adimam tua nomina bellis. quin simili matrem demens gravitate secutus? digna quidem, monstrum superis quae tale crearit. quod tamen adgressae scelus aut quo crimine sontes si iuvenem, qui iussa sui tam dira tyranni impavidus maria et nondum qui nota subibat, iuvimus et magnis aliquam spem movimus ausis? an nullas praeferre preces nec foedera regis ulla sequi, caeca sed cuncta impellere pugna debuimus? sic Thraces agunt, sic turbidus iste siqua petit. cuperem haec etiamnum bella remitti nec socias armare manus. da vellera, rector, et medio nos cerne mari. quod sin ea Mavors abnegat et solus nostris sudoribus obstat, ibimus indecores frustraque tot aequora vectae?'-- 'fas aliquid nequeat sit femina--' coeperat ardens hic iterum alternis Mavors insurgere dictis. excipit hinc contra pater et sic voce coercet: 'quid, vesane, fremis? cum vos iam paenitet acti peccatumque satis, tunc ad mea iura venitis. quolibet ista modo quacumque impellite pugna, quae coepistis, habent quoniam sua fata furores. te tamen hoc, coniunx, et te, mea nata, monebo: sit Persen pepulisse satis nec vana retentet spes Minyas finemve velint imponere bello. illum etenim talis rerum manet, accipite, ordo: victa retro nunc castra dabit bellumque remittet territus adventu ducis et virtute Pelasgi. mox ubi Thessalicis referent hos flamina terris, tunc aderit victorque domos et sceptra tenebit, donec et Aeeten inopis post longa senectae exilia, heu magnis quantum licet, impia, fatis, nata iuvet Graiusque nepos in regna reponat. hic labor amborum<que> haec sunt discrimina fratrum. vadite et adversis, ut quis volet, inruat armis.' Dixerat. instaurat mensas pacemque reducit et iam sidereo noctem demittit Olympo. tunc adsuetus adest Phlegraeas [qui] reddere pugnas Musarum chorus et citharae pulsator Apollo fertque gravem Phrygius circum cratera minister. surgitur in somnos seque ad sua limina flectunt. Valerius Flaccus The Latin Library The Classics Page

Liber Secundus

Interea scelerum luctusque ignarus Iason alta secat. neque enim patrios cognoscere casus Iuno sinit, mediis ardens ne flectat ab undis ac temere in Pelian et adhuc obstantia regis fata ruat placitosque deis ne deserat actus. iamque fretis summas aequatum Pelion ornos templaque Tisaeae mergunt obliqua Dianae, iam Sciathos subsedit aquis, iam longa recessit Sepias. attollit tondentes pabula Magnes campus equos: vidisse putant Dolopeia busta intrantemque Amyron curvas quaesita per oras aequora, flumineo cuius redeuntia vento vela legunt. remis insurgitur, inde salutant Eurymenas. recipit velumque fretumque reversus Auster et in nubem Minyis repe<te>ntibus altum Ossa redit. metus ecce deum damnataque bello Pallene circumque vident immania monstra terrigenum caelo quondam adversata Gigantum, quos scopulis trabibusque parens miserata iugisque induit et versos exstruxit in aethera montes. quisque suas in rupe minas pugnamque metusque servat adhuc, quatit ipse hiemes et torquet ab alto fulmina crebra pater, scopulis sed maximus illis horror abest, Sicula pressus tellure Typhoeus. hunc profugum et sacras revomentem pectore flammas, ut memorant, prensum ipse comis Neptunus in altum abstulit implicuitque vadis totiensque cruenta mole resurgentem torquentemque anguibus undas Sicanium dedit usque fretum cumque urbibus Aetnam intulit ora premens. trux ille eiectat adesi fundamenta iugi, pariter tunc omnis anhelat Trinacria, iniectam fesso dum pectore molem commovet experiens gemituque reponit inani. Iamque Hyperionius metas maris urget Hiberi currus et evectae prono laxantur habenae aethere, cum palmas Tethys grandaeva sinusque sustulit et rupto sonuit sacer aequore Titan. auxerat hora metus, iam se vertentis Olympi ut faciem raptosque simul montesque locosque ex oculis circumque graves videre tenebras. ipsa quies rerum mundique silentia terrent astraque et effusis stellatus crinibus aether; ac velut ignota captus regione viarum noctivagum qui carpit iter non aure quiescit, non oculis, noctisque metus niger auget utrimque campus et occurrens umbris maioribus arbor, haud aliter trepidare viri. sed pectora firmans Hagniades 'non hanc' inquit 'sine numine pinum derigimus nec me tantum Tritonia cursus erudiit. saepe ipsa manu dignata carinam est. an non experti, subitus cum luce fugata horruit imbre dies? quantis, pro Iuppiter, Austris restitimus, quanta quotiens et Pallados arte in cassum decimae cecidit tumor arduus undae! quin agite, o socii; micat immutabile caelum puraque nec gravido surrexit Cynthia cornu (nullus in ore rubor) certusque ad talia Titan integer in fluctus et in uno decidit Euro. adde quod in noctem venti veloque marique incumbunt magis et tacitis ratis ocior horis. atque adeo non illa sequi mihi sidera mens stat quae delapsa polo reficit mare. tantus Orion iam cadit, irato iam stridet in aequore Perseus: sed mihi dux, vetitis qui numquam conditus undis axe nitet, Serpens, septenosque implicat ignes.' sic ait et certi memorat qui vultus Olympi Pleiones Hyadumque locos, quo sidere vibret Ensis et Actaeus niteat qua luce Bootes. haec ubi dicta dedit, Cereris tum munere fessas restituunt vires et parco corpora Baccho. mox somno cessere, regunt sua sidera puppem. Iamque sub Eoae dubios Atlantidis ignes albet ager motisque truces ab ovilibus ursi tuta domosque petunt, raras et litus in altum mittit aves, cum primus equis erexit anhelis Phoebus Athon mediasque diem dispersit in undas. certatim remis agitur mare rostraque cursu prima tremunt et iam summis Vulcania surgit Lemnos aquis, tibi per varios defleta labores, Ignipotens, nec te furiis et crimine matrum terra fugat meritique piget meminisse prioris. Tempore quo primum fremitus insurgere opertos caelicolum et regni sensit novitate tumentes Iuppiter aetheriae nec stare silentia pacis, Iunonem volucri primam suspendit Olympo horrendum chaos ostendens poenasque barathri. mox etiam pavidae temptantem vincula matris solvere praerupti Vulcanum vertice caeli devolvit. ruit ille polo noctemque diemque turbinis in morem, Lemni dum litore tandem insonuit. vox inde repens ut perculit urbem, adclinem scopulo inveniunt miserentque foventque alternos aegro cunctantem poplite gressus. hinc, reduci superas postquam pater adnuit arces, Lemnos cara deo nec fama notior Aetne aut Lipares domus. has epulas, haec templa peracta aegide et horrifici formatis fulminis alis laetus adit. contra Veneris stat frigida semper ara loco, meritas postquam dea coniugis iras horruit et tacitae Martem tenuere catenae. quocirca struit illa nefas Lemnoque merenti exitium furiale movet. neque enim alma videri tantum: eadem tereti crinem subnectitur auro sidereos diffusa sinus, eadem effera et ingens et maculis suffecta genas pinumque sonantem virginibus Stygiis nigramque simillima pallam. Iamque dies aderat. Thracas qui fuderat armis dux Lemni puppes tenui contexere canna ausus et inducto cratem defendere tergo laeta mari tum signa refert plenasque movebant armentis nuribusque rates (et barbara vestis et torques insigne loci). sonat aequore clamor 'o patria, o variis coniunx nunc anxia curis, has agimus longi famulas tibi praemia belli.', cum dea se piceo per sudum turbida nimbo praecipitat Famamque vaga vestigat in umbra, quam pater omnipotens digna atque indigna canentem spargentemque metus placidis regionibus arcet aetheris. illa fremens habitat sub nubibus imis, non Erebi, non diva poli, terrasque fatigat quas datur. audentem primi spernuntque foventque mox omnes agit et motis quatit oppida linguis. talem diva sibi scelerisque dolique ministram quaerit avens. videt illa prior iamque advolat ultro impatiens iamque ora parat, iam suscitat aures. hanc super incendit Venus atque his vocibus implet: 'vade age et aequoream, virgo, delabere Lemnon et cunctas mihi verte domos, praecurrere qualis bella soles, cum mille tubas armataque campis agmina et innumerum flatus cum fingis equorum. adfore iam luxu turpique cupidine captos fare viros carasque toris inducere Thressas. haec tibi principia, hinc rabidas dolor undique matres instimulet. mox ipsa adero ducamque paratas.' Illa abit et mediam gaudens defertur in urbem et primam Eurynomen ad proxima limina Codri occupat exesam curis castumque cubile servantem. manet illa viro famulasque fatigat litoribus, tardi reputant quae tempora belli ante torum et longo mulcent insomnia penso. huic dea cum lacrimis et nota veste Neaerae icta genas 'utinam non hic tibi nuntius essem, o soror, aut nostros' inquit 'prius unda dolores obruat, in tali quoniam tibi tempore coniunx sic meritae, votis quem tu fletuque requiris, heu furit et captae indigno famulatur amore. iamque aderunt thalamisque tuis Threissa propinquat, non forma, non arte colus, non laude pudoris par tibi. nec magni proles praeclara Dorycli, picta manus usto<que> placet sed barbara mento. ac tamen hos aliis forsan solabere casus tu thalamis fatoque leges meliore penates. me tua matris egens damnataque paelice proles exanimat, quam iam miseros transversa tuentem letalesque dapes infectaque pocula cerno. scis simile ut flammis simus genus, adde cruentis quod patrium saevire Dahis. iam lacte ferino, iam veniet durata gelu. sed me quoque pulsam fama viro nostrosque toros virgata tenebit et plaustro derepta nurus.' sic fata querellas abscidit et curis pavidam lacrimisque relinquit. transit ad Iphinoen isdemque Amythaonis implet Oleniique domum furiis, totam inde per urbem personat ut cunctas agitent expellere Lemno, ipsi urbem Thressaeque regant. dolor iraque surgit, obvia quaeque eadem traditque auditque neque ulli vana fides. tum voce deos, tum questibus implent, oscula iamque toris atque oscula postibus ipsis ingeminant lacrimisque iterum visuque morantur. prosiliunt nec tecta virum thalamosque revisunt amplius, adglomerant sese nudisque sub astris condensae fletus acuunt ac dira precantur coniugia et Stygias infanda ad foedera taedas. Has inter medias Dryopes in imagine maestae flet Venus et saevis ardens dea planctibus instat primaque: 'Sarmaticas utinam fortuna dedisset insedisse domos tristesque habitasse pruinas, plaustra sequi vel iam patriae vidisse per ignes culmen agi stragemque deum. nam cetera belli perpetimur. mene ille novis, me destinat amens servitiis? urbem aut fugiens natosque relinquam? non prius ense manus raptoque armabimus igne dumque silent ducuntque nova cum coniuge somnos, magnum aliquid spirabit amor?' tunc ignea torquens lumina praecipites excussit ab ubere natos. ilicet arrectae mentes evictaque matrum corda sacer Veneris gemitus rapit. aequora cunctae prospiciunt simulantque choros delubraque festa fronde tegunt laetaeque viris venientibus adsunt. iamque domos mensasque petunt, discumbitur altis porticibus, sua cui<que> furens infestaque coniunx adiacet, inferni qualis sub nocte barathri accubat attonitum Phlegyan et Thesea iuxta Tisiphone saevasque dapes et pocula libat, tormenti genus, et nigris amplectitur hydris. Ipsa Venus quassans undantem turbine pinum adglomerat tenebras pugnaeque accincta trementem desilit in Lemnon. nimbis et luce fragosa prosequitur polus et tonitru pater auget honoro. inde novam pavidas vocem furibunda per auras congeminat, qua primus Athos et pontus et ingens Thraca palus pariterque toris exhorruit omnis mater et adstricto riguerunt ubere nati. accelerat Pavor et Geticis Discordia demens e stabulis atraeque genis pallentibus Irae et Dolus et Rabies et Leti maior imago visa truces exserta manus, ut prima vocatu intonuit signumque dedit Mavortia coniunx. Hic aliud Venus et multo magis ipsa tremendum orsa nefas gemitus fingit vocesque cadentum inrupitque domos et singultantia gestans ora manu taboque sinus perfusa recenti arrectasque comas: 'meritos en prima revertor ulta toros, premit ecce dies.' tum verbere victas in thalamos agit et cunctantibus ingerit enses. Unde ego tot scelerum facies, tot fata iacentum exsequar? heu vatem monstris quibus intulit ordo, quae se aperit series! o qui me vera canentem sistat et hac nostras exsolvat imagine noctes! Invadunt aditus et quondam cara suorum corpora, pars ut erant dapibus vinoque soporos, pars conferre manus etiam magnisque paratae cum facibus quosdam insomnes et cuncta tuentes, sed temptare fugam prohibetque capessere contra arma metus, adeo ingentes inimica videri diva dabat, notaque sonat vox coniuge maior; tantum oculos pressere < . . . . . > velut agmina cernant Eumenidum ferrumve super Bellona coruscet. hoc soror, hoc coniunx propiorque hoc nata parensque saeva valet prensosque toris mactatque trahitque femineum genus, immanes quos sternere Bessi nec Geticae potuere manus aut aequoris irae. his cruor in thalamis et anhela in pectore fumant vulnera seque toris misero luctamine trunci devolvunt. diras aliae ad fastigia taedas iniciunt adduntque domos. pars ignibus atris effugiunt propere, sed dura in limine coniunx obsidet et viso repetunt incendia ferro. ast aliae Thressas labem causamque furorum diripiunt: mixti gemitus clamorque precantum barbarus ignotaeque implebant aethera voces. Sed tibi nunc quae digna tuis ingentibus ausis orsa feram, decus et patriae laus una ruentis, Hypsipyle? non ulla meo te carmine dictam abstulerint, durent Latiis modo saecula fastis Iliacique lares tantique palatia regni. inruerant actae pariter nataeque nurusque totaque iam sparsis exarserat insula monstris; illa pias armata manus 'fuge protinus urbem meque, pater! non hostis,' ait 'non moenia laesi Thraces habent; nostrum hoc facinus. ne quaere, quis auctor! iam fuge, iam dubiae donum rape mentis et ensem tu potius, miser, oro, tene!' tunc excipit artus obnubitque caput tacitumque ad conscia Bacchi templa rapit primoque manus a limine tendens 'exime nos sceleri, pater, et miserere piorum rursus!' ait. tacita pavidum tunc sede locavit sub pedibus dextraque dei. latet ille receptus veste sacra. voces chorus et trieterica reddunt aera sonum fixaeque fremunt in limine tigres. regina ut roseis Auroram surgere bigis vidit et insomni lassatas turbine tandem conticuisse domos, stabilem quando optima facta dant animum maiorque piis audacia coeptis, serta patri iuvenisque comam vestesque Lyaei induit et medium curru locat aeraque circum tympanaque et plenas tacita formidine cistas. ipsa sinus hederisque ligat famularibus artus pampineamque quatit ventosis ictibus hastam, respiciens teneat virides velatus habenas ut pater, <e> nivea tumeant ut cornua mitra et sacer ut Bacchum referat scyphus. impulit acri tum validas stridore fores rapiturque per urbem talia voce canens: 'linque o mihi caede madentem, Bacche, domum! sine foedatum te funere pontus expiet et referam lotos in templa dracones!' sic medios egressa metus, facit ipse verendam nam deus et flatu non inscia gliscit anhelo. iamque senem tacitis saeva procul urbe remotum occulerat silvis, ipsam sed conscius ausi nocte dieque pavor fraudataque turbat Erinys. non similes iam ferre choros (semel orgia fallunt) audet, non paribus furiis accendere saltus, et fuga diversas misero quaerenda per artes. visa ratis saevae defecta laboribus undae quam Thetidi longinqua dies Glaucoque repostam solibus et canis urebat luna pruinis. huc genitorem altae per opaca silentia noctis praecipitem silvis rapit et sic maesta profatur: 'quam, genitor, patriam, quantas modo linquis inanes pube domos! pro dira lues, pro noctis acerbae exitium! talin possum te credere puppi, care parens? possum tantis retinere periclis? solvimus heu serum Furiis scelus. adnue votis, diva, soporiferas quae nunc trahis aequore bigas! non populos, non dite solum, non ulla parenti regna peto: patria liceat decedere terra. quando ego servato mediam genitore per urbem laeta ferar? quando hic lacrimas planctusque videbo?' dixerat. ille procul trunca fugit anxius alno Taurorumque locos delubraque saeva Dianae advenit. hic illum tristi, dea, praeficis arae ense dato: mora nec terris tibi longa cruentis; iam nemus Egeriae, iam te ciet altus ab Alba Iuppiter et soli non mitis Aricia regi. Arcem nata petit, quo iam manus horrida matrum congruerat. rauco fremitu sedere parentum natorumque locis vacuaeque in moenibus urbis iura novant. donant solio sceptrisque paternis ut meritam redeunt<que> piae sua praemia menti. Ecce procul validis Lemnon tendentia remis arma notant, rapitur subito regina tumultu conciliumque vocat. non illis obvia tela ferre nec infestos derat furor improbus ignes, ni Veneris saevas fregisset Mulciber iras. tunc etiam vates Phoebo dilecta Polyxo (non patriam, non certa genus, sed maxima cete Proteaque ambiguum Pharii se patris ab antris huc rexisse vias iunctis super aequora phocis; saepe imis se condit aquis cunctataque paulum surgit ut auditas referens in gurgite voces) 'portum demus' ait '< . . . > haec, credite, puppis advenit et levior Lemno deus aequore flexit huc Minyas. Venus ipsa volens dat tempore iungi, dum vires utero maternaque sufficit aetas.' dicta placent portatque preces ad litora Grais Iphinoe. nec turba nocens scelerisque recentis signa movent tollitque loco Cytherea timorem. protinus ingentem procerum dux nomine taurum deicit, insuetis et iam pia munera templis reddit et hac prima Veneris calet ara iuvenca. Ventum erat ad rupem, cuius pendentia nigris fumant saxa iugis coquiturque vaporibus aer. substitit Aesonides atque hic regina precari hortatur causasque docens 'haec antra videtis Vulcanique' ait 'ecce domos: date vina precesque. forsitan hoc factum taceat iam fulmen in antro; nox dabit ipsa fidem, clausae cum murmura flammae, hospes, et incussae sonitum mirabere massae.' moenia tum viresque loci veteresque parentum iactat opes. mediis famulae convivia tectis expediunt, Tyrio vibrat torus igneus ostro. stat maerens atavos reges regesque maritos Thressa manus, quaecumque faces timuisse iugales credita nec dominae sanctum tetigisse cubile. iam medio Aesonides, iam se regina locavit, post alii proceres. sacris dum vincitur extis prima fames circum pateris it Bacchus et omnis aula silet. dapibus coeptis mox tempora fallunt noctis et in seras durant sermonibus umbras praecipueque ducis casus mirata requirit Hypsipyle, quae fata trahant, quae regis agat vis aut unde Haemoniae molem ratis. unius haeret adloquio et blandos paulatim colligit ignes, iam non dura toris Veneri nec iniqua reversae et deus ipse moras spatiumque indulget amori. Pliada lege poli nimboso moverat astro Iuppiter aeternum volvens opus et simul undis cuncta ruunt unoque dei Pangaea sub ictu Gargaraque et maesti steterant formidine luci. saevior haud alio mortales tempore gentes terror agit. tunc urget enim, tunc flagitat iras in populos Astraea Iovem terrisque relictis invocat adsiduo Saturnia sidera questu. insequitur niger et magnis cum fratribus Eurus intonat Aegaeo tenditque ad litora pontus. et lunam quarto densam videt imbribus ortu Thespiades, longus coeptis et fluctibus arcet qui metus. usque novos divae melioris ad ignes urbe sedent laeti Minyae viduisque vacantes indulgent thalamis nimbosque educere luxu nec iam velle vias Zephyrosque audire vocantes dissimulant, donet resides Tirynthius heros non tulit ipse rati invigilans atque integer urbis: invidisse deos tantum maris aequor adortis desertasque domos fraudataque tempore segni vota patrum; quid et ipse viris cunctantibus adsit? 'o miseri quicumque tuis accessimus actis! Phasin et Aeeten Scythicique pericula ponti redde,' ait, 'Aesonide! me tecum solus in aequor rerum traxit amor, dum spes mihi sistere montes Cyaneos vigilemque alium spoliare draconem. si sedet Aegaei scopulos habitare profundi, hoc mecum Telamon peraget meus.' haec ubi dicta haud secus Aesonides monitis accensus amaris quam bellator equus, longa quem frigida pace terra iuvat--vix in laevos piger angitur orbes--, frena tamen dominumque velit si Martius aures clamor et obliti rursus fragor impleat aeris. tunc Argum Tiphynque vocat pelagoque parari praecipitat. petit ingenti clamore magister arma viros pariter sparsosque in litore remos. Exoritur novus urbe dolor planctusque per omnes et facies antiqua domos: sibi moenia linqui en iterum et quando natorum tempora, gentem qui recolant, qui sceptra gerant? nunc triste nefandae noctis opus, vidui nunc illa silentia tecti saeva ma<gis>, thalamos excussaque vincla quod ausae induere atque iterum tales admittere curas. ipsa quoque Hypsipyle, subitos per litora cursus ut vidit totaque viros decedere Lemno, ingemit et tali compellat Iasona questu: 'iamne placet primo deducere vela sereno, carius o mihi patre caput? modo saeva quierunt aequora. sic portus fugeret ratis, aspera si te Plias in adversae tenuisset litore Thraces. ergo moras caelo cursumque tenentibus undis debuimus?' dixit lacrimans haesuraque caro dona duci promit chlamydem textosque labores. illic servati genitoris conscia sacra pressit acu currusque pios: stant saeva paventum agmina dantque locum; viridi circum horrida tela silva tremit; mediis refugit pater anxius umbris. pars et frondosae raptus expresserat Idae inlustremque fugam pueri, mox aethere laetus adstabat mensis, quin et Iovis armiger ipse accipit a Phrygio iam pocula blanda ministro. tunc ensem notumque ferens insigne Thoantis 'accipe,' ait 'bellis mediaeque ut pulvere pugnae sim comes, Aetnaei genitor quae flammea gessit dona dei, nunc digna tuis adiungier armis. i, memor i terrae, quae vos amplexa quieto prima sinu, refer et domitis a Colchidos oris vela per hunc utero quem linquis Iasona nostro.' sic ait Haemonii labens in colla mariti nec minus Orphea tristis cervice tuaque, Aeacide, et gemino coniunx a Castore pendet. Has inter lacrimas legitur piger uncus harenis, iam remi rapuere ratem, iam flamina portant; spumea subsequitur fugientis semita clavi. tunc tenuis Lemnos transitque Electria tellus Threiciis arcana sacris. hic numinis ingens horror et incautis decreta piacula linguis. hanc demissa Iovi non umquam laedere fluctu audet hiems, sponte ipse deus tunc asperat undas cum vetat infidos sua litora tangere nautas. obvius at Minyas terris adytisque sacerdos excipit hospitibus reserans secreta Thyotes. hactenus in populos vati, Samothraca, diem<que> missa mane sacrisque metum servemus opertis. illi sole novo laeti plenique deorum considunt transtris. iam quas praeviderat urbes navita condebat proraeque accesserat Imbros et sol aetherias medius conscenderat arces. Thessala Dardaniis tunc primum puppis harenis adpulit et fatis Sigeo litore sedit. desiliunt, pars hinc levibus candentia velis castra levat, tracto pars frangit adorea saxo farra, citum strictis alius de cautibus ignem obtendit foliis et sulphure pascit amico. Alcides Telamonque comes dum litora blando anfractu sinuosa legunt, vox accidit aures flebile succedens cum fracta remurmurat unda. attoniti pressere gradum vacuumque sequuntur vocis iter. iam certa sonat desertaque durae virgo neci quem non hominum superumque vocabat? acrius hoc instare viri succurrere certi, qualiter, implevit gemitu cum taurus acerbo avia frangentem morsu super alta leonem terga ferens, coit e sparso concita mapali agrestum manus et caeco clamore coloni. constitit Alcides visuque enisus in alta rupe truces manicas defectaque virginis ora cernit et ad primos surgentia lumina fluctus, exanimum veluti multa tamen arte coactum maeret ebur, Pariusve notas et nomina sumit cum lapis aut liquidi referunt miranda colores. ductor ait: 'quod, virgo, tibi nomenque genusque, quae sors ista, doce, tendunt cur vincula palmas?' illa tremens tristique oculos deiecta pudore 'non ego digna malis.' inquit. 'suprema parentum dona vides ostro scopulos auroque frequentes. nos Ili felix quondam genus, invida donec Laomedonteos fugeret fortuna penates. principio morbi caeloque exacta sereno temperies, arsere rogis certantibus agri, tum subitus fragor et fluctus Idaea moventes cum stabulis nemora. ecce repens consurgere ponto belua, monstrum ingens. hanc tu nec montibus ullis nec nostro metire mari. primaeva furenti huic manus amplexus inter planctusque parentum deditur. hoc sortes, hoc corniger imperat Hammon virgineam damnare animam sortitaque Lethen corpora. crudelis scopulis me destinat urna. verum o iam redeunt Phrygibus si numina tuque ille ades, auguriis promisse et sorte deorum, iam cui candentes votivo in gramine pascit cornipedes genitor, nostrae stata dona salutis, adnue meque, precor, defectaque Pergama monstris eripe, namque potes. neque enim tam lata videbam pectora, Neptunus muros cum iungeret astris, nec tales umeros pharetramque gerebat Apollo.' auxerat haec locus et facies maestissima capti litoris et tumuli caelumque quod incubat urbi, quale laborantis Nemees iter aut Erymanthi vidit et infectae miseratus flumina Lernae. Dat procul interea signum Neptunus et una monstriferi mugire sinus Sigeaque pestis adglomerare fretum, cuius stellantia glauca lumina nube tremunt atque ordine curva trisulco fulmineus quatit ora fragor pelagoque remenso cauda redit passosque sinus rapit ardua cervix. illam incumbentem per mille volumina pontus prosequitur lateri adsultans trepidisque ruentem litoribus sua cogit hiems. non fluctibus aequis nubiferi venit unda Noti, non Africus alto tantus ovat patriisque manus cum plenus habenis Orion bipedum flatu mare tollit equorum. ecce ducem placitae furiis crudescere pugnae surgentemque toris stupet immanemque paratu Aeacides pulsentque graves ut terga pharetrae. ille patrem pelagique deos suaque arma precatus insiluit scopulo motumque e sedibus aequor horruit et celsi spatiosa volumina monstri, qualis ubi a gelidi Boreas convallibus Hebri tollitur et volucres Rhipaea per ardua nubes praecipitat. piceo nox tum tenet omnia caelo. illa simul molem horrificam scopulosaque terga promovet ingentique umbra subit, intremere Ide inlidique ~ates~ pronaeque resurgere turres. occupat Alcides arcu totaque pharetrae nube premit. non illa magis quam sede movetur magnus Eryx, deferre velint quem vallibus imbres. iam brevis et telo volucri non utilis aer, tum vero fremitus vanique insania coepti et tacitus pudor et rursus pallescere virgo. proicit arma manu, scopulos vicinaque saxa respicit et quantum ventis adiuta vetustas impulerat po[te]ntive fragor, tantum abscidit imi concutiens a sede maris. iamque agmine toto pistris adest miseraeque inhiat iam proxima praedae. stat mediis elatus aquis recipitque ruentem Alcides saxoque prior surgentia colla obruit. hinc vastos nodosi roboris ictus congeminat. fluctus < % > defertur in imos iam totis resoluta vadis. Idaeaque mater et chorus et summis ulularunt collibus Amnes. protinus e scopulis et opaca valle resurgunt pastores magnisque petunt clamoribus urbem. nuntius hinc socios Telamon vocat ac simul ipsi horrescunt subitoque vident in sanguine puppem. nec minus in scopulos crudique cacumina saxi emicat Alcides vinclisque tenentibus aufert virgineas de rupe manus aptatque superbis arma umeris. regem inde petens superabat ovanti litora tuta gradu, qualis per pascua victor ingreditur, tum colla tumens, tum celsior armis taurus, ubi adsueti pecoris stabula alta revisit et patrium nemus et bello quos ultus amores. Obvia cui contra longis emissa tenebris turba Phrygum parvumque trahens cum coniuge natum Laomedon. iam maestus equos, iam debita posci dona gemit. pars aerii fastigia muri cingit et ignotis iuvenem miratur in armis. illum torva tuens atque acri lubricus astu rex subit et patrio fatur male laetus amore. 'maxime Graiugenum, quem non Sigea petentem litora nec nostrae miserantem funera Troiae adpulit his Fors ipsa locis, si vera parentem fama Iovem summique tibi genus esse Tonantis, noster ades iunctisque venis. sator unus et idem stirpis honos, quamquam longis disiungimur oris. quot mihi post lacrimas, post quanta piacula patrum serus ades, quam parva tuis iam gloria factis! verum age nunc socios fraternis moenibus infer, ut tibi, servata statui quae munera prole, 565a crastina lux biiuges stabulis ostendat apertis.' dixerat haec tacitusque dolos dirumque volutat corde nefas, clausum ut thalamis somnoque gravatum immolet ereptaque luat responsa pharetra. namque bis Herculeis deberi Pergama telis audierat. Priami sed quis iam vertere regnis fata queat? manet immotis nox duria lustris et genus Aeneadum et Troiae melioris honores. 'nos' ait 'ad Scythici' Tirynthius 'ostia ponti raptat iter. mox huc vestras revehemur ad oras donaque dicta feram.' tum vero plura vocatis adnuit ille deis. promissa infida tyranni iam Phryges et miserae flebant discrimina Troiae. Panditur hinc totis in noctem carbasus alis litoraque et veteris tumulos praelabitur Ili Dardaniumque patrem: vigili simul omnia ludo festa vident. hinc unda, sacris hic ignibus Ide vibrat et horrisonae respondent Gargara buxo. inde ubi iam medii tenuere silentia ponti stridentesque iuvant aurae, Phrixea subibant aequora et angustas quondam sine nomine fauces. ecce autem prima volucrem sub luce dehiscens terruit unda ratem vittataque constitit Helle, iam Panopes Thetidisque soror iamque aurea laeva sceptra tenens, dum sternit aquas proceresque ducemque aspicit et placidis compellat Iasona dictis: 'te quoque ab Haemoniae ignota per aequora terris regna infesta domus fatisque simillima nostris fata ferunt. iterum Aeolios fortuna nepotes spargit et infelix Scythicum gens quaeritis amnem. vasta super tellus, longum (ne defice coeptis!) aequor et ipse procul, verum dabit ostia, Phasis. hic nemus arcanum geminaeque virentibus arae stant tumulis, hic prima pia sollemnia Phrixo ferte manu cinerique, precor, mea reddite dicta: "non ego per Stygiae, quod rere, silentia ripae, frater, agor. frustra vacui scrutaris Averni, care, vias neque enim scopulis me et fluctibus actam frangit hiems. celeri extemplo subiere ruentem Cymothoe Glaucusque manu. pater ipse profundi has etiam sedes, haec numine tradidit aequo regna nec Inois noster sinus invidet undis."' dixerat et maestos tranquilla sub aequora vultus cum gemitu tulit, ut patrii rediere dolores. tum pelago vina invergens dux talibus infit: 'undarum decus et gentis, Cretheia virgo, pande viam cursuque tuos age, diva, secundo!' immittitque ratem mediasque intervolat urbes qua brevibus furit aestus aquis Asiamque prementem effugit abruptis Europa immanior oris. has etiam terras consertaque gentibus arva sic pelago pulsante, reor, Neptunia quondam cuspis et adversi longus labor abscidit aevi ut Siculum Libycumque latus, stupuitque fragore Ianus et occiduis regnator montibus Atlans. iam iuga Percotes Pariumque infame fragosis exsuperant Pityamque vadis transmissaque puppi Lampsacus, Ogygii quam nec trieterica Bacchi sacra neque arcanis Phrygius furor invehit antris, sed suus in Venerem raptat deus. illius aras urbe super celsique vident velamina templi. Rarior hinc tellus atque ingens undique caelum rursus et incipiens alium prospectus in orbem. terra sinu medio Pontum iacet inter et Hellen ceu fundo prolata maris. namque improba caecis intulit arva vadis longoque sub aequora dorso litus agit, tenet hinc veterem confinibus oris pars Phrygiam, pars discreti iuga pinea montis. nec procul ad tenuis surgit confinia ponti urbs placidis demissa iugis. rex divitis agri Cyzicus. Haemoniae qui tum nova signa carinae ut videt, ipse ultro primas procurrit ad undas miraturque viros dextramque amplexus et haerens incipit: 'o terris nunc primum cognita nostris Emathiae manus et fama mihi maior imago, non tamen haec adeo semota neque ardua tellus ~longaque~ iam populis impervia lucis eoae, cum tales intrasse duces, tot robora cerno. nam licet hinc saevas tellus alat horrida gentes meque fremens tumido circumfluat ore Propontis, vestra fides ritus<que> pares et mitia cultu his etiam mihi corda locis. procul effera virtus Bebrycis et Scythici procul inclementia sacri.' sic memorat laetosque rapit, simul hospita pandi tecta iubet templisque sacros largitur honores. stant gemmis auroque tori mensaeque paratu regifico centumque pares primaeva ministri corpora; pars epulas manibus, pars aurea gestant pocula bellorum casus expressa recentum. atque ea prima duci porgens carchesia Graio Cyzicus 'hic portus' inquit 'mihi territat hostis, has acies sub nocte refert, haec versa Pelasgum terga vides, meus hic ratibus qui pascitur ignis.' subicit Aesonides: 'utinam nunc ira Pelasgos adferat et solitis temptet concurrere furtis cunctaque se ratibus fundat manus. arma videbis hospita nec post hanc ultra tibi proelia noctem.' sic ait hasque inter variis nox plurima dictis rapta vices nec non simili lux postera tractu. Valerius Flaccus The Latin Library The Classics Page

Liber Septimus

Te quoque Thessalico iam serus ab hospite vesper dividit et iam te tua gaudia, virgo, relinquunt noxque ruit soli veniens non mitis amanti. ergo ubi cunctatis extremo in limine plantis contigit aegra toros et mens incensa tenebris, vertere tunc varios per longa insomnia questus nec pereat quo scire malo tandemque fateri ausa sibi ~paulum~ medio sic fata dolore est: 'nunc ego quo casu vel quo sic per<vi>gil usque ipsa volens errore trahor? non haec mihi certe nox erat ante tuos, iuvenis fortissime, vultus, quos ego cur iterum demens iterumque recordor tam magno discreta mari? quid in hospite solo mens mihi? cognati potius iam vellera Phrixi accipiat, quae sola petit quaeque una laborum causa viro. nam quando domos has ille reviset aut meus Aesonias quando pater ibit ad urbes? felices mediis qui se dare fluctibus ausi nec tantas timuere vias talemque secuti huc qui deinde virum; sed, sit quoque talis, abito.' tum iactata toro <to>tumque experta cubile ecce videt tenui candescere limen Eoo. nec minus insomnem lux orta refecit amantem quam cum languentes <levis> erigit imber aristas grataque iam fessis descendunt flamina remis. At sua longarum Minyas iam cura viarum admonet inque ipso nequiquam tempore regem laetitiae meritique petunt. quem passus Iason vota prius captasque deis accendere praedas prominet atque oculos longe tenet, aurea si iam pellis et oblatis clarescant atria villis. ille autem iamiam vultus vocesque parantem ante capit rumpitque moras inque ipsa morantis prosilit ora viri talique effunditur ira: 'orbe satos alio, sua litora regnaque habentes, quis furor has mediis tot fluctibus egit in oras quisve mei vos tantus amor? tu prima malorum causa mihi, tu, Phrixe gener! non te aequore mersum quo sor<or>, ut felix nullos nunc nomine Graios nossem ego! quis regum Pelias, quis Thessalus aut quae Graecia? quodnam hominum Minyae genus aut ubi cautes Cyaneae? venit Scythicas en hospes in oras. quinquaginta Asiam (pudet heu) penetrarit Iason exulibus meque ante alios sic spreverit una, una ratis, spolium ut vivo de rege reportet? ipsum offerre meos, ipsum <iam> pandere lucos imperet et nullo dignetur vincere bello? cur age non templis sacrata avellere dona omnibus atque ipsas gremiis abducere natas, praedo, libet? vobisne domos, vobisne parentes esse putem, ratis infandis quos sola rapinis saevaque pascit hiems et quos, credamus ut ipsis, rex suus inlisit pelago vetuitque reverti, scilicet Aeoliae pecudis poteretur ut auro? ante meus caesa descendet Caucasus umbra ac prior Haemonias repetet super aequora praedas, ante ego cum vittis cernam feralibus Hellen. si tamen his aliter perstas non cedere terris teque pudor cassi reditus movet ac latet una nescioquid plus puppe viris, haud ipse morabor quae petitis; modo nostra prior tu perfice iussa. Martius ante urbem longis iacet horridus annis campus et ardentes ac me quoque vomere presso, me quoque cunctantes interdum agnoscere tauri. his magis atque magis rabiem nunc nostra senectus luxuriemque dedit solitoque superbior ignis ore fremit. succede meae, fortissime, laudi et nostros recole, hospes, agros! nec semina derunt, quae prius ipse dabam, et messes, quas solus obibam. consiliis nox una satis tecumque retracta cumque tuis haec iussa deis, ac siquid in isto est robore praedicti venies in rura laboris. ipse incertus adhuc tenebris te protinus illis involvi flammisque velim, durare parumper an magis, everso iacias dum semina campo, ac tibi Cadmei dum dentibus exeat hydri miles et armata florescant pube novales.' Filia prima trucis vocem mirata tyranni haesit et ad iuvenem pallentia rettulit ora contremuitque metu <ne> nescius audeat hospes seque miser ne posse putet. perstrinxerat horror ipsum etiam et maesta stabat defixus in ira. non ita Tyrrhenus stupet Ionius<que> magis<ter> qui iam te, Tiberine, tuens clarumque serena arce pharon praeceps subito nusquam ostia, nusquam Ausoniam videt et saevas accedere Syrtes. par tum tamen infando quae det responsa tyranno colligit et tandem obtutu consurgit ab alto. 'non' ait 'hos reditus, non hanc, Aeeta, dedisti spem Minyis cum prima tuis pro moenibus arma induimus. quo versa fides? quos vestra volutant iussa dolos? alium hic Pelian, alia aequora cerno. quin agite [et] hoc omnes odiisque urgete tyranni imperiisque caput: numquam mihi dextera nec spes defuerit. mos iussa pati nec cedere duris. unum oro, seu me illa suis seges obruet hastis hauriet adverso seu crastinus ignis hiatu, nuntius hinc saevas Peliae mittatur ad aures hic periisse viros et me, si vestra fuisset ulla fides, reducem patriae potuisse referri.' Talibus attonitos dictis natamque patremque linquit et infida praeceps prorumpit ab aula. at trepida et medios inter deserta parentes virgo silet nec fixa solo servare parumper lumina nec potuit maestos non flectere vultus respexitque fores et adhuc invenit euntem. visus et heu miserae tunc pulchrior hospes amanti discedens; tales umeros, ea terga relinquit. illa domum atque ipsos paulum procedere postes optat, at ardentes tenet intra limina gressus. qualis ubi extremas Io vaga sentit harenas fertque refertque pedem, tumido quam cogit Erinys ire mari Phariaeque vocant trans aequora matres, circuit haud aliter foribusque impendet apertis an melior Minyas revocet pater, oraque quaerens hospitis aut solo maeret defecta cubili aut venit in carae gremium refugitque sororis atque loqui conata silet rursusque recedens quaerit, ut Aeaeis hospes consederit oris Phrixus, ut aligeri Circen rapuere dracones. tum comitum visu fruitur miseranda suarum implerique nequit subitoque parentibus haeret blandior et patriae circumfert oscula dextrae. sic adsueta toris et mensae dulcis erili aegra nova iam peste canis rabieque futura ante fugam totos lustrat queribunda penates. tandem etiam molli semet sic increpat ira: 'pergis,' ait 'demens, teque illius angit imago curaque, qui profuga forsan tenet alta carina quique meum patrias referet nec nomen ad urbes? quid me autem sic ille movet, superetne labores an cadat et tanto turbetur Graecia luctu? saltem, fata virum si iam suprema ferebant, iussus ad ignotos potius foret ire tyrannos o utinam et tandem non hac moreretur in urbe! namque et sidereo nostri de sanguine Phrixi dicitur et caram vidi indoluisse sororem seque ait has iussis actum miser ire per undas. at redeat quocumque modo meque ista precari nesciat atque meum non oderit ille parentem.' dixerat haec stratoque graves proiecerat artus, si veniat miserata quies, cum saevior ipse turbat agitque sopor; supplex hinc sternitur hospes, hinc pater. illa nova rumpit formidine somnos erigiturque toro. famulas carosque penates agnoscit, modo Thessalicas raptata per urbes: turbidus ut poenis caecisque pavoribus ensem corripit et saevae ferit agmina matris Orestes; ipsum angues, ipsum horrisoni quatit ira flagelli atque iterum infestae se fervere caede Lacaenae credit agens falsaque redit de strage dearum fessus et in miserae conlabitur ora sororis. His ubi nequiquam nutantem Colchida curis Iuno videt necdum extremo parere furori non iam mentitae vultum vocemque resumit Chalciopes. quando ardor hebet leviorque pudori mensque obnixa malo, tenues sublimis in auras tollitur et fulvo Venerem vestigat Olympo. 'sum memor ut ~tecum~ mecum partita laborem. illa nimis sed dura manet conversaque in iram et furias dolet ac me nunc decepta reliquit. i precor atque istum quo me frustratur amorem vince ~precor~ patriis ut tandem evadere tectis audeat atque meum casu defendere ab omni Aesoniden. quis illa sacris, quo freta veneno! illum etiam totis adstantem noctibus anguem, qui nemus omne suum quique aurea (respice porro) vellera tot spiris circum, tot ductibus implet, fallat et in somnos ingenti solvat ab orno. haec tibi nunc, Furiis atque ipsi cetera mando.' Tum Venus aligerum mater sic fatur Amorum: 'nec tibi cum primos adgressa es flectere sensus virginis ignotaque animum contingere cura defuimus, data continuo <quin> cingula soli nostra tibi, quis mota loco labefactaque cessit. haud satis est, sed me ipsa opus et cunctantia poscunt pectora me dubiusque pudor. iam foedera faxo Aesonii petat ipsa viri metuatque morari. tu fac luciferae citus ad delubra Dianae deveniat, sacras solita est ubi fundere taedas Colchis et aequali dominam lustrare caterva. nec te nunc Hecates subeat metus aut mea forte impediat ne coepta time. quin audeat opto: continuo transibit amor cantuque trilingui ipsam flammiferos cogam compescere tauros amplexumque pati.' volucrem tunc aspicit Irin festinamque iubet monitis parere Diones et iuvenem Aesonium praedicto sistere luco. protinus hinc Iris Minyas, Cytherea petivit Colchida, Caucaseis speculatrix Iuno resedit rupibus attonitos Aeaea in moenia vultus speque metuque tenens et adhuc ignara futuri. Vix primas occulta Venus prospexerat arces, virginis ecce novus mentem perstringere languor incipit, ingeminant commotis questibus aestus. ergo iterum sensus varios super hospite volvens maeret et absenti nequiquam talia fatur: 'si tibi Thessalicis, nunc si tua forte venenis mater et heu siqua est posset succurrere coniunx! quidne tuos virgo possim nisi flere labores? hoc satis ipse ~etiam spectare supremos~ 201a ei mihi, ne casus etiam spectare supremos 201b atque iterum durae cogar comes ire sorori! et nunc ille sua non quemquam sorte moveri, non ullum meminisse putat cumque omnibus odit me quoque. siquando fuerit tamen ulla potestas illum ego qui diris cinis ultimus haeserit arvis ossaque quis tauri saevusque pepercerit ignis componam sedem<que> dabo. fas tunc mihi manes dilexisse viri tumuloque has reddere curas.' Dixerat. ecce toro Venus improvisa resedit, sicut erat mutata deam mentitaque pictis vestibus et magica Circen Titanida virga. illa, velut lenti fallatur imagine somni, sic oculos incerta tenet magnique sororem paulatim putat esse patris. tum flebile gaudens prosiluit saevaeque ultro tulit oscula divae ac prior: 'o tandem, vix tandem reddita Circe dura tuis, quae te biiugis serpentibus egit par hinc fuga quaeve fuit patriis mora gratior oris? ante et Thessalicae Phasin petiere carinae perque tot infelix frustra vada venit Iason quam patriae te movit amor.' tum cetera rumpit occurritque Venus: 'tu nunc mihi causa viarum sola, tuae venio iam pridem ignava iuventae. cetera parce queri neu me meliora secutam argue; quippe etiam reputentur munera divum. omnibus hunc potius communem animantibus orbem communes et crede deos. patriam inde vocato qua redit itque dies, nec nos, o nata, malignus clauserit hoc uno semper sub frigore mensis. fas mihi non habiles, fas et tibi linquere Colchos. et nunc Ausonii coniunx ego regia Pici nec mihi flammiferis horrent ibi pascua tauris meque vides Tusci dominam maris: at tibi quinam Sauromatae, miseranda, proci? cui vadis Hibero, ei mihi, vel saevo coniunx non una Gelono?' Illa deae contra iamdudum spernere voces. 'non ita me immemorem magnae Perseidos,' inquit 'cernis ut infelix thalamos ego cogar in illos. i precor atque illum pro me dimitte timorem. sed magis his miseram, quando potes, eripe curis unde metus aestusque mihi quaeque aspera, mater, perpetior dubiae iamdudum incendia mentis. nulla quies animo, nullus sopor, arida ~menti~. quaere malis nostris requiem mentemque repone, redde diem noctemque mihi, da prendere vestes somniferas ipsaque oculos componere virga. tu quoque nil, mater, prodes mihi; fortior ante sola fui. tristes thalamos infestaque cerno omnia, vipereos ipsi tibi surgere crines.' talia verba dabat conlapsaque flebat iniquae in Veneris Medea sinus pestemque latentem ossibus atque imi monstrabat pectoris ignem. Occupat amplexu Venus et furialia figit oscula permixtumque odiis inspirat amorem dumque illam variis maerentem vocibus ambit inque alio sermone tenet 'quin hoc' ait 'audi atque attolle genas.' lacrimisque haec infit obortis: 'cum levis a superis ad te modo laberer auris forte ratem primo fulgentem litore cerno qualem nostra suo numquam dimittere portu vellet adhuc omnes quae detinet insula nautas. unus ibi ante alios qui tum mihi pulchrior omnes visus erat, longeque ducem mirabar et ipsa, advolat atque unam comitum ratus esse tuarum "per tibi siquis," ait "morituri protinus horror et quem non meritis videas occurrere monstris, haec precor, haec dominae referas ad virginis aurem. tu fletus ostende meos. illi has ego voces, qua datur, hasque manus, ut possum, a litore tendo. ipsae quas mecum per mille pericula traxi defecere deae. spes et via sola salutis quam dederit, si forte dabit. ne vota repellat, ne mea totque animas, quales nec viderit ultra, dic precor auxilio iuvet atque haec nomina servet. ei mihi quod nullas hic possum exsolvere grates! at tamen hoc saeva corpus de morte receptum, hanc animam sciat esse suam! miserebitur ergo? dic" ait "an potius--?" strictumque ruebat in ensem. promisi (ne falle precor) cumque ipsa moverer adloquio casuque viri te passa rogari sum potius: tu laude nova, tu supplice digno dignior es et fama meis iam parta venenis. si Pelopis duros prior Hippodamia labores expediit totque ora simul vulgata procorum respiciens tandem patrios exhorruit axes, si dedit ipsa neci fratrem Minoia virgo, cur non hospitibus fas sit succurrere dignis te quoque et Aeaeos iubeas mitescere campos? occidat aeterna tandem Cadmeia morte iam seges et viso fumantes hospite tauri!' Torserat illa gravi iamdudum lumina vultu vix animos dextramque tenens quin ipsa loquentis iret in ora deae; tanta pudor aestuat ira. iamque toro trepidas infelix obruit aures verba cavens; horror molles invaserat annos. nec quo ferre fugam nec quo se vertere posset prensa videt. rupta condi tellure premique iamdudum cupit ac diras evadere voces. illa sequi iubet et portis exspectat in ipsis saevus Echionia ceu Penthea Bacchus in aula deserit infectis per roscida cornua vittis, cum tenet ille deum pudibundaque tegmina matris tympanaque et mollem subito miser accipit hastam. haud aliter deserta pavet perque omnia circum fert oculos tectisque negat procedere virgo. contra saevus amor, contra periturus Iason urget et auditae crescunt in pectore voces. heu quid agat? videt externo se prodere patrem dura viro, famam scelerum iamque ipsa suorum prospicit et questu superos questuque fatigat Tartara. pulsat humum manibusque immurmurat uncis noctis eram Ditemque ciens, succurrere tandem morte velint ipsumque simul demittere leto quem propter furit. absentem saevissima poscit nunc Pelian, tanta iuvenem qui perderet ira: saepe suas misero promittere destinat artes, denegat atque una potius decernit ~in ira~ ac neque tam turpi cessuram semet amori proclamat neque opem ignoto viresque daturam atque toro proiecta manet, cum visa vocari rursus et impulso sonuerunt cardine postes. Ergo ubi nescioquo penitus se numine vinci sentit et abscisum quicquid pudor ante monebat, tum thalami penetrale petit quae maxima norat auxilia Haemoniae quaerens pro rege carinae. utque procul magicis spirantia tecta venenis et saevae patuere fores oblataque contra omnia quae ponto, quae manibus eruit imis et quae sanguineo lunae destrinxit ab ore 'tune sequeris' ait 'quidquam aut patiere pudendum cum tibi tot mortes scelerisque brevissima tanti effugia?' haec dicens qua non velocior ulla pestis erat toto nequiquam lumine lustrat cunctaturque super morituraque colligit iras. o nimium iucunda dies, quam cara sub ipsa morte magis! stetit <et> sese mirata furentem est. 'occidis heu; primo potes hoc durare sub aevo? nec tu lucis' ait 'nec videris ulla iuventae gaudia, non dulces fratris pubescere malas? hunc quoque, quicumque est, crudelis, Iasona nescis morte perire tua, qui te nunc invocat unam, qui rogat et nostro quem primum in litore vidi? cur tibi fallaces placuit coniungere dextras tunc, pater, atque istis iuvenem non perdere monstris protinus? ipsa etiam, fateor, tunc ipsa volebam. testor cara tuas Circe Titania voces, te ducente sequor, tua me, grandaeva, fatigant consilia et monitis cedo minor.' haec ubi fata rursus ad Haemonii iuvenis curamque metumque vertitur, hunc solum propter seu vivere gaudens sive mori, quodcumque velit. maiora precatur carmina, maiores Hecaten immittere vires nunc sibi, nec notis stabat contenta venenis. cingitur inde sinus et, qua sibi fida magis vis nulla, Prometheae florem de sanguine fibrae Caucaseum promit nutritaque gramina monti, quae sacer ille nives inter tristesque pruinas durat alitque cruor cum viscere vultur adeso tollitur e scopulis et rostro inrorat aperto. idem nec longi languescit finibus aevi immortale virens, idem stat fulmina contra salvus et in mediis florescunt ignibus herbae. prima Hecate Stygiis duratam fontibus harpen intulit et validas scopulis effodit aristas, mox famulae monstrata seges, quae lampade Phoebes sub decima iuga feta metit saevitque per omnes reliquias saniemque dei. gemit inritus ille Colchidos ora tuens. totos tunc contrahit artus ~monte~ dolor cunctaeque tremunt sub falce catenae. Talibus infelix contra sua regna venenis induitur noctique tremens infertur opacae. dat dextram blandisque ~pavens vocem Venus osquam~ adloquiis iunctoque trahit per moenia passu. qualis adhuc teneros ubi primum pallida fetus mater ab excelso produxit in aera nido hortaturque sequi brevibusque insurgere pinnis; illos caerulei primus ferit horror Olympi iamque redire rogant adsuetaque quaeritur arbor. haud aliter caecae per moenia deficit urbis incedens horret<que> domos Medea silentes hic iterum extremae nequiquam in limine portae substitit atque iterum fletus animique soluti respexitque deam paulumque his vocibus haesit: 'ipse rogat certe meque ipse implorat Iason? nullane culpa subest, labes non ulla pudoris, nullus amor? nec turpe viro servire precanti?' illa nihil contra vocesque abrumpit inanes. et iamiam magico per opaca silentia Colchis coeperat ire sono montanaque condere vultus numina cumque suis averti fontibus amnes. iam stabulis gregibusque pavor strepitusque sepulchris inciderat, stupet ipsa gravi nox tardior umbra. iamque tremens longe sequitur Venus. utque sub altas pervenere trabes divaeque triformis in umbram hic subito ante oculos nondum speratus Iason emicuit viditque prior conterrita virgo. atque hinc se profugam volucri Thaumantias ala sustulit, inde Venus dextrae dilapsa tenenti. obvius ut sera cum se sub nocte magistris impingit pecorique pavor qualesve profundum per chaos occurrunt caecae sine vocibus umbrae, haud secus in mediis noctis nemoris<que> tenebris inciderant ambo attoniti iuxtaque subibant abietibus tacitis aut immotis cyparissis adsimiles, rapidus nondum quas miscuit Auster. Ergo ut erat vultu defixus uterque silenti noxque suum peragebat iter, iamiam ora levare Aesoniden farique cupit Medea priorem. quam simul effusis pavitantem fletibus heros flagrantesque genas vidit miserumque pudorem, has tandem voces dedit et solatus amantem [est] 'fersne aliquam spem lucis?' ait. 'miserata laborem nempe venis? an et ipsa mea laetabere morte? ne precor infando similem te, virgo, parenti gesseris. haud tales decet inclementia vultus. hascine nunc grates, haec exspectata laborum dona dari decuit? sic te sub teste remitti fas mihi, virgo, ~tuum~? iustas da vocibus aures. nec pater ille tuus tantis me opponere monstris (quid meritum?) aut tales voluit <ex>pendere poenas. an iacet externa quod nunc mihi cuspide Canthus quodque meus vestris cecidit pro moenibus Iphis aut Scythiae tanta inde manus? iussisset abire perfidus atque suis extemplo cedere regnis. spem mihi promissam per quae discrimina rursus et reddat qua lege vides. occumbere tandem possumus idque sedet quam non quaecumque subire patris iussa tui. numquam sine vellere abibo hinc ego, degenerem nec tu me prima videbis.' Haec ait. illa tremens, ut supplicis aspicit ora conticuisse viri iamque et sua verba reposci, nec quibus incipiat demens videt ordine nec quo quove tenus, prima cupiens effundere voce omnia, sed nec prima pudor dat verba timenti. haeret et attollens vix tandem lumina fatur: 'quid, precor, in nostras venisti, Thessale, terras? unde mei spes ulla tibi tantosque petisti cur non ipse tua fretus virtute labores? nempe ego si patriis timuissem excedere tectis occideras, nempe hanc animam cras saeva manebant funera. Iuno ubi nunc, ubi nunc Tritonia virgo, sola tibi quoniam tantis in casibus adsum externae regina domus? miraris et ipse, credo, nec agnoscunt hae nunc Aeetida silvae. sed fatis sum victa tuis. cape munera supplex non mea teque iterum Pelias si perdere quaeret inque alios casus, alias <si> mittet ad urbes, heu formae ne crede tuae!' Titania iamque gramina Persaeasque sinu depromere vires coeperat. his iterum compellat Iasona dictis: 'si tamen aut superis aliquam spem ponis <in istis> aut tua praesenti virtus [te] educere leto si te forte potest, etiam nunc deprecor, hospes, me sine et insontem misero dimitte parenti.' dixerat. extemplo (neque enim <im>matura ruebant sidera et extremum suspexerat axe Booten) cum gemitu et multo iuveni medicamina fletu non secus ac patriam pariter famamque decusque obicit. ille manu subit et vim corripit omnem. Inde ubi facta nocens et non revocabilis umquam cessit ab ore pudor propiorque implevit Erinys, carmina nunc totos volvit figitque per artus Aesonidae et totum septeno murmure fertur per clipeum atque viro graviorem reddidit hastam iamque sui tauris languent absentibus ignes. 'nunc age et has' inquit 'cristas galeamque resume quam modo funerea tenuit Discordia dextra. hanc iace per medias, cum verteris aequora, messes. protinus in sese conversa furoribus ibit cuncta phalanx atque ipse fremens mirabitur et me respiciet fortasse pater.' sic deinde locuta iam magis atque magis mentem super alta ferebat aequora, pandentes Minyas iam vela videbat se sine. tum vero extremo percussa dolore arripit Aesoniden dextra ac summissa profatur: 'sis memor, oro, mei, contra memor ipsa manebo, crede, tui. quantum hinc aberis, dic quaeso, profundi? quod caeli spectabo latus? sed te quoque tangat cura mei quocumque loco, quoscumque per annos atque hunc te meminisse velis et nostra fateri munera, servatum pudeat nec virginis arte. ei mihi, cur nulli stringunt tua lumina fletus? an me mox merita morituram patris ab ira dissimulas? te regna tuae felicia gentis, te coniunx natique manent; ego prodita abibo nec queror et pro te lucem quoque laeta relinquam.' protinus hospes ad haec (tacitis nam cantibus illum flexerat et simili iamdudum adflarat amore) 'tune' ait 'Aesoniden quicquam te velle relicta credis et ulla peti sine te loca? redde tyranno me potius, recipe ingratos atque exue cantus! quis mihi lucis amor? patriam cur amplius optem si non et genitor te primam amplectitur Aeson teque tuo longe fulgentem vellere gaudens spectat et ad primos procumbit Graecia fluctus? respice ad has voces et iam, precor, adnue, coniunx. per te, quae superis divisque potentior imis, perque haec, virgo, tuo redeuntia sidera nutu atque per has nostri iuro discriminis horas: umquam ego si meriti s<im> noctis <et> immemor huius, si te sceptra, domum, si te liquisse parentes senseris et me iam non haec promissa tuentem, tum me non tauros iuvet evasisse ferosque terrigenas, tum me tectis tua turbet in ipsis flamma tuaeque artes. nullus succurrere contra ingrato queat et siquid tu saevius istis adicias meque in medio terrore relinquas.' audiit atque simul meritis periuria poenis despondet questus semper Furor ultus amantis. Haec ubi dicta, tamen perstant defixus uterque et nunc ora levant audaci laeta iuventa, ora simul totiens dulces rapientia visus, nunc deicit vultus aeger pudor et mora dictis redditur ac rursus conterret Iasona virgo: 'accipe perdomitis quae deinde pericula tauris et quis in Aeolio maneat te vellere custos. nondum cuncta tibi, fateor, promissa peregi. saevior ingenti Mavortis in arbore restat, crede, labor. quem--tanta utinam fiducia nostri sit mihi nocturnaeque Hecates--<. . . . . . . 521a . . . . . . . . . . . . . . .> nostrique vigoris.' 521b dixerat utque virum doceat, quae monstra supersint, protinus immensis recubantem anfractibus anguem turbat et Haemonii subito ducis obicit umbram. ille, quod haud alias, stetit et trepidantia torsit sibila seque metu postquam sua vellera circum sustulit atque omnis spiris exhorruit arbor, incipit inde sequi et vacuo furit ore per auras. 'quis fragor hic? quaenam tantae, dic, virgo, ruinae?' exclamat stricto Aesonides stans frigidus ense. illa tacet retinens tandemque ait angue represso: 'hunc tibi postremum nostri parat ira parentis, heu miser, heu tantis iterum mihi care periclis. o utinam [ut] nullo te sim visura labore ipsam caeruleis squalentem nexibus ornum ipsaque pervigilis calcare volumina monstri. contingat bis deinde mori!' sic fata profugit seque sub extremis in moenia rettulit umbris. Et iam puniceo regem spes vana sub ortu extulerat, quantis nox una diremerit undis Aesoniden, liberne freto iam vultus aperto utque prius totum sileat mare, dumque ea longe explorare ~quaeat~, contra venit Arcas Echion dicta ferens iam Circaeis Mavortis in agris stare virum, daret aeripedes in proelia tauros. rex 'vocor en ultro' dixit seque abripit aula 'vos mihi nunc primum ~in flammas~ invertite, tauri, aequora, nunc totas aperite et volvite flammas. exeat Haemonio messis memoranda colono. tuque tuum pestem in Graium da, nata, draconem ipsius aspectu pereant in velleris, ipsa terga mihi diros servent infecta cruores.' fatur et effusis pandi iubet aequora tauris. pars et Echionii subeunt immania dentis semina, pars diri portant grave robur aratri. at sua magnanimum contra Pagasaea iuventus prosequitur stipatque ducem. tum maxima quisque dicta dedit saevisque procul discessit ab agris. fixerat ille gradus totoque ex agmine solus stabat ut extremis desertus ~ab orbibus axis~, quem iam lassa dies Austrique ardentis harenae aut quem Rhipaeas exstantem rursus ad arces nix et caerulei Boreae ferus abstulit horror; cum subito attoniti longissima Phasidis unda Caucaseaeque trabes omnisque Aeetia tellus fulsit et ardentes stabula effudere tenebras. ac velut ex una siquando nube corusci ira Iovis torsit geminos mortalibus ignes aut duo cum pariter ruperunt vincula venti dantque fugam, sic tunc claustris evasit uterque taurus et immani proflavit turbine flammas arduus atque atro volvens incendia fluctu. horruit Argoae legio ratis, horruit audax qui modo virgineis servari cantibus Idas flebat et invito prospexit Colchida vultu. non tulit ipse moras seseque immisit Iason, diversos postquam ire videt, galeamque minantem quassat <et> errantem dextra ciet obvius ignem. ut tandem stetit et torvo se lumine flexit, qui prior adversi respexit Iasonis arma, cunctatus paulum subito furit. aequora non sic in scopulos irata ruunt eademque recedunt fracta retro. bis fulmineis se flatibus infert obnubitque virum, sed non incendia Colchis adspirare sinit clipeoque inliditur ignis frigidus et viso pallescit flamma veneno. inicit Aesonides dextram atque ardentia vincit cornua, dein totis propendens viribus haeret. ille virum atque ipsam tunc te, Medea, recusans concutit et tota nitentem carminis ira portat; iners tandem gravius mugire recedens incipit et fesso victus descendere cornu. respicit hinc socios immania vincula poscens Aesonides iamque ora premit trahiturque trahitque obnixusque genu superat cogitque trementes sub iuga aena toros. alium dehinc turbida Colchis exarmat lentumque offert timideque minantem iamque propinquanti noctem[que] implicat. ille fatiscens in caput inque umeros ipsa vi molis et irae proruit. invadit totusque incumbit Iason desuper atque suis defixum flatibus urget utque dedit vinclis validoque obstrinxit aratro suscitat ipse genu saevaque agit insuper hasta, non secus a medio quam si telluris hiatu terga recentis equi primumque invasit habenis murmur et in summa Lapithes apparuit Ossa. Ille, velut campos Libyes ac pinguia Nili fertilis arva secet, plena sic semina dextra spargere gaudet agris oneratque novalia bello. Martius hic primum ter vomere fusus ab ipso clangor et ex omni sonuerunt cornua sulco, bellatrix tunc gleba quati pariterque creari armarique phalanx totisque insurgere campis. cessit et ad socios paulum se rettulit heros opperiens ubi prima sibi daret agmina tellus. at vero ut summis iam rura recedere cristis vidit et infesta vibrantes casside terras advolat atque, imo tellus qua proxima collo necdum umeri videre diem, prior ense sequaci aequat humo truncos; rutilum thoraca sequenti aut primas a matre manus premit obvius ante. nec magis aut illis aut illis milibus ultra sufficit, ad dirae quam cum Tirynthius Hydrae agmina Palladios defessus respicit ignes. ergo iter<um> ad socias convertere Colchidos artes et galeae nexus ac vincula dissipat imae cunctaturque tamen totique occurrere bello ipse cupit. spes nulla datur, sic undique densant terrigenae iam signa duces clamorque tubaeque. iamque omnes videre virum iamque omnia contra tela volant. tum vero amens discrimine tanto quam modo Tartareo galeam dedit illa veneno in medios torsit; conversae protinus hastae. qualis ubi atto<nitos> maestae Phrygas annua Matris ira vel exsectos lacerat Bellona comatos, haud secus accensas subito Medea cohortes implicat et miseros agit in sua proelia fratres. omnis ibi Aesoniden sterni putat, omnibus ira aequalis. stupet Aeetes ultroque furentes ipse viros revocare cupit, sed cuncta iacebant agmina nec quisquam primus ruit aut super ullus linquitur atque hausit subito sua funera tellus. Protinus in fluvium fumantibus evolat armis Aesonides, qualis Getico de pulvere Mavors intrat equis uritque gravem sudoribus Hebrum aut niger ex antris rutilique a fulminis aestu cum fugit et Siculo respirat in aequore Cyclops. redditus hinc tandem sociosque amplexus ovantes haud iam mendacem promissa reposcere regem dignatur nec, si ipse sibi terga ingerat ultro qui pepigit, velit in pacem dextramque reverti amplius. ambo truces, ambo abscessere minantes. Valerius Flaccus The Latin Library The Classics Page

Liber Sextus

At vigil isdem ardet furiis Gradivus et acri corde tumet nec quas acies, quae castra sequatur invenit. ire placet tandem[que] praesensque tueri, sternere si Minyas magnoque rependere luctu regis pacta queat Graiamque absumere pubem. impulit hinc currus monstrum inrevocabile belli concutiens Scythiaeque super tentoria sistit. protinus e castris fugit sopor: excita tela, turbati coiere duces. hos insuper ingens fama movet, rate quae sacra vulgabat Achivos advenisse sui repe<te>nte<s> vellera Phrixi, quos malus hospitio iunctaque ad foedera dextra luserit Aeetes atque in sua traxerit arma. Ergo consiliis dum nox vacat alta movendis legatos placet ire duces mandataque Perses edocet, adfari Minyas fraudemque tyranni ut moneant. quinam hinc animos averterit error? se primum Haemoniis hortatum ea vellera terris reddere et exuvias pecudis dimittere sacrae: hinc odium et tanti venisse exordia belli. quin potius dextramque suam suaque arma sequantur aut remeent (neque enim Aeetae promissa fidemque esse loco). abstineant alienae sanguine pugnae. non illos ideo tanti venisse labores per maris. ignotis quid opus concurrere nec quos oderis? haec medio Perses dum tempore mandat, aureus effulsit campis rubor armaque et acres sponte sua strepuere tubae. Mars saevus ab altis 'hostis io,' conclamat equis 'agite ite [ite], propinquat!' ac simul hinc Colchos, hinc fundit in aequora Persen. [tum gens quaeque suis commisit proelia telis voxque dei pariter pugnas audita per omnes.] Hinc age Rhipaeo quos videris orbe furores, Musa, mone, quanto Scythiam molimine Perses concierit, quis fretus equis per bella virisque. verum ego nec numero memorem nec nomine cunctos mille vel ora movens. neque enim plaga gentibus ulla ditior: aeterno quamquam Maeotia pubes Marte cadat, pingui numquam tamen ubere defit quod geminas Arctos magnumque quod impleat Anguem ergo duces solasque, deae, mihi promite gentes. Miserat ardentes mox ipsa secutus Alanos Heniochosque truces iam pridem infensus Anausis, pacta quod Albano coniunx Medea tyranno, nescius heu quanti thalamos ascendere monstri arserit atque urbes maneat qui terror Achaeas, gratior ipse deis orbaque beatior aula. proxima Bisaltae legio ductorque Colaxes, sanguis et ipse deum, Scythicis quem Iuppiter oris progenuit viridem Myracen Tibisenaque iuxta ostia, semifero--dignum si credere--captus corpore, nec nymphae geminos exhorruit angues. cuncta phalanx insigne Iovis caelataque gestat tegmina dispersos trifidis ardoribus ignes; nec primus radios, miles Romane, corusci fulminis et rutilas scutis diffuderis alas. insuper auratos collo gerit ipse dracones, matris Horae specimen, linguisque adversus utrimque congruit et tereti serpens dat vulnere gemmae. tertius unanimis veniens cum milibus Auchus Cimmerias ostentat opes, cui candidus olim crinis inest, natale decus; dat longior aetas iam speciem; triplici percurrens tempora nodo demittit sacro geminas a vertice vittas. Datin Achaemeniae gravior de vulnere pugnae misit in arma Daraps, acies quem Martia circum Gangaridum potaque Gerus quos efferat unda quique lacum cinxere Bycen. non defuit Anxur, non Radalo cum fratre Sydon, Acesinaque laevo omine fatidicae ~Phrixus~ movet agmina cervae. ipsa comes saetis fulgens et cornibus aureis ante aciem celsi vehitur gestamine conti maesta nec in saevae lucos reditura Dianae. movit et Hylaea supplex cum gente Syenen impia germani praetentans vulnera Perses. densior haud usquam nec celsior extulit ullas silva trabes fessaeque prius rediere sagittae <. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .> quin et ab Hyrcanis Titanius expulit antris Ciris in arma viros plaustrisque ad proelia cunctas Coelaletae traxere manus. ibi sutilis illis est domus et crudo residens sub vellere coniunx et puer e primo torquens temone cateias. linquitur abruptus pelago Tyra, linquitur et mons Ambenus et gelidis pollens Ophiusa venenis degeneresque ruunt Sindi glomerantque paterno crimine nunc etiam metuentes verbera turmas. hos super aeratam Phalces agit aequore nubem cum fremitu densique levant vexilla Coralli, barbaricae quis signa rotae ferrataque dorso forma suum truncaeque, Iovis simulacra, columnae. proelia nec rauco curant incendere cornu indigenas sed rite duces et prisca suorum facta canunt veterumque, viris hortamina, laudes. ast ubi Sidonicas inter pedes aequat habenas illinc iuratos in se trahit Aea Batarnas, quos duce Teutagono crudi mora corticis armat aequaque nec ferro brevior nec rumpia ligno. nec procul albentes gemina ferit aclyde parmas hiberni qui terga Novae gelidumque securi eruit et tota non audit Alazona ripa. <. . . . . . . . . . . . . . . . . . .> 101a quosque Taras niveumque ferax Euarchus olorum. te quoque venturis, ingens Ariasmene, saeclis tradiderim, molem belli lateque ferentem undique falcatos deserta per aequora currus. insequitur Drangea phalanx claustrisque profusi Caspiadae, quis turba canum non segnius acres exsilit ad lituos pugnasque capessit eriles. inde etiam par mortis honos tumulisque recepti inter avos positusque virum. nam pectora ferro terribilesque innexa iubas ruit agmine nigro latratu<que> cohors quanto sonat horrida Ditis ianua vel superas Hecates comitatus in auras. ducit ab Hyrcanis vates sacer agmina lucis Vanus, eum Scythiae iam tertia viderat aetas magnanimos Minyas Argoaque vela canentem. illius et dites monitis spondentibus Indi et centumgeminae Lagea novalia Thebes totaque Rhipaeo Panchaia rapta triumpho. discolor hastatas effudit Hiberia turmas, quas Otaces, quas Latris agunt, et raptor amorum Neurus et expertes canentis Iazyges aevi. namque ubi iam vires gelidae notusque refutat arcus et inceptus iam lancea temnit eriles magnanimis mos ductus avis haud segnia mortis iura pati, dextra sed carae occumbere prolis ense dato, rumpuntque moras natusque parensque, ambo animis, ambo miri tam fortibus actis. hic et odorato spirantes crine ~Mycael~ Cessaeaeque manus et qui tua iugera nondum eruis, ignotis insons Arimaspe metallis, doctus et Auchates patulo vaga vincula gyro spargere et extremas laqueis adducere turmas. non ego sanguineis gestantem tympana bellis Thyrsaget<en> cinctumque vagis post terga silebo pellibus et nexas viridantem floribus hastas. fama ducem Iovis et Cadmi de sanguine Bacchum hac quoque turiferos, felicia regna, Sabaeos, hac Arabas fudisse manu, mox rumperet Hebri cum vada Thyrsagetas gelida liquisse sub Arcto. illis omnis adhuc veterum tenor et sacer aeris pulsus et eoae memoratrix tibia pugnae. iungit opes Emeda suas, sua signa secuti Exomatae Torynique et flavi crine Satarchae. mellis honor Torynis, ditant sua mulctra Satarchen, Exomatas venatus alit nec clarior ullis Arctos equis. abeunt Hypanin fragilemque per undam tigridis aut saevae profugi cum prole leaenae maestaque suspectae mater stupet aggere ripae. impulit et dubios Phrixei velleris ardor Centoras et diros magico terrore Choatras. omnibus in superos saevus honor, omnibus artes monstrificae, nunc vere novo compescere frondes, nunc subitam trepidis Maeotin solvere plaustris. maximus hos inter Stygia venit arte Coastes. sollicitat nec Martis amor, sed fama Cytaeae virginis et paribus spirans Medea venenis. gaudet Averna palus, gaudet iam nocte quieta portitor et tuto veniens Latonia caelo. ibant et geminis aequantes cornibus alas Balloniti comitumque celer mutator equorum Moesus et ingentis frenator Sarmata conti. nec tot ab extremo fluctus agit aequore nec sic fratribus adversa Boreas respondet ab unda aut is apud fluvios volucrum canor, aethera quantus tunc lituum concentus adit lymphataque miscet milia, quot foliis, quot floribus incipit annus. ipse rotis gemit ictus ager tremibundaque pulsu nutat humus, quatit ut saevo cum fulmine Phlegram Iuppiter atque imis Typhoea verberat arvis. Prima tenent illinc patriis Absyrtus in armis et gener ingentesque inter sua milia reges. at circa Aesoniden Danaum manus ipsaque Pallas aegide terrifica, quam nec dea lassat habendo nec pater horrentem colubris vultuque tremendam Gorgoneo. nec semineces ostendere crines tempus adhuc primasque sinit concurrere pugnas. impulit hos contra Mavors pater et mala leti Gaudia Tisiphoneque caput per nubila tollens ad sonitum litui mediaque altissima pugna necdum clara quibus sese Fuga mentibus addat. Illi ubi consertis iunxere frementia telis agmina virque virum galeis adflavit adactis continuo hinc obitus perfractaque caedibus arma corporaque, alternus cruor alternaeque ruinae. volvit ager galeas et thorax erigit imbres sanguineos. hinc barbarici glomerantur ovatus, hinc gemitus mixtaeque virum cum pulvere vitae. Caspius Aeaeum correpto crine Monesen abstulit; hinc pariter Colchi Graique sequuntur missilibus; rapit ille necem praedamque relinquit nec sociis iam cura viri. Dipsanta Caresus Strymonaque obscura spargentem vulnera funda deicit. Albani cadit ipse Chremedoni[di]s hasta iamque latet currusque super turmaeque feruntur. processere Melas et Idasmenus. incipit hasta ante Melas, levis ast abies elusit utrumque. ensibus inde ruunt. prior occupat aere citato cassidis ima Melas, infracta est vulnere cervix. mixta perit virtus: nescit cui debeat Ocheus aut cui fata Tyres. dum sibila respicit Iron cuspidis Argivae, Pyliam latere accipit hastam. Viderat Hyrcanos paribus discurrere fratres Castor equis, pater armento quos dives ab omni nutrierat fatisque viam monstra<ra>t iniquis. tum magis atque magis peditem candore notato Tyndariden incendit amor. simul obvius hastam pectus in adversum ~gleacit~ alipedemque insilit excusso victor duce. risit ab alta nube pater prensisque equitem cognovit habenis. at pariter luctuque furens visuque Medores Tyndariden petit et superos sic voce precatur: 'hunc age vel caeso comitem me reddite fratri! primus at hic nostra sonipes cadat impius hasta credita qui misero non rettulit arma parenti meque venit contra captivaque terga ministrat.' dixerat, Actaei sed eum prior hasta Phaleri deicit; ad socias sonipes citus effugit alas. Quis tibi fatales umquam metuisset Amyclas Oebaliamque manum, tot, Rhyndace, montibus inter diviso totidemque fretis? cadit impiger una inguine transfosso clari Taulantis alumnus semidea genetrice Tages, cui plurima silvis pervigilat materna soror cultusque laborat. tenuia non illum candentis carbasa lini, non auro depicta chlamys, non flava galeri caesaries pictoque iuvant subtegmine bracae. iamque novus mediae stupefacta per agmina pugnae vadit eques densa spargens hastilia dextra fulmineumque viris profundens ingerit ensem huc alternus et huc, cum saevior ecce iuventus Sarmaticae coiere manus fremitusque virorum semiferi. riget his molli lorica catena, id quoque tegmen equis; at equi porrecta per armos et caput ingentem campis hostilibus umbram fert abies obnixa genu vaditque virum vi, vadit equum, docilis relegi docilisque relinqui atque iterum medios non altior ire per hostes. orbibus hos rapidis mollique per aequora Castor anfractu levioris equi deludit anhelos immemoresque mori; sed non isdem artibus aeque concurrunt ultroque ruunt in funera Colchi. Campesus impacta latus inter et ilia quercu tollitur ac mediam moriens descendit in hastam. Oebasus infestum summisso poplite Phalcen evasisse ratus laevum per luminis orbem transigitur; tenerae tinguuntur vulnere malae. contra autem geminis fidens thoracibus ictum sustulit et gladio Sibotes ferit ultima teli nequiquam. iam cuspis inest nec fragmina curat Ambenus et trunco medium subit Ocrea ligno. seminecem Taxes Hypanin vehit atque remissum pone trahit fugiens et cursibus exuit hastam dumque recollectam rursus locat, inruit ultro turbatumque Lacon et adhuc invadit inermem. impulit adverso praeceps equus Onchea conto nequiquam totis revocantem viribus armos in latus. accedit sonipes, accedit et ipse frigidus. arma cadunt, rorat procul ultima cuspis. qualem populeae fidentem nexibus umbrae siquis avem summi deducat ab aere rami ante manu tacita cui plurima crevit harundo; illa dolis viscoque super correpta sequaci implorat ramos atque inrita concitat alas. Parte alia infestis (nam fors ita iunxit) in armis Styrus adest laetusque virum cognoscit Anausis et prior 'en cuius thalamis Aeetia virgo dicta manet nostrosque feret qui victor amores. non' ait 'invitoque gener mutabere patri.' tum simul adversas conlatis cursibus hastas coniciunt, fugit adductis Albanus habenis saucius atque datum leto non sperat Anausin nec videt. ille autem telo moribundus adacto 'ad soceros pactaeque sinus en coniugis,' inquit 'Styre, fugis vulnus referens, quod carmine nullo sustineat nullisque levet Medea venenis.' dixerat, extremus cum lumina corripit error voxque repressa gelu percussaque vertice tellus. Hinc animos acies auget magnoque doloris turbine Gesandrum Mavors rapit. ille morantes increpat et stricto sic urget Iazygas ense: 'nempe omnes cecidere senes, nempe omnis ademptus ante pater. quae vos subito tam foeda senectus corripuit fregitque animos atque abstulit iras? aut mecum mediam, iuvenes, agite ite per urbem Argolicamque manum aut caris occumbite natis.' inruit et patrias coeptis ferus advocat umbras: 'sancte mihi Vorapte pater, tua pectora nato suggere nunc animamque parem, si fata peroso tarda tibi turpesque moras non segnius ipsi paruimus parvique ea<de>m didicere nepotes.' haec ait auditusque Erebo. tunc corripit ensem turbidus et furiis ardens quatit arma paternis. indigenis sacratus aquis magnique sacerdos Phasidis Arctois Aquites errabat in armis (populeus cui frondis honor conspectaque glauco tempora nectuntur ramo) te, Cyrne, parentis immemorem durae cupiens abducere pugnae. iamque omnes impune globos diversaque lustrans agmina non usquam videt utque iterum intrat < . . . > vociferans, iterum belli diversa peragrat, lancea caeruleas circum strepit incita vittas. opprimit admissis ferus hinc Gesander habenis. ille manum trepidans atque inrita sacra tetendit 'te' que 'per hanc, genitor,' inquit 'tibi si manet, oro canitiem, compesce minas et sicubi nato parce meo!' dixit. contra sic victor adacto ense refert: 'genitor, turpi durare senecta quem mihi reris adhuc, ipse hac occumbere dextra maluit atque ultro segnes abrumpere metas. et tibi si pietas nati, si dextra fuisset, haud medii precibus tereres nunc tempora belli, praeda future canum. iuveni sors pulchrior omnis: et certasse manu decet et caruisse sepulchro.' dixerat. ille deos moriens caelumque precatur, dextera ne misero talis foret obvia nato. Te quoque, Canthe, tui non inscia funeris Argo flevit ab invita rapientem tela carina. iam Scythicos miserande sinus, iam Phasidis amnem contigeras nec longa dies, ut capta videres vellera et Euboicis patrios de montibus ignes. illum ubi congressu subiit Gesander iniquo territat his: 'tu qui faciles hominumque putasti has, Argive, domos, alium hic miser aspicis annum altricemque nivem festinaque taedia vitae. non nos aut levibus componere bracchia remis novimus aut ventos opus exspectare ferentes: imus equis qua vel medio riget aequore pontus vel tumida fremit Hister aqua. nec moenia nobis vestra placent: feror Arctois nunc liber in arvis cuncta tenens; mecum omnis amor iacturaque plaustri sola nec hac longum victor potiere rapina. ast epulae quodcumque pecus, quaecumque ferarum. mitte Asiae, mitte Argolicis mandata colonis, ne trepident. numquam has hiemes, haec saxa relinquam, Martis agros, ubi tam saevo duravimus amne progeniem natosque rudes, ubi copia leti tanta viris. sic in patriis bellare pruinis praedarique iuvat talemque hanc accipe dextram!' dixit et Edonis nutritum missile ventis concitat. it medium per pectus et horrida nexu letifer aera chalybs. trepidus super advolat Idas ac simul Oenides pariterque Menoetius et qui Bebrycio ~propius~ remeavit ab hospite victor. at vero ingentem Telamon procul extulit orbem exanimem te, Canthe, tegens. ceu saeptus in arto dat catulos post terga leo, sic comminus astat Aeacides gressumque tenet contraque ruentem septeno validam circumfert tegmine molem. nec minus hinc urget Scythiae manus armaque Canthi quisque sibi et Graio poenam de corpore poscens. arduus inde labos medioque in corpore pugna conseritur. magno veluti cum turbine sese ipsius Aeoliae frangunt in limine venti, quem pelagi rabies, quem nubila quemque sequatur ille dies, obnixa virum sic comminus haeret pugna nec arrepto pelli de corpore possunt. ut bovis exuvias multo qui frangit olivo dat famulis, tendunt illi tractuque vicissim taurea terga domant, pingui fluit unguine tellus. talis utrimque labos raptataque limite in arto membra viri miseranda meant. hi tendere contra, hi contra alternaeque virum non cedere dextrae. hinc medium Telamon Canthum rapit, hinc tenet ardens colla viri et molles galeae Gesander habenas, insonuit quae lapsa solo dextramque fefellit. ille iterum in clipei septemplicis improbus orbem arietat et Canthum sequitur Canthumque reposcit, quem manus a tergo socium rapit atque receptum virginis Euryales curru locat. advolat ipsa ac simul Haemonidae Gesandrumque omnis in unum it manus. ille novas acies et virginis arma ut videt 'has etiam contra bellabimus?' inquit 'heu pudor!' inde Lycen ferit ad confine papillae, inde Thoen, qua pelta vacat iamque ibat in Harpen vixdum prima levi ducentem cornua nervo et labentis equi tendentem frena Menippen, cum regina gravem nodis auroque securem congeminans partem capitis galeaeque ferinae dissipat. hic pariter telorum immanis in unum it globus. ille diu coniectis sufficit hastis-- quin [etiam] gravior nutuque carens exterruit Idan--, tunc ruit ut montis latus aut ut machina muri, quae scopulis trabibusque diu confectaque flammis procubuit tandem atque ingentem propulit urbem. Ecce locum tempusque ratus iamque et sua posci proelia falcatos infert Ariasmenus axes saevaque diffundit socium iuga protinus omnes Graiugenas, omnes rapturus acumine Colchos. qualiter exosus Pyrrhae genus aequora rursus Iuppiter atque omnes fluvium si fundat habenas, ardua Parnasi lateant iuga, cesserit Othrys piniger et mersis decrescant rupibus Alpes: diluvio tali paribusque Ariasmenus urget excidiis nullo rapiens discrimine currus. aegida tum primum virgo spiramque Medusae ter centum saevis squalentem sustulit hydris, quam soli vidistis, equi. pavor occupat ingens excussis in terga viris diramque retorquent in socios non sponte luem. tunc ensibus uncis implicat et trepidos lacerat discordia currus. Romanas veluti saevissima cum legiones Tisiphone regesque movet, quorum agmina pilis, quorum aquilis utrimque micant eademque parentes rura colunt, idem lectos ex omnibus agris miserat infelix non haec ad proelia Thybris: sic modo concordes externaque fata petentes Palladii rapuere metus, sic in sua versi funera concurrunt dominis revocantibus axes. non tam foeda virum Laurentibus agmina terris eiecere Noti, Libyco nec talis imago litore cum fractas involvunt aequora puppes. hinc biiuges, illinc artus tenduntur eriles quos radii, quos frena secant trahiturque trahitque currus caede madens atroque in pulvere regum viscera nunc aliis, aliis nunc curribus haerent. haud usquam Colchorum animi ~neque in peste revinctos~ tela, sed implicitos miseraque in peste revinctos confodiunt ac forma necis non altera surgit quam cervos ubi non Umbro venator edaci, non penna petit, haerentes sed cornibus altis invenit et caeca constrictos occupat ira. ipse recollectis audax Ariasmenus armis desilit. illum acies curvae secat undique falcis partiturque rotis atque inde furentia raptus in iuga Circaeos tetigit non amplius agros. Talia certatim Minyae sparsique Cytaei funera miscebant campis Scythiamque premebant. cum Iuno Aesonidae non hanc ad vellera cernens esse viam nec sic reditus regina parandos extremam molitur opem, funesta priusquam consilia ac saevas aperit rex perfidus iras. increpat et seris Vulcanum maesta querellis, cuius flammiferos videt inter regia tauros pascua Tartaream proflantes pectore noctem. haec etenim Minyas ne iungere Marte peracto monstra satis iubeat Cadmei dentibus hydri ante diem, timet et varias circumspicit artes. sola animo Medea subit, mens omnis in una virgine, nocturnis qua nulla potentior aris. illius adflatus sparsosque per avia sucos sidera fixa pavent et avi stupet orbita Solis. mutat agros fluviumque vias, ~suus~ alligat ignis ~cuncta sopor~ recolit fessos aetate parentes datque alias sine lege colus. hanc maxima Circe terrificis mirata modis, hanc advena Phrixus quamvis Atracio lunam spumare veneno sciret et Haemoniis agitari cantibus umbras. ergo opibus magicis et virginitate tremendam Iuno duci sociam coniungere quaerit Achivo. non aliam tauris videt et nascentibus armis quippe parem nec quae medio stet in agmine flammae, nullum mente nefas, nullos horrescere visus: quid si caecus amor saevusque accesserit ignis? hinc Veneris thalamos semperque recentia sertis tecta petit. visa iamdudum prosilit altis diva toris volucrumque exercitus omnis Amorum. ac prior hanc placidis supplex Saturnia dictis adgreditur veros metuens aperire timores. 'in manibus spes nostra tuis omnisque potestas nunc.' ait 'hoc etiam magis adnue vera fatenti. durus ut Argolicis Tirynthius exsulat oris mens mihi non eadem Iovis atque adversa voluntas, nullus honor thalamis flammaeve in nocte priores. da, precor, artificis blanda adspiramina formae ornatusque tuos terra caeloque potentes!' sensit diva dolos iam pridem sponte requirens Colchida et invisi genus omne exscindere Phoebi. tum vero optatis potitur nec passa precari ulterius dedit acre decus fecundaque monstris cingula, non pietas quibus aut custodia famae, non pudor, at contra levis et festina cupido adfatusque mali dulcisque labantibus error et metus et demens alieni cura pericli. 'omne' ait 'imperium natorumque arma meorum cuncta dedi. quascumque libet nunc concute mentes.' Cingitur arcanis Saturnia laeta venenis atque hinc virgineae venit ad penetralia sedis Chalciopen imitata sono formaque sororem. fulsit ab invita numen procul et pavor artus protinus atque ingens Aeetida perculit horror. 'ergo nec ignotis Minyas huc fluctibus' inquit 'advenisse, soror, nec nostro sola parenti scis socias iunxisse manus? at cetera muros turba tenet fruiturque virum caelestibus armis. tu thalamis ignava sedes, tu sola paterna fixa domo, tales quando tibi cernere reges?' illa nihil contra. nec enim dea passa manumque implicat et rapidis mirantem passibus aufert. ducitur infelix ad moenia summa futuri nescia virgo mali et falsae commissa sorori, lilia per vernos lucent velut alba colores praecipue, quis vita brevis totusque parumper floret honor, fuscis et iam Notus imminet alis. hanc residens altis Hecate Perseia lucis flebat et has imo referebat pectore voces: 'deseris heu nostrum nemus aequalesque catervas, a misera, ut Graias haud sponte vageris ad urbes. non invisa tamen neque te, mea cura, relinquam. magna fugae monumenta dabis, spernere nec usquam mendaci captiva viro meque ille magistram sentiet et raptu famulae doluisse pudendo.' dixerat. ast illae murorum extrema capessunt defixaeque virum lituumque fragoribus horrent, quales instanti nimborum frigore maestae succedunt ramis haerent<que> pavore volucres. Iamque Getae iamque omnis Hiber Drangeaque densa strage cadit legio et latis prosternitur arvis. semineces duplicesque inter sua tela suosque inter equos saevam misero luctamine versant congeriem et longis campos singultibus implent. victores patrium contra paeana Geloni congeminant, eadem redeunt mox gaudia victis qua deus et melior belli respexit imago. Quis tales obitus dederit, quis talia facta dic age tuque feri reminiscere, Musa, furoris. Absyrtus clipei radiis curruque coruscus Solis avi (cuius vibrantem comminus hastam cernere nec galeam gentes potuere minantem, sed trepidae redeunt et verso vulnera tergo accipiunt magnisque fugam clamoribus augent) proterit impulsu gravis agmina corporaque atris sternit equis gemitusque premit spirantis acervi. nec levior comitatur Aron, horrentia cuius discolor arma super squalentesque aere lacertos barbarica chlamys ardet acu tremefactaque vento implet equum, qualis roseis it Lucifer alis, quem Venus inlustri gaudet producere caelo. at non inde procul Rambelus et acer Otaxes dispulerant Colchos pariterque inglorius Armis, fraude nova stabula et furtis adsuetus inultis depopulare greges frontem cum cornibus auxit hispidus inque dei latuit terrore Lycaei; hac tunc attonitos facie defixerat hostes. quem simul ac nota formidine bella moventem vidit Aron, 'pavidos te' inquit 'nunc rere magistros et stolidum petiisse pecus? non pascua nec bos hic tibi: nocturni mitte haec simulamina Panis neve deum mihi finge. deus quoque consere dextram.' sic ait intentaque adiutum missile planta derigit et lapsis patuerunt vulnera villis. nec minus Aeolii proles Aeetia Phrixi fertur et ipsa furens ac se modo laeta Cytaeis agminibus, modo cognatis ostentat Achivis. atque hos in medio duri discrimine belli laudibus inque ipsis gaudens ubi vidit Iason 'macte' ait 'o nostrum genus et iam certa propago Aeoliae nec opina domus. sat magna laborum dona fero, satis hoc visu quaecumque rependo.' dixit et in Sueten magnique in fata Ceramni emicuit clipeumque rotans hunc poplite caeso deicit, illum aperit lato per pectus hiatu. Argus utrumque ab equis ingenti porrigit arvo et Zacorum et Phalcen, peditem pedes haurit Amastrin. sanguinis ille globos effusaque viscera gestat barbarus et cassa <st>ridens sublabitur ira. dat Calais Barisanta neci semperque propinquas Riphea venali comitantem sanguine pugnas. centum lecta boum bellator corpora, centum pactus equos; his ille animam lucemque rependit credulus; at tandem dulces iam cassus in auras respicit ac nulla caelum reparabile gaza. labitur intortos per tempora caerula crines tunc quoque materna velatus harundine Peucon. at genetrix imis pariter Maeotis ab antris implevit plangore lacus natumque vocavit iam non per ripas, iam non per curva volantem stagna nec in medio truncantem marmore cervos. Eurytus Exomatas agit aequore. Nestoris hastae immoritur primaevus Helix nec reddita caro nutrimenta patri, brevibus ereptus in annis. at Latagum Zetemque Daraps, illum exigit hasta, hic fugit, ingentem subiti cum sanguinis undam vidit et extremo lucentia pectora ferro. Ecce autem muris residens Medea paternis singula dum magni lustrat certamina belli atque hos ipsa procul densa in caligine reges agnoscit quaeritque alios Iunone magistra, conspicit Aesonium longe caput ac simul acres huc oculos sensusque refert animumque faventem, nunc quo se raperet, nunc quo diversus abiret ante videns, quotque unus equos, quot funderet arma errantesque viros quam densis sisteret hastis. quaque iterum tacito sparsit vaga lumina vultu aut fratris quaerens aut pacti coniugis arma, saevus ibi miserae solusque occurrit Iason. tunc his germanam adgreditur ceu nescia dictis: 'quis precor hic toto iamdudum fervere campo quem tueor quemque ipsa vides? nam te quoque tali attonitam virtute reor.' contra aspera Iuno reddit agens stimulis ac diris fraudibus urget. 'ipsum' ait 'Aesoniden cernis, soror, aequore tanto debita cognati repetit qui vellera Phrixi nec nunc laude prior generis nec sanguine quisquam. aspicis ut Minyas inter proceresque Cytaeos emicet effulgens quantisque insultet acervis? et iam vela dabit, iam litora nostra relinquet Thessaliae felicis opes dilectaque Phrixo rura petens. eat atque utinam superetque labores!' tantum effata magis campis intendere suadet dum datur ardentesque viri percurrere pugnas, ac simul hanc dictis, illum dea Marte secundo impulit atque novas egit sub pectora vires. ora sub excelso iamdudum vertice coni saeva micant cursuque ardescit nec tibi, Perse, nec tibi, virgo, iubae laetabile sidus Achivae, acer ut autumni canis iratoque vocati ab Iove fatales ad regna iniusta cometae. nec sua Crethiden latuit dea vimque recentem sentit agi membris ac se super agmina tollit, quantus ubi ipse gelu magnoque incanuit imbre Caucasus et summas abiit hibernus in Arctos. tunc vero, stabulis qualis leo saevit opimis luxurians spargitque famem mutatque cruores, sic neque parte ferox nec caede moratur in una turbidus inque omnes pariter furit ac modo saevo ense, modo infesta rarescunt cuspide pugnae. tunc et terrificis undantem crinibus Hebrum et Geticum Priona ferit, caput eripit Auchi ~bracchiaque~ et vastis volvendum mittit harenis. At genitus Iove complerat sua fata Colaxes iamque pater maesto contristat sidera vultu talibus aegra movens nequiquam pectora curis: 'ei mihi, si durae natum subducere sorti moliar atque meis ausim confidere regnis, frater adhuc Amyci maeret nece cunctaque divum turba fremunt quorum nati cecidere cadentque. quin habeat sua quemque dies cunctisque negabo quae mihi.' supremos misero sic fatus honores congerit atque animis moriturum ingentibus implet. ille volat campis immensaque funera miscet per cuneos, velut hiberno proruptus ab arcu imber agens scopulos nemorumque operumque ruinas, donec ab ingenti bacchatus vertice montis frangitur inque novum paulatim deficit amnem. talis in extremo proles Iovis emicat aevo et nunc magnanimos Hypetaona Gessithoumque nunc Arinen Olbumque rotat. iam saucius Aprem et desertus equo Thydrum pedes excipit hasta Phasiaden, pecoris custos de more paterni Caucasus ad primas genuit quem Phasidis undas. hinc puero cognomen erat famulumque ferebant Phasidis intonso nequiquam crine parentes. iamque aliis instabat atrox cum diva supremas rumpit iniqua colus victorque advenit Iason. excipit hunc saeva sic fatus voce Colaxes: 'vos Scythiae saturare canes Scythiaeque volucres huc miseri venis<tis>?' ait saxumque prehensum, illius et dextrae gestamen et illius aevi, concussa molitur humo, quod regia Iuno flexit ad ignotum caput infletumque Monesi. praeceps ille ruit. nato non depulit ictus Iuppiter, Aesoniae vulnus fatale sed hastae per clipeum, per pectus abit lapsoque cruentus advolat Aesonides mortemque cadentis acerbat. spargitur hinc miserisque venit iam notus Alanis. At regina virum (neque enim deus amovet ignem) persequitur lustrans oculisque ardentibus haeret. et iam laeta minus praesentis imagine pugnae castigatque metus et quas alit inscia curas respiciens an vera soror nec credere falsos audet atrox vultus eademque in gaudia rursus labitur et saevae trahitur dulcedine flammae. ac velut ante comas ac summa cacumina silvae lenibus adludit flabris levis Auster, at illum protinus immanem miserae <sensere> carinae, talis ad extremos agitur Medea furores. interdum blandae derepta monilia divae contrectat miseroque aptat flagrantia collo, quaque dedit teneros aurum furiale per artus, deficit; ac sua virgo deae gestamina reddit non gemmis, non illa levi turbata metallo, sed facibus, sed mole dei, quem pectore toto iam tenet. extremus roseo pudor errat in ore. ac prior his: 'credisne patrem promissa daturum, o soror, Argolicus cui dis melioribus hospes contigit? aut belli quantum iam restat acerbi? heu quibus ignota sese pro gente periclis obicit!' haec fantem medio in sermone reliquit incepti iam Iuno potens securaque fraudis. imminet e celsis audentius improba muris virgo nec ablatam sequitur quaeritve sororem. at quotiens vis dura ducum densique repente Aesoniden pressere viri cumque omnis in unum imber iit, totiens saxis pulsatur et hastis. primaque ad infesti Lexanoris horruit arcus, alta sed Aesonium supra caput exit harundo teque, Caice, petit. coniunx miseranda Caico linquitur et primo domus imperfecta cubili. Regius Eois Myraces interpres ab oris venerat ut Colchos procul atque Aeetia Parthis foedera donato non inrita iungeret auro. tum iuvenem terris Parcae tenuere Cytaeis ac subiti Mavortis amor: simul armiger ibat semivir impubemque gerens sterilemque iuventam. ipse ~pharetratis~ residens ad frena tapetis nunc levis infesto procurrit in agmina curru, nunc fuga conversas spargit mentita sagittas. at viridem gemmis et eoae stamine silvae subligat extrema patrium cervice tiaran insignis manicis, insignis acinace dextro; improba barbaricae procurrunt tegmina plantae. nec latuere diu saevum spolia illa Syenen perque levem et multo maculatam murice tigrin concita cuspis abit. subitos ex ore cruores saucia tigris hiat vitamque effundit erilem. ipse puer fracto pronum caput implicat arcu. sanguine tunc atro chlamys ignea, sanguine vultus et gravidae maduere comae, quas flore Sabaeo nutrierat liquidoque parens signaverat auro. qualem siquis aquis et fertilis ubere terrae educat ac ventis oleam felicibus implet nec labor adsiduus nec spes sua fallit alentem iamque videt primam tenero de vertice frondem, cum subito immissis praeceps Aquilonia nimbis venit hiems nigraque evulsam tendit harena: haud secus ante urbem Myraces atque ipsius ante virginis ora cadit. sed non magis illa movetur unius aegra metu quam te, Meleagre, furentem, quam Talaum videt aut pugnas miratur Acasti. at satis hos ipsae gentes campique videbant tempestate pari versis incumbere turmis. ante oculos fuga foeda ducum largusque cadentum it cruor et currus dominis ingentibus orbi. Non tulit hos Perses gemitus clademque suorum tergaque versa tuens his caelum questibus implet: 'quid me iam patriis eiectum sedibus istas ut struerem pugnas Scythiamque in bella moverem vos superi, vos augurio lusistis inani? quid fratris meritas tum, Iuppiter, omina poenas promisere mihi? nobis Argoa parabas scilicet auxilia et tantas coniungere vires. saeva quidem lucis miseris mora, dent tamen oro unum illum mihi fata diem, qui fallat Achivos sic meritos quoque hunc videam virtute superbum Aesoniden tantos flentem sine honore labores!' dixerat haec pectusque suis everberat armis et galeam fletu, galeam singultibus implet. ibat et in medii praeceps incendia belli, ni prior adversis Pallas vidisset ab armis et secum: 'ruit ecce ferox in funera Perses, quem genitor Colchis solioque imponere fratris iam statuit. nostra vereor ne fraude peremptum increpet et culpam hanc magno terrore rependat.' haec dicens atro nebulam diffundit amictu striden<te>sque viri circum caput amovet hastas. ille super socias clementi turbine gentes erigitur paulum<que> levi raptatus in aethra iam tandem extremas pugnae defertur in oras, forte ubi serus Hiber Issedoniaeque phalanges Marte carent solisque iuvant clamoribus agmen. Nox simul astriferas profert optabilis umbras et cadit extemplo belli fragor aegraque muris digreditur longum virgo perpessa timorem. ut fera Nyctelii paulum per sacra resistunt, mox rapuere deum iamiam <in> quodcumque paratae Thyiades, haud alio remeat Medea tumultu atque inter Graiumque acies patriasque phalangas semper inexpletis agnoscit Iasona curis armaque quique cava superest de casside vultus. Valerius Flaccus The Latin Library The Classics Page

Liber Tertius

Tertia iam gelidas Tithonia solverat umbras exueratque polum. Tiphyn placida alta vocabant. it tectis Argoa manus, simul urbe profusi Aenidae caris socium digressibus haerent. dant Cererem lectumque pecus nec palmite Bacchum Bithyno Phrygiove satum, sed quem sua noto colle per angustae Lesbos freta suggerit Helles. ipse agit Aesonidae iunctos ad litora gressus Cyzicus abscessu lacrimans ~coniunx persocia vestes~ muneribus, primas coniunx Percosia vestes quas dabat et picto Clite variaverat auro, tum galeam et patriae telum insuperabile dextrae addidit. ipse ducis pateras et Thessala contra frena capit manibusque datis iunxere penates. Tu mihi nunc causas infandaque proelia, Clio, pande virum! tibi enim superum data, virgo, facultas nosse animos rerumque vias. cur talia passus arma, quid hospitiis iunctas concurrere dextras Iuppiter? unde tubae nocturnaque movit Erinys? Dindyma sanguineis famulum bacchata lacertis dum volucri quatit asper equo silvasque fatigat Cyzicus, ingenti praedae deceptus amore adsuetum Phrygias dominam vectare per urbes oppressit iaculo redeuntem ad frena leonem. et tunc ille iubas captivaque postibus ora imposuit, spolium infelix divaeque pudendum. quae postquam Haemoniam tantae non immemor irae aerisono de monte ratem praefixaque regum scuta videt, nova monstra viro, nova funera volvit, ut socias in nocte manus utque impia bella conserat et saevis erroribus implicet urbem. Nox erat et leni canebant aequora sulco et iam prona leves spargebant sidera somnos. aura vehit, religant tonsas veloque Procneson et te iam medio flaventem, Rhyndace, ponto spumosumque legunt fracta Scylaceon ab unda. ipse diem longe solisque cubilia Tiphys consulit, ipse ratem vento stellisque ministrat. atque illum non ante sopor luctamine tanto lenit agens divum imperiis. cadit inscia clavo dextera demittitque oculos solataque puppis turbine flectit iter portuque refertur amico. Ut notis adlapsa vadis, dant aethere longo signa tubae vox et mediis emissa tenebris: 'hostis habet portus, soliti rediere Pelasgi!' rupta quies, deus ancipitem lymphaverat urbem Mygdoniae Pan iussa ferens saevissima Matris, Pan nemorum belli<que> potens, quem lucis ab horis antra tenent, patet ad medias per devia noctes saetigerum latus et torvae coma sibila frontis. vox omnes super una tubas, qua conus et enses, qua trepidis auriga rotis nocturnaque muris claustra cadunt. talesque metus non Martia cassis Eumenidumque comae, non tristis ab aethere Gorgo sparserit aut tantis aciem raptaverit umbris. ludus et ille deo, pavidum praesepibus aufert cum pecus et profugi sternunt dumeta iuvenci. Ilicet ad regem clamor ruit. exsilit [ab] altis somnia dira toris simulacraque pallida linquens Cyzicus. ecce super foribus Bellona reclusis nuda latus passuque movens orichalca sonoro adstitit et triplici pulsans fastigia crista inde ciere virum. sequitur per moenia demens ille deam et fatis extrema in proelia tendit, qualis in Alciden et Thesea Rhoecus iniqui nube meri geminam Pholoen maioraque cernens astra ruit qualisve redit venatibus actis lustra pater Triviamque canens umeroque Learchum advehit, at miserae declinant lumina Thebae. iamque adeo nec porta ducem nec pone moratur excubias sortita manus, quae prima furenti advolat. hinc alii subeunt, ut proxima quaeque intremuit domus et motus accepit inanes. At Minyas anceps fixit pavor. aegra virorum corda labant nec quae regio aut discrimina cernunt, cur galeae clipeique micent, num pervigil armis, donec et hasta volans immani turbine transtris insonuit monuitque ratem rapere obvia caeca arma manu. princeps galeam constringit Iason vociferans: 'primam hanc nati, pater, accipe pugnam vosque, viri, optatos huc adfore credite Colchos.' Bistonas in medios ceu Martius exsilit astris currus, ubi ingentes animae clamorque tubaeque sanguineae iuvere deum, non segnius ille occupat arva furens; sequitur vis omnis Achivum. adglomerant latera et densis thoracibus horrens stat manus, aegisono quam nec fera pectore virgo dispulerit nec dextra Iovis Terrorque Pavorque, Martis equi. sic contextis umbonibus urgent caeruleo veluti cum Iuppiter agmine nubem constituit. certant Zephyri frustraque rigentem pulsat utrimque Notus. pendent mortalia longo corda metu, quibus illa fretis, quibus incidat arvis. Hinc manus infelix clamore impellere magno saxa facesque atras et tortae pondera fundae. fert sonitus immota phalanx irasque retentant, congeries dum prima fluat. stellantia Mopsus tegmina et ingentem Corythi notat Eurytus umbram. restitit ille gradu seseque a lumine ferri sustinuit praeceps, subitum ceu pastor ad amnem spumantem nimbis fluctuque arbusta ruentem. at Tydeus 'en intentis quem viribus' inquit 'opperiar manibusque dari quem comminus optem. quo steteris moriere loco!' subit ilia cuspis Olenii, dedit ille sonum compressaque mandens aequora purpuream singultibus expulit hastam. ac velut in medio rupes latet horrida ponto, quam super ignari numquam rexere magistri praecipites impune rates, sic agmine caeco incurrit strictis manus ensibus. occubat Iron et Cotys et Pyrno melior genitore Bienor. At magis interea diverso turbida motu urbs agitur. Genyso coniunx amoverat arma; ast illi subitus ventis vivoque reluxit torre focus: telis gaudes, miserande, repertis. linquit et undantes mensas infectaque pernox sacra Medon; chlamys imbelli circumvenit ostro torta manum strictoque vias praefulgurat ense. talis in arma ruit nec vina dapesque remota statque loco torus inque omen mansere ministri. inde vagi nec tela modis nec casibus isdem conseruere manu et longe iacuere perempti. Ecce gravem nodis pinguique bitumine quassans lampada turbata Phlegyas decurrit ab urbe. ille leves de more manus aciemque Pelasgum per noctem remeasse ratus pulsumque requirens saepe sibi vano Thamyrum clamore petebat arduus et late fumanti nube coruscus. quantus ubi immenso prospexit ab aethere Typhon igne simul ventisque rubens, quem Iuppiter alte crine tenet. trepidant diro sub lumine puppes. tollitur hinc totusque ruit Tirynthius acri pectore, certa regens adversa spicula flamma. per piceos accensa globos et pectus harundo per medium contenta fugit, ruit ille comanti ore facem supra maiorque apparuit ignis. Ambrosium Peleus, ingentem Ancaeus Echeclum sternit et elatae propius succedere dextrae Telecoonta sinit librataque ora securi disiecit cervice tenus. simul aspera victor cingula sublustri vibrantia detrahit umbra. 'has, precor, exuvias <et> opima cadavera' Nestor 'linquite!' ait. 'ferro potius mihi dextera, ferro navet opus!' prensumque manu detruncat Amastrum diversasque simul socios invadere turmas admonuit. pergunt rupta testudine fusi qua tenebrae campique ferunt. gravis invenit Ochum Phlias et trepido Pollux impingitur Hebro. ipse super vultus taboque natantia terga dux campi Martisque potens, ut caeca profundo currit hiems, Zelyn et Bronten Abarinque relinquit semineces. Glaucum sequitur Glaucumque ruentem occupat et iugulo vulnus molitur aperto. ille manu contra telum tenet ultima frustra verba ciens fixamque videt decrescere cornum. hinc Halyn, hinc rigido transcurrens demetit ense Protin et insignem cithara cantuque fluenti Dorcea, qui dulci festis adsistere mensis pectine Bistoniae magnum post ausus alumnum. nec pharetram aut acres ultra Tirynthius arcus exercet, socia sed disicit agmina clava. ac veluti magna iuvenum cum densa securi silva labat cuneisque gemit grave robur adactis iamque abies piceaeque ruunt, sic dura sub ictu ossa virum malaeque sonant sparsusque cerebro albet ager. levis ante pedes subsederat ~Hidmon~. occupat os barbamque viri clavamque superne intonat 'occumbes' et 'nunc' ait 'Herculis armis, donum ingens semperque tuis mirabile fatum.' horruit ille cadens nomenque agnovit amicum primus et ignaris dirum scelus attulit umbris. nec tibi Thessalicos tunc profuit, Ornyte, reges hospitiis aut mente moras fovisse benigna et dapibus sacrasse diem. procul advenit Idmon oblatumque ferit, galeam cristasque rubentes (heu tua dona) gerens. quem te qualemque videbit attonitus, Crenaee, parens! en frigidus orbes purpureos iam somnus obit, iam candor et anni deficiunt vitaque fugit decus omne soluta. desere nunc nemus et nympharum durus amores! at diversa Sagen turbantem fallere nervo tum primum puer ausus Hylas (spes maxima bellis pulcher Hylas, si fata sinant, si prospera Iuno) prostravitque virum celeri per pectora telo. Accessere (nefas) tenebris fallacibus acti Tyndaridae in sese. Castor prius ibat in ictus nescius, ast illos nova lux subitusque diremit frontis apex. tum Castor Ityn, qua caerulus ambit balteus et gemini committunt ora dracones, frater Hagen Thapsumque securigerumque Nealcen transigit et Canthi pallentem vulnere Cydrum. torserat hic totis conisus viribus hastam venatori Erymo, brevis hanc sed fata ferentem prodidit et piceo comitem miserata refulsit Luna polo. cessere iubae raptumque per auras vulnus et extrema sonuit cita cuspide cassis. Nisaeum Telamon et Ophelten vana sonantem per clipei cedentis opus artemque trilicem, qua stomachi secreta, ferit laetusque profatur: 'di, precor, hunc regem aut aeque delegerit alta fors mihi gente satum magnusque et flebilis urbi conciderit.' super addit Aren fratremque Melanthum Phoceaque Oleniden, <Le>legum qui pulsus ab oris regis amicitiam et famuli propioris honores (qua patiens non arte?) tulit. nox alta cadentum ingentes resonat sonitus augetque ruinas. ut magis Inarime, magis ut mugitor anhelat Vesbius, attonitas acer cum suscitat urbes, sic pugnae crebrescit opus neque enim ignea cedunt astra loco, lentis haeret nox conscia bigis. Perge age Tartareae mecum simul omnia noctis, Musa, sequi. trepidam Phaethon adflavit ab alto Tisiphonen graviorque locos iam luce propinqua umbra premit. non signa virum, non funera cernunt et rabie magis ora calent. vos prodite, divae, Eumenidum noctisque globos vatique patescat armorum fragor et tepidi singultibus agri labentem atque acti Minyis per litora manes. Cyzicus hic aciem vanis discursibus implet fata trahens. iam pulsa sibi cessisse Pelasgum agmina, iam passim vacuos disiecta per agros credit ovans. tales habitus, ea gaudia fingit ira deum. fundo veluti cum Coeus in imo vincla Iovis fractoque trahens adamante catenas Saturnum Tityumque vocat spemque aetheris amens concipit, ast illum fluviis et nocte remensa Eumenidum canis et sparsae iuba reppulit Hydrae. saevit acerba fremens tardumque a moenibus agmen increpitat: 'numquamne dolor virtusve subibit nil ausas sine rege manus? at barbara buxus si vocet et motis ululantia Dindyma sacris, tunc ensis placeatque furor, modo tela sacerdos porrigat, et iussa sanguis exuberet ulna.' talibus insultans iamdudum numine divae deficit, infracti languescunt frigore cursus, corda pavent, audit fremitus irasque leonum cornuaque et motas videt inter nubila turres. tunc gravis et certo tendens stridore per umbram Aesonii venit hasta ducis latumque sub imo pectore rumpit iter. quam nunc incognita vellet lustra sibi nullosque datos venatibus annos! talia magnanimi diverso turbine fundunt tela viri sonitusque pedum suspectaque motu explorant, prensant socios vocemque reposcunt. quod si tanta lues seros durasset in ortus, exstinctum genus et solas per moenia matres vidisset stratamque dies in litore gentem. Tum pater omnipotens, tempus iam rege perempto flectere fata ratus miserasque abrumpere pugnas, supremam celeravit opem nutuque sereno intonuit, quem Nocte satae, quem turbidus horret Armipotens. tunc porta trucis coit infera belli. continuo dant terga metu versique per agros diffugiunt, quae sola salus. nec terga ruentum mens Minyis conversa sequi, stetit anxia virtus. ecce levi primos iam spargere lumine portus orta dies notaeque (nefas) albescere turres. 'di maris,' attonito conclamat ab agmine Tiphys 'ut mea fatali damnastis pectora somno. heu socii quantis complerunt litora monstris!' illi autem neque adhuc gemitus neque conscia facti ora levant. tenet exsangues rigor horridus artus ceu pavet ad crines et tristia Pentheos ora Thyias, ubi impulsae iam se deus agmine matris abstulit et caesi vanescunt cornua tauri. nec minus effusi grandaevum ad litora vulgus ut socias videre manus dare versa retrorsus terga metu. dextram tendens proclamat Iason: 'quos fugitis? vellem hac equidem me strage meosque procubuisse magis. deus haec, deus asper utrisque implicuit. sumus en Minyae, sumus hospita turba!' Tum super exsangues confertae caedis acervos praecipiti plangore ruunt, agnoscit in alta strage virum sua texta parens, sua munera coniunx. it gemitus toto sinuosa per aequora caelo. pars tenues flatus et adhuc stridentia prensat vulnera, pars sera componunt lumina dextra. at vero in mediis exsangui rege reperto aggeribus, tristi sileant ceu cetera planctu, sic famulum matrumque dolor, sic omnis ad unum versa manus. circa lacrimis ac mentibus aegri stant Minyae deflentque nefas et cuspidis ictus Aesoniae sortemque ducis solantur acerbam. ille ubi concretos pingui iam sanguine crines pallentesque genas infractaque pectore caro tela neque hesternos agnovit in hospite vultus, ingemit atque artus fatur complexus amicos: 'te tamen ignarum tanti, miserande, furoris nox habet et nullo testantem foedera questu, at mihi luctificum venit iubar. heu quibus adsum conloquiis, cui me hospitio fortuna revexit! exstinguine mea (fatis id defuit unum) speravi te posse manu talisve reliqui has ego, amice, domos? quod si iam bella manebant et placitum hoc superis, nonne haec mea iustius essent funera meque tuus <potius> nunc plangeret error nec Clarii nunc antra dei quercusque Tonantis arguerem? talesne acies, talesne triumphos sorte dabant? tantumque nefas mens conscia vatum conticuit patriae exitium crudele senectae et tot acerba canens? heu divis visa sinistris regna mihi! quinam reditus, quae me hospita tellus accipiet, quae non primis prohibebit harenis? invidere dei ne Phasidis arva remoti et Scythicas populatus opes haec rursus adirem litora neve tuos irem tunc ultor in hostes. fas tamen est conferre genas, fas iungere tecum pectora et exsangues miscere amplexibus artus. cur etiam flammas miserosque moramur honores? vos age funereas ad litora volvite silvas et socios lustrate rogos, date debita caesis munera, quae nostro misisset Cyzicus igni.' Parte alia Clite laceras super ora mariti fusa comas misera in planctus vocat agmina matrum fatur et haec: 'primis coniunx ereptus in annis cuncta trahis. necdum suboles nec gaudia de te ulla mihi, quis maesta tuos nunc, optime, casus perpeterer tenui luctum solamine fallens. Mygdonis arma patrem funestaque proelia nuper natales rapuere domos Triviaeque potentis occidit arcana genetrix absumpta sagitta: tu, mihi qui coniunx pariter fraterque parensque solus et a prima fueras spes una iuventa, deseris heu totamque deus simul impulit urbem. ast ego non media te saltem, Cyzice, vidi tendentem mihi morte manus aut ulla monentis verba tuli; quin te thalamis modo questa morari heu talem tantique metus secura recepi.' illam vix gemino maerens cum Castore Pollux erigit haerentem compressaque colla trahentem. Interea innumeras nudatis montibus urgent certatim decorantque pyras et corpora maesti summa locant. vadit sonipes cervice remissa venatrix nec turba canum pecudumque morantur funereae, quae cuique manus, quae cura suorum, quae fortuna fuit. medio rex aggere longe eminet, hunc crebris quatiens singultibus ora adlevat Aesonides celsoque reponit in ostro. dat pictas auro atque ardentes murice vestes quas rapuit telis festina vocantibus Austris Hypsipyle. galeam dilectaque cingula regi inicit. ille suam vultus conversus ad urbem sceptra manu veterum retinet gestamen avorum. nam quia nec proles alius nec denique sanguis, ipse decus regnique refert insigne parenti. inde ter armatos Minyis referentibus orbes concussi tremuere rogi, ter inhorruit aether luctificum clangente tuba. iecere supremo tum clamore faces, rerum labor omnis in auras solvitur et celsis conlucent aequora flammis. scilicet haec illo iuvenem populosque manebant tempore, Peliacis caderet cum montibus arbor: hoc volucrumque minae praesagaque fulmina longo acta mari tulerant. sed quis non prima refellat monstra deum longosque sibi non auguret annos? iamque solutus honos cineri, iam passibus aegris dilapsae cum prole nurus tandemque quiescunt dissona pervigili planctu vada, qualiter Arctos ad patrias avibus medio iam vere revectis Memphis et aprici statio silet annua Nili. At non inde dies nec quae magis aspera curis nox Minyas tanta caesorum ab imagine solvit. bis Zephyri iam vela vocant. fiducia maestis nulla viris, aegro adsidue mens carpitur aestu necdum omnes lacrimas atque omnia reddita caesis iusta putant. patria ex oculis acerque laborum pulsus amor segnique iuvat frigescere luctu. ipse etiam Aesonides, quamquam tristissima rerum castiganda duci vultuque premenda sereno, dulcibus indulget lacrimis aperitque dolorem. tum secreta trahens Phoebeum ad litora Mopsum 'quaenam' ait 'ista lues aut quae sententia divum? decretusne venit fato pavor an sibi nectunt corda moras? cur immemores famaeque larisque angimur aut pariet quemnam haec ignavia finem?' 'Dicam' ait 'ac penitus causas labemque docebo.' Mopsus et astra tuens: 'non si mortalia membra sortitusque breves et parvi tempora fati perpetimur, socius superi quondam ignis Olympi, fas ideo miscere neces ferroque morantes exigere hinc animas redituraque semina caelo. quippe nec in ventos nec in ultima solvimur ossa; ira manet duratque dolor. cum deinde tremendi ad solium venere Iovis questuque nefandam edocuere necem, patet ollis ianua leti atque iterum remeare licet. comes una sororum additur et pariter terras atque aequora lustrant. quisque suos sontes inimicaque pectora poenis implicat et varia meritos formidine pulsant. at quibus invito maduerunt sanguine dextrae, si fors saeva tulit miseros, sed proxima culpa, hos variis mens ipsa modis agit et sua carpunt facta viros: resides et iam nil amplius ausi in lacrimas humilesque metus aegramque fatiscunt segnitiem, quos ecce vides. sed nostra requiret cura viam. memori iam pridem cognita vati est procul ad Stygiae devexa silentia noctis Cimmerium domus et superis incognita tellus caeruleo tenebrosa situ, quo flammea numquam Sol iuga sidereos nec mittit Iuppiter annos. stant <ta>citae frondes immotaque silva comanti horret Averna iugo. specus umbrarumque meatus subter et Oceani praeceps fragor arvaque nigro vasta metu et subitae post longa silentia voces. ensifer hic atraque sedens in veste Celaeneus insontes errore luit culpamque remittens carmina turbatos volvit placantia manes. ille mihi quae danda forent lustramina caesis prodidit, ille volens Erebum tenebrasque retexit. ergo ubi puniceas oriens accenderit undas, te socios adhibere sacris armentaque magnis bina deis, me iam coetus accedere vestros haud fas interea, donec lustralia pernox vota fero. movet en gelidos Latonia currus: flecte gradum, placitis sileant age litora coeptis!' Iamque sopor mediis tellurem presserat horis et circum tacito volitabant somnia mundo, cum vigil arcani speculatus tempora sacri Ampycides petit adversis Aesepia silvis flumina et aequoreas pariter decurrit ad undas. hic sale purpureo vivaque nitentia lympha membra novat seque horrificis accommodat actis. tempora tum vittis et supplice castus oliva implicat et stricto designat litora ferro, circum humiles aras ignotaque nomina divum instituit silvaque super contristat opaca: utque metum numenque loco sacramque quietem addidit, ardenti nitidum iubar evocat alto. Atque Argoa manus variis insignis in armis ibat agens lectas aurata fronte bidentes. Delius hic longe candenti veste sacerdos occurrit ramoque vocat iamque ipse recenti stat tumulo placida transmittens agmina lauro. ducit et ad fluvios ac vincula solvere monstrat prima pedum glaucasque comis praetexere frondes imperat, hinc alte Phoebi surgentis ad orbem ferre manus totisque simul procumbere campis. tunc piceae mactantur oves prosectaque partim pectora per medios, partim gerit obvius Idmon. ter tacitos egere gradus, ter tristia tangens arma simul vestesque virum lustramina ponto pone iacit, rapidis adolentur cetera flammis. quin etiam truncas nemorum[que] effigiesque virorum rite locat quercus simulataque subligat arma. huc Stygias transire minas iramque severi sanguinis, his orat vigiles incumbere curas atque ita lustrifico cantu vocat: 'ite, perempti, ac memores abolete animos. sint otia vobis, sit Stygiae iam sedis amor, procul agmine nostro et procul este mari cunctisque absistite bellis. vos ego nec Graias umquam contendere ad urbes nec triviis ululare velim pecorique satisque nullae ideo pestes nec luctifer ingruat annus nec populi nostrive luant ea facta minores.' dixerat et summas frondentibus intulit aris libavitque dapes, placidi quas protinus angues, umbrarum famuli, linguis rapuere coruscis. Continuo puppem petere et considere transtris imperat Ampycides nec visum vertere terrae: exciderint quae gesta manu, quae debita fatis. illi alacres pars arma locant, pars ardua <summis> insternunt tabulata toris oriturque trementum remorum sonus et laetae concordia vocis. Iuppiter urgentem ceu summa Ceraunia nubem cum pepulit movitque iugis, fulsere repente et nemora et scopuli nitidusque reducitur aether, sic animi rediere viris iamque ipse magister nutat ab arce ratis remisque insistere tendit. instaurant primi certamina liber amictu Eurytus et dictis Talai non territus Idas, inde alii increpitant atque aequora pectore tollunt. par gemitu pulsuque labor versumque vicissim mittitur in puppem remo mare. laetus et ipse Alcides 'quisnam hos vocat in certamina fluctus?' dixit et intortis adsurgens arduus undis percussit subito deceptum fragmine pectus atque in terga ruens Talaum fortemque Eriboten et longe tantae securum Amphiona molis obruit inque tuo posuit caput, Iphite, transtro. Iam summas caeli Phoebus candentior arces vicerat et longas medius revocaverat umbras. tardior hinc cessante viro quae proxima Tiphys litora quosque dabat densa trabe Mysia montes advehitur. petit excelsas Tirynthius ornos, haeret Hylas lateri passusque moratur iniquos. Illum ubi Iuno poli summo de vertice puppem deseruisse videt, tempus rata diva nocendi Pallada consortem curis cursusque regentem, nequa inde inceptis fieret mora, fallere prima molitur caroque dolis avertere fratri, tum sic adloquitur: 'procerum vi pulsus iniqua germanique manu (repetis quo crimine) Perses barbaricas iam movit opes Hyrcanaque signa. Aeetes contra thalamis et virgine pacta conciliat reges Scythicos primusque coacta advehit Albana Styrus gener agmina porta, bellum ingens, atque ipse citis Gradivus habenis fundit equos. viden Arctoo de carcere quanta tollat se nubes atque aequore pendeat atro? corripe prima vias. finem cum Phasidis alti transierit Perses aciemque admoverit urbi, coepta refer paulumque moras et foedera necte consiliis atque arte tua. sponde adfore reges dis genitos, quis arma volens, quis agmina iungat.' at virgo, quamquam insidias aestusque novercae sentiat et blandos quaerentem fingere vultus, obsequitur tamen et iussas petit ocius oras. Ingemuit Iuno tandemque silentia rumpit: 'en labor, en odiis caput insuperabile nostris! quam Nemeen tot fessa minis quae bellave Lernae experiar? Phrygiis ultro concurrere monstris nempe virum et pulso reserantem Pergama ponto vidimus: en ego nunc regum soror++et mihi gentis ullus honos? iam tum indecores iussaeque dolorum primitiae et tenero superati protinus angues. debueram nullos iuveni iam quaerere casus victa nec <ad> tales forsan descendere pugnas. verum animis insiste tuis ~actumque movebo~ tende, pudor; mox et Furias Ditemque movebo.' haec ait et pariter laevi iuga pinea montis respicit ac pulchro venantes agmine nymphas, undarum nemorumque decus. levis omnibus arcus et manicae virides et stricta myrtus habena, summo palla genu, tenui vagus innatat unda crinis ad obscurae decurrens cingula mammae. ipsa citatarum tellus pede plausa sororum personat et teneris summittit gramina plantis. e quibus Herculeo Dryope percussa fragore, cum fugerent iam tela ferae, processerat ultra turbatum visura nemus fontemque petebat rursus et attonitos referebat ab Hercule vultus. hanc delapsa polo piceaeque adclinis opacae Iuno vocat prensaque manu sic blanda profatur: 'quem tibi coniugio tot dedignata dicavi, nympha, procos, en Haemonia puer adpulit alno, clarus Hylas, saltusque tuos fontesque pererrat. vidisti roseis haec per loca Bacchus habenis cum domitas acies et eoi fercula regni duceret ac rursus thiasos et sacra moventem. hunc tibi vel posito venan pectine Phoebum crede dari. quae spes nymphis aufertur Achaeis, praereptum quanto proles Boebeia questu audiet et flavi quam tristis nata Lycormae!' sic ait et celerem frondosa per avia cervum suscitat ac iuveni sublimem cornibus offert. ille animos tardusque fugae longumque resistens sollicitat suadetque pari contendere cursu. credit Hylas praedaeque ferox ardore propinquae insequitur, simul Alcides hortatibus urget prospiciens. iamque ex oculis aufertur uterque, cum puerum instantem quadripes fessaque minantem tela manu procul ad nitidi spiracula fontis ducit et intactas levis ipse superfugit undas. hoc pueri spes lusa modo est nec tendere certat amplius; utque artus et concita pectora sudor diluerat, gratos avidus procumbit ad amnes. stagna vaga sic luce micant ubi Cynthia caelo prospicit aut medii transit rota candida Phoebi, tale iubar diffundit aquis: nil umbra comaeque turbavitque sonus surgentis ad oscula nymphae. illa avidas iniecta manus heu sera cientem auxilia et magni referentem nomen amici detrahit, adiutae prono nam pondere vires. Iam pater umbrosis Tirynthius arcibus ornum depulerat magnoque iugi stridore revulsam terga super fulvi porrexerat horrida monstri litora curva petens; alio nam calle reversum credit Hylan captaque dapes auxisse ferina. sed neque apud socios structasque in litore mensas unanimum videt aeger Hylan nec longius acrem intendens aciem. varios hinc excitat aestus nube mali percussus amor, quibus haeserit oris, quis tales impune moras casusve laborve attulerit. densam interea descendere noctem iam maiore metu, tum vero et pallor et amens cum piceo sudore rigor. ceu pectora nautis congelat hiberni vultus Iovis agricolisve, cum coit umbra minax, comitis sic adficit error Alciden saevaeque monet meminisse novercae. continuo, volucri ceu pectora tactus asilo emicuit Calabris taurus per confraga saeptis obvia quaeque ruens, tali se concitat ardens in iuga senta fuga. pavet omnis conscia late silva, pavent montes, luctu succensus acerbo quid struat Alcides tantaque quid apparet ira. ille, velut refugi quem contigit improba Mauri lancea sanguineus vasto leo murmure fertur frangit et absentem vacuis sub dentibus hostem, sic furiis accensa gerens Tirynthius ora fertur et intento decurrit montibus arcu. heu miserae quibus ille feris, quibus incidit usquam immeritis per lustra viris! volat ordine nullo cuncta petens, nunc ad ripas deiectaque saxis flumina, nunc notas nemorum procurrit ad umbras. rursus Hylan et rursus Hylan per longa reclamat avia: responsant silvae et vaga certat imago. At sociis immota fides Austrisque secundis certa: morae nec parvus Hylas, quamquam omnibus aeque grata rudimenta, Herculeo sub nomine pendent. illum omnes lacrimis maestisque reposcere votis incertique metu nunc longas litore voces spargere, nunc seris ostendere noctibus ignes. ipse vel excelsi cum densa silentia montis strata vel oblatis ductor videt aequora ventis stat lacrimans magnoque viri cunctatur amore. illius incessus habilemque ad terga pharetram, illum inter proceres maestaeque silentia mensae quaerit inops quondam ingenti comprensa trahentem vina manu et durae referentem monstra novercae. Nec minus interea crudelis Iapyga Iuno adsidue movet et primis cum solibus offert. iamque morae impatiens cunctantes increpat ausus Tiphys et oblato monet otia rumpere cursu. ergo animum flexus dictis instantis Iason concedit sociosque simul sic fatur ad omnes: 'o utinam, Scythicis struerem cum funera terris, vox mihi mentitas tulerit Parnasia sortes, agmine de tanto socium qui maximus armis adforet, hunc Iovis imperiis fatoque teneri ante procellosum scopulis errantibus aequor. necdum fama viri nec certior exstitit auctor. verum agite et, dubiis variant quae pectora curis, consulite et, motis seu vos via flatibus urget, pergite et inceptos mecum revocate labores, seu pluris tolerare moras rursusque propinquis quaesivisse iugis, pretium haud leve temporis acti.' Dixerat. at studiis iamdudum freta iuventus orat inire vias: unum tanto afore coetu nec minus in sese generis dextrasque potentes esse ferunt. tali mentem pars maxima flatu erigit et vana gliscunt praecordia lingua: saltibus ut mediis tum demum laeta reducit cerva gregem, tum gestit aper reboatque superbis comminus ~ursa~ lupis, cum sese Martia tigris abstulit aut curvo tacitus leo condidit antro. At pius ingenti Telamon iam fluctuat ira cum fremitu saevisque serens fera iurgia dictis insequitur magnoque implorat numina questu. idem orans prensatque viros demissaque supplex haeret ad ora ducis, nil se super Hercule fari, sed socio quocumque, gemens; quamquam aspera fama iam loca iamque feras per barbara litora gentes, non alium contra Alciden, non pectora tanta posse dari. rursum instimulat ducitque faventes magnanimus Calydone satus, potioribus ille deteriora fovens semperque inversa tueri durus et haud ullis umquam superabilis aequis rectorumve memor. 'non Herculis' inquit 'adempti, sed tuus in seros haec nostra silentia questus traxit honor, dum iura dares, dum tempora fandi. septimus hic celsis descendit montibus Auster iamque ratem Scythicis forsan statuisset in oris. nos patriae immemores, maneant ceu nulla revectos gaudia, sed duro saevae sub rege Mycenae, ad medium cunctamur iter. si finibus ullis has tolerare moras et inania tempora possem, regna hodie et dulcem sceptris Calydona tenerem laetus opum pacisque meae tutusque manerem quis genitor materque locis. quid deside terra haeremus, vacuos cur lassant aequora visus? tu comitem Alciden ad Phasidis amplius arva adfore, tu socias ultra tibi rere pharetras? non ea fax odiis oblitave numine fesso Iuno sui. nova Tartareo fors semine monstra at<que> iterum Inachiis iam nuntius urget ab Argis. non datur haec magni proles Iovis, at tibi Pollux stirpe pares Castorque manent, at cetera divum progenies nec parva mihi fiducia gentis. en egomet quocumque vocas sequar, agmina ferro plura metam, tibi dicta manus, tibi quicquid in ipso sanguine erit iamque hinc operum quae maxima posco. scilicet in solis profugi stetit Herculis armis nostra salus. nempe ora aeque mortalia cuncti ecce gerunt, ibant aequo nempe ordine remi. ille vel insano iamdudum turbidus aestu vel parta iam laude tumens consortia famae despicit ac nostris ferri comes abnuit actis. vos, quibus et virtus et spes in limine primo, tendite, dum rerum patiens calor et rude membris robur inest; nec enim solis dare funera Colchis sit satis et tota pelagus lustrasse iuventa. spes mihi quae tali potuit longissima casu esse fuit: quiscumque virum perquirere silvis egit amor, loca vociferans non ulla reliqui. nunc quoque, dum vario nutat sententia motu, cernere devexis redeuntem montibus opto. sat lacrimis comitique datum, quem sortibus aevi crede vel in mediae raptum tibi sanguine pugnae!' Talibus Oenides urget, simul incita dictis heroum manus. ante omnes Argoa iubebat vincla rapi Calais. furias miratur ovantum Aeacides multusque viri cunctantia corda fert dolor, an sese comitem tam tristibus actis abneget et celsi maerens petat ardua montis. non tamen et gemitus et inanes desinit iras fundere. 'quis terris pro Iuppiter' inquit 'Achaeis iste dies! saevi capient quae gaudia Colchi! non hi tum flatus, non ista superbia dictis, litore cum patrio iam vela petentibus Austris cunctus ad Alciden versus favor: ipse iuvaret, ipse ducis curas meritosque subiret honores. iamne animis, iam[ne] gente pares? aeque inclita vulgi dextera? nulla fides, nulli super Hercule fletus? nunc Porthaonides, nunc dux mihi Thracia proles? aspera nunc pavidos contra ruit agna leones? hanc ego magnanimi spolium Didymaonis hastam, quae neque iam frondes virides nec proferet umbras, ut semel est evulsa iugis ac matre perempta fida ministeria et duras obit horrida pugnas, testor et hoc omni, ductor, tibi numine firmo: saepe metu, saepe in tenui discrimine rerum Herculeas iam serus opes spretique vocabis arma viri nec nos tumida haec tum dicta iuvabunt.' Talibus Aeacides socios terroribus urgens inlacrimat multaque comas deformat harena. fata trahunt raptusque virum certamine ductor ibat et obtenta mulcebat lumina palla. hic vero ingenti repetuntur pectora luctu, ut socii sedere locis nullaeque leonis exuviae tantique vacant vestigia transtri. flet pius Aeacides, maerent Poeantia corda, ingemit et dulci frater cum Castore Pollux. omnis adhuc vocat Alciden fugiente carina, omnis Hylan, medio pereunt iam nomina ponto. Dat procul interea toto pater aequore signum Phorcys et immanes intorto murice phocas contrahit antra petens. simul et Massylus et una Lyctius et Calabris redit armentarius arvis. ilicet extremi nox litore Solis Hiberas condidit alta domos et sidera sustulit axis. flumina conticuere, iacet cum flatibus aequor. Amphitryoniades nec quae nova lustra requirat nec quo temptet iter comitis nec fata parenti quae referat videt aut socios qua mente revisat. urit amor solisque negat decedere silvis. non aliter gemitu quondam lea prolis ademptae terga dedit: sedet inde viis inclusaque longo pervigilant castella metu, dolor attrahit orbes interea et misero manat iuba sordida luctu. Valerius Flaccus The Latin Library The Classics Page