Tertia iam gelidas Tithonia solverat umbras exueratque polum. Tiphyn placida alta vocabant. it tectis Argoa manus, simul urbe profusi Aenidae caris socium digressibus haerent. dant Cererem lectumque pecus nec palmite Bacchum Bithyno Phrygiove satum, sed quem sua noto colle per angustae Lesbos freta suggerit Helles. ipse agit Aesonidae iunctos ad litora gressus Cyzicus abscessu lacrimans ~coniunx persocia vestes~ muneribus, primas coniunx Percosia vestes quas dabat et picto Clite variaverat auro, tum galeam et patriae telum insuperabile dextrae addidit. ipse ducis pateras et Thessala contra frena capit manibusque datis iunxere penates. Tu mihi nunc causas infandaque proelia, Clio, pande virum! tibi enim superum data, virgo, facultas nosse animos rerumque vias. cur talia passus arma, quid hospitiis iunctas concurrere dextras Iuppiter? unde tubae nocturnaque movit Erinys? Dindyma sanguineis famulum bacchata lacertis dum volucri quatit asper equo silvasque fatigat Cyzicus, ingenti praedae deceptus amore adsuetum Phrygias dominam vectare per urbes oppressit iaculo redeuntem ad frena leonem. et tunc ille iubas captivaque postibus ora imposuit, spolium infelix divaeque pudendum. quae postquam Haemoniam tantae non immemor irae aerisono de monte ratem praefixaque regum scuta videt, nova monstra viro, nova funera volvit, ut socias in nocte manus utque impia bella conserat et saevis erroribus implicet urbem. Nox erat et leni canebant aequora sulco et iam prona leves spargebant sidera somnos. aura vehit, religant tonsas veloque Procneson et te iam medio flaventem, Rhyndace, ponto spumosumque legunt fracta Scylaceon ab unda. ipse diem longe solisque cubilia Tiphys consulit, ipse ratem vento stellisque ministrat. atque illum non ante sopor luctamine tanto lenit agens divum imperiis. cadit inscia clavo dextera demittitque oculos solataque puppis turbine flectit iter portuque refertur amico. Ut notis adlapsa vadis, dant aethere longo signa tubae vox et mediis emissa tenebris: 'hostis habet portus, soliti rediere Pelasgi!' rupta quies, deus ancipitem lymphaverat urbem Mygdoniae Pan iussa ferens saevissima Matris, Pan nemorum belli potens, quem lucis ab horis antra tenent, patet ad medias per devia noctes saetigerum latus et torvae coma sibila frontis. vox omnes super una tubas, qua conus et enses, qua trepidis auriga rotis nocturnaque muris claustra cadunt. talesque metus non Martia cassis Eumenidumque comae, non tristis ab aethere Gorgo sparserit aut tantis aciem raptaverit umbris. ludus et ille deo, pavidum praesepibus aufert cum pecus et profugi sternunt dumeta iuvenci. Ilicet ad regem clamor ruit. exsilit [ab] altis somnia dira toris simulacraque pallida linquens Cyzicus. ecce super foribus Bellona reclusis nuda latus passuque movens orichalca sonoro adstitit et triplici pulsans fastigia crista inde ciere virum. sequitur per moenia demens ille deam et fatis extrema in proelia tendit, qualis in Alciden et Thesea Rhoecus iniqui nube meri geminam Pholoen maioraque cernens astra ruit qualisve redit venatibus actis lustra pater Triviamque canens umeroque Learchum advehit, at miserae declinant lumina Thebae. iamque adeo nec porta ducem nec pone moratur excubias sortita manus, quae prima furenti advolat. hinc alii subeunt, ut proxima quaeque intremuit domus et motus accepit inanes. At Minyas anceps fixit pavor. aegra virorum corda labant nec quae regio aut discrimina cernunt, cur galeae clipeique micent, num pervigil armis, donec et hasta volans immani turbine transtris insonuit monuitque ratem rapere obvia caeca arma manu. princeps galeam constringit Iason vociferans: 'primam hanc nati, pater, accipe pugnam vosque, viri, optatos huc adfore credite Colchos.' Bistonas in medios ceu Martius exsilit astris currus, ubi ingentes animae clamorque tubaeque sanguineae iuvere deum, non segnius ille occupat arva furens; sequitur vis omnis Achivum. adglomerant latera et densis thoracibus horrens stat manus, aegisono quam nec fera pectore virgo dispulerit nec dextra Iovis Terrorque Pavorque, Martis equi. sic contextis umbonibus urgent caeruleo veluti cum Iuppiter agmine nubem constituit. certant Zephyri frustraque rigentem pulsat utrimque Notus. pendent mortalia longo corda metu, quibus illa fretis, quibus incidat arvis. Hinc manus infelix clamore impellere magno saxa facesque atras et tortae pondera fundae. fert sonitus immota phalanx irasque retentant, congeries dum prima fluat. stellantia Mopsus tegmina et ingentem Corythi notat Eurytus umbram. restitit ille gradu seseque a lumine ferri sustinuit praeceps, subitum ceu pastor ad amnem spumantem nimbis fluctuque arbusta ruentem. at Tydeus 'en intentis quem viribus' inquit 'opperiar manibusque dari quem comminus optem. quo steteris moriere loco!' subit ilia cuspis Olenii, dedit ille sonum compressaque mandens aequora purpuream singultibus expulit hastam. ac velut in medio rupes latet horrida ponto, quam super ignari numquam rexere magistri praecipites impune rates, sic agmine caeco incurrit strictis manus ensibus. occubat Iron et Cotys et Pyrno melior genitore Bienor. At magis interea diverso turbida motu urbs agitur. Genyso coniunx amoverat arma; ast illi subitus ventis vivoque reluxit torre focus: telis gaudes, miserande, repertis. linquit et undantes mensas infectaque pernox sacra Medon; chlamys imbelli circumvenit ostro torta manum strictoque vias praefulgurat ense. talis in arma ruit nec vina dapesque remota statque loco torus inque omen mansere ministri. inde vagi nec tela modis nec casibus isdem conseruere manu et longe iacuere perempti. Ecce gravem nodis pinguique bitumine quassans lampada turbata Phlegyas decurrit ab urbe. ille leves de more manus aciemque Pelasgum per noctem remeasse ratus pulsumque requirens saepe sibi vano Thamyrum clamore petebat arduus et late fumanti nube coruscus. quantus ubi immenso prospexit ab aethere Typhon igne simul ventisque rubens, quem Iuppiter alte crine tenet. trepidant diro sub lumine puppes. tollitur hinc totusque ruit Tirynthius acri pectore, certa regens adversa spicula flamma. per piceos accensa globos et pectus harundo per medium contenta fugit, ruit ille comanti ore facem supra maiorque apparuit ignis. Ambrosium Peleus, ingentem Ancaeus Echeclum sternit et elatae propius succedere dextrae Telecoonta sinit librataque ora securi disiecit cervice tenus. simul aspera victor cingula sublustri vibrantia detrahit umbra. 'has, precor, exuvias opima cadavera' Nestor 'linquite!' ait. 'ferro potius mihi dextera, ferro navet opus!' prensumque manu detruncat Amastrum diversasque simul socios invadere turmas admonuit. pergunt rupta testudine fusi qua tenebrae campique ferunt. gravis invenit Ochum Phlias et trepido Pollux impingitur Hebro. ipse super vultus taboque natantia terga dux campi Martisque potens, ut caeca profundo currit hiems, Zelyn et Bronten Abarinque relinquit semineces. Glaucum sequitur Glaucumque ruentem occupat et iugulo vulnus molitur aperto. ille manu contra telum tenet ultima frustra verba ciens fixamque videt decrescere cornum. hinc Halyn, hinc rigido transcurrens demetit ense Protin et insignem cithara cantuque fluenti Dorcea, qui dulci festis adsistere mensis pectine Bistoniae magnum post ausus alumnum. nec pharetram aut acres ultra Tirynthius arcus exercet, socia sed disicit agmina clava. ac veluti magna iuvenum cum densa securi silva labat cuneisque gemit grave robur adactis iamque abies piceaeque ruunt, sic dura sub ictu ossa virum malaeque sonant sparsusque cerebro albet ager. levis ante pedes subsederat ~Hidmon~. occupat os barbamque viri clavamque superne intonat 'occumbes' et 'nunc' ait 'Herculis armis, donum ingens semperque tuis mirabile fatum.' horruit ille cadens nomenque agnovit amicum primus et ignaris dirum scelus attulit umbris. nec tibi Thessalicos tunc profuit, Ornyte, reges hospitiis aut mente moras fovisse benigna et dapibus sacrasse diem. procul advenit Idmon oblatumque ferit, galeam cristasque rubentes (heu tua dona) gerens. quem te qualemque videbit attonitus, Crenaee, parens! en frigidus orbes purpureos iam somnus obit, iam candor et anni deficiunt vitaque fugit decus omne soluta. desere nunc nemus et nympharum durus amores! at diversa Sagen turbantem fallere nervo tum primum puer ausus Hylas (spes maxima bellis pulcher Hylas, si fata sinant, si prospera Iuno) prostravitque virum celeri per pectora telo. Accessere (nefas) tenebris fallacibus acti Tyndaridae in sese. Castor prius ibat in ictus nescius, ast illos nova lux subitusque diremit frontis apex. tum Castor Ityn, qua caerulus ambit balteus et gemini committunt ora dracones, frater Hagen Thapsumque securigerumque Nealcen transigit et Canthi pallentem vulnere Cydrum. torserat hic totis conisus viribus hastam venatori Erymo, brevis hanc sed fata ferentem prodidit et piceo comitem miserata refulsit Luna polo. cessere iubae raptumque per auras vulnus et extrema sonuit cita cuspide cassis. Nisaeum Telamon et Ophelten vana sonantem per clipei cedentis opus artemque trilicem, qua stomachi secreta, ferit laetusque profatur: 'di, precor, hunc regem aut aeque delegerit alta fors mihi gente satum magnusque et flebilis urbi conciderit.' super addit Aren fratremque Melanthum Phoceaque Oleniden, legum qui pulsus ab oris regis amicitiam et famuli propioris honores (qua patiens non arte?) tulit. nox alta cadentum ingentes resonat sonitus augetque ruinas. ut magis Inarime, magis ut mugitor anhelat Vesbius, attonitas acer cum suscitat urbes, sic pugnae crebrescit opus neque enim ignea cedunt astra loco, lentis haeret nox conscia bigis. Perge age Tartareae mecum simul omnia noctis, Musa, sequi. trepidam Phaethon adflavit ab alto Tisiphonen graviorque locos iam luce propinqua umbra premit. non signa virum, non funera cernunt et rabie magis ora calent. vos prodite, divae, Eumenidum noctisque globos vatique patescat armorum fragor et tepidi singultibus agri labentem atque acti Minyis per litora manes. Cyzicus hic aciem vanis discursibus implet fata trahens. iam pulsa sibi cessisse Pelasgum agmina, iam passim vacuos disiecta per agros credit ovans. tales habitus, ea gaudia fingit ira deum. fundo veluti cum Coeus in imo vincla Iovis fractoque trahens adamante catenas Saturnum Tityumque vocat spemque aetheris amens concipit, ast illum fluviis et nocte remensa Eumenidum canis et sparsae iuba reppulit Hydrae. saevit acerba fremens tardumque a moenibus agmen increpitat: 'numquamne dolor virtusve subibit nil ausas sine rege manus? at barbara buxus si vocet et motis ululantia Dindyma sacris, tunc ensis placeatque furor, modo tela sacerdos porrigat, et iussa sanguis exuberet ulna.' talibus insultans iamdudum numine divae deficit, infracti languescunt frigore cursus, corda pavent, audit fremitus irasque leonum cornuaque et motas videt inter nubila turres. tunc gravis et certo tendens stridore per umbram Aesonii venit hasta ducis latumque sub imo pectore rumpit iter. quam nunc incognita vellet lustra sibi nullosque datos venatibus annos! talia magnanimi diverso turbine fundunt tela viri sonitusque pedum suspectaque motu explorant, prensant socios vocemque reposcunt. quod si tanta lues seros durasset in ortus, exstinctum genus et solas per moenia matres vidisset stratamque dies in litore gentem. Tum pater omnipotens, tempus iam rege perempto flectere fata ratus miserasque abrumpere pugnas, supremam celeravit opem nutuque sereno intonuit, quem Nocte satae, quem turbidus horret Armipotens. tunc porta trucis coit infera belli. continuo dant terga metu versique per agros diffugiunt, quae sola salus. nec terga ruentum mens Minyis conversa sequi, stetit anxia virtus. ecce levi primos iam spargere lumine portus orta dies notaeque (nefas) albescere turres. 'di maris,' attonito conclamat ab agmine Tiphys 'ut mea fatali damnastis pectora somno. heu socii quantis complerunt litora monstris!' illi autem neque adhuc gemitus neque conscia facti ora levant. tenet exsangues rigor horridus artus ceu pavet ad crines et tristia Pentheos ora Thyias, ubi impulsae iam se deus agmine matris abstulit et caesi vanescunt cornua tauri. nec minus effusi grandaevum ad litora vulgus ut socias videre manus dare versa retrorsus terga metu. dextram tendens proclamat Iason: 'quos fugitis? vellem hac equidem me strage meosque procubuisse magis. deus haec, deus asper utrisque implicuit. sumus en Minyae, sumus hospita turba!' Tum super exsangues confertae caedis acervos praecipiti plangore ruunt, agnoscit in alta strage virum sua texta parens, sua munera coniunx. it gemitus toto sinuosa per aequora caelo. pars tenues flatus et adhuc stridentia prensat vulnera, pars sera componunt lumina dextra. at vero in mediis exsangui rege reperto aggeribus, tristi sileant ceu cetera planctu, sic famulum matrumque dolor, sic omnis ad unum versa manus. circa lacrimis ac mentibus aegri stant Minyae deflentque nefas et cuspidis ictus Aesoniae sortemque ducis solantur acerbam. ille ubi concretos pingui iam sanguine crines pallentesque genas infractaque pectore caro tela neque hesternos agnovit in hospite vultus, ingemit atque artus fatur complexus amicos: 'te tamen ignarum tanti, miserande, furoris nox habet et nullo testantem foedera questu, at mihi luctificum venit iubar. heu quibus adsum conloquiis, cui me hospitio fortuna revexit! exstinguine mea (fatis id defuit unum) speravi te posse manu talisve reliqui has ego, amice, domos? quod si iam bella manebant et placitum hoc superis, nonne haec mea iustius essent funera meque tuus nunc plangeret error nec Clarii nunc antra dei quercusque Tonantis arguerem? talesne acies, talesne triumphos sorte dabant? tantumque nefas mens conscia vatum conticuit patriae exitium crudele senectae et tot acerba canens? heu divis visa sinistris regna mihi! quinam reditus, quae me hospita tellus accipiet, quae non primis prohibebit harenis? invidere dei ne Phasidis arva remoti et Scythicas populatus opes haec rursus adirem litora neve tuos irem tunc ultor in hostes. fas tamen est conferre genas, fas iungere tecum pectora et exsangues miscere amplexibus artus. cur etiam flammas miserosque moramur honores? vos age funereas ad litora volvite silvas et socios lustrate rogos, date debita caesis munera, quae nostro misisset Cyzicus igni.' Parte alia Clite laceras super ora mariti fusa comas misera in planctus vocat agmina matrum fatur et haec: 'primis coniunx ereptus in annis cuncta trahis. necdum suboles nec gaudia de te ulla mihi, quis maesta tuos nunc, optime, casus perpeterer tenui luctum solamine fallens. Mygdonis arma patrem funestaque proelia nuper natales rapuere domos Triviaeque potentis occidit arcana genetrix absumpta sagitta: tu, mihi qui coniunx pariter fraterque parensque solus et a prima fueras spes una iuventa, deseris heu totamque deus simul impulit urbem. ast ego non media te saltem, Cyzice, vidi tendentem mihi morte manus aut ulla monentis verba tuli; quin te thalamis modo questa morari heu talem tantique metus secura recepi.' illam vix gemino maerens cum Castore Pollux erigit haerentem compressaque colla trahentem. Interea innumeras nudatis montibus urgent certatim decorantque pyras et corpora maesti summa locant. vadit sonipes cervice remissa venatrix nec turba canum pecudumque morantur funereae, quae cuique manus, quae cura suorum, quae fortuna fuit. medio rex aggere longe eminet, hunc crebris quatiens singultibus ora adlevat Aesonides celsoque reponit in ostro. dat pictas auro atque ardentes murice vestes quas rapuit telis festina vocantibus Austris Hypsipyle. galeam dilectaque cingula regi inicit. ille suam vultus conversus ad urbem sceptra manu veterum retinet gestamen avorum. nam quia nec proles alius nec denique sanguis, ipse decus regnique refert insigne parenti. inde ter armatos Minyis referentibus orbes concussi tremuere rogi, ter inhorruit aether luctificum clangente tuba. iecere supremo tum clamore faces, rerum labor omnis in auras solvitur et celsis conlucent aequora flammis. scilicet haec illo iuvenem populosque manebant tempore, Peliacis caderet cum montibus arbor: hoc volucrumque minae praesagaque fulmina longo acta mari tulerant. sed quis non prima refellat monstra deum longosque sibi non auguret annos? iamque solutus honos cineri, iam passibus aegris dilapsae cum prole nurus tandemque quiescunt dissona pervigili planctu vada, qualiter Arctos ad patrias avibus medio iam vere revectis Memphis et aprici statio silet annua Nili. At non inde dies nec quae magis aspera curis nox Minyas tanta caesorum ab imagine solvit. bis Zephyri iam vela vocant. fiducia maestis nulla viris, aegro adsidue mens carpitur aestu necdum omnes lacrimas atque omnia reddita caesis iusta putant. patria ex oculis acerque laborum pulsus amor segnique iuvat frigescere luctu. ipse etiam Aesonides, quamquam tristissima rerum castiganda duci vultuque premenda sereno, dulcibus indulget lacrimis aperitque dolorem. tum secreta trahens Phoebeum ad litora Mopsum 'quaenam' ait 'ista lues aut quae sententia divum? decretusne venit fato pavor an sibi nectunt corda moras? cur immemores famaeque larisque angimur aut pariet quemnam haec ignavia finem?' 'Dicam' ait 'ac penitus causas labemque docebo.' Mopsus et astra tuens: 'non si mortalia membra sortitusque breves et parvi tempora fati perpetimur, socius superi quondam ignis Olympi, fas ideo miscere neces ferroque morantes exigere hinc animas redituraque semina caelo. quippe nec in ventos nec in ultima solvimur ossa; ira manet duratque dolor. cum deinde tremendi ad solium venere Iovis questuque nefandam edocuere necem, patet ollis ianua leti atque iterum remeare licet. comes una sororum additur et pariter terras atque aequora lustrant. quisque suos sontes inimicaque pectora poenis implicat et varia meritos formidine pulsant. at quibus invito maduerunt sanguine dextrae, si fors saeva tulit miseros, sed proxima culpa, hos variis mens ipsa modis agit et sua carpunt facta viros: resides et iam nil amplius ausi in lacrimas humilesque metus aegramque fatiscunt segnitiem, quos ecce vides. sed nostra requiret cura viam. memori iam pridem cognita vati est procul ad Stygiae devexa silentia noctis Cimmerium domus et superis incognita tellus caeruleo tenebrosa situ, quo flammea numquam Sol iuga sidereos nec mittit Iuppiter annos. stant citae frondes immotaque silva comanti horret Averna iugo. specus umbrarumque meatus subter et Oceani praeceps fragor arvaque nigro vasta metu et subitae post longa silentia voces. ensifer hic atraque sedens in veste Celaeneus insontes errore luit culpamque remittens carmina turbatos volvit placantia manes. ille mihi quae danda forent lustramina caesis prodidit, ille volens Erebum tenebrasque retexit. ergo ubi puniceas oriens accenderit undas, te socios adhibere sacris armentaque magnis bina deis, me iam coetus accedere vestros haud fas interea, donec lustralia pernox vota fero. movet en gelidos Latonia currus: flecte gradum, placitis sileant age litora coeptis!' Iamque sopor mediis tellurem presserat horis et circum tacito volitabant somnia mundo, cum vigil arcani speculatus tempora sacri Ampycides petit adversis Aesepia silvis flumina et aequoreas pariter decurrit ad undas. hic sale purpureo vivaque nitentia lympha membra novat seque horrificis accommodat actis. tempora tum vittis et supplice castus oliva implicat et stricto designat litora ferro, circum humiles aras ignotaque nomina divum instituit silvaque super contristat opaca: utque metum numenque loco sacramque quietem addidit, ardenti nitidum iubar evocat alto. Atque Argoa manus variis insignis in armis ibat agens lectas aurata fronte bidentes. Delius hic longe candenti veste sacerdos occurrit ramoque vocat iamque ipse recenti stat tumulo placida transmittens agmina lauro. ducit et ad fluvios ac vincula solvere monstrat prima pedum glaucasque comis praetexere frondes imperat, hinc alte Phoebi surgentis ad orbem ferre manus totisque simul procumbere campis. tunc piceae mactantur oves prosectaque partim pectora per medios, partim gerit obvius Idmon. ter tacitos egere gradus, ter tristia tangens arma simul vestesque virum lustramina ponto pone iacit, rapidis adolentur cetera flammis. quin etiam truncas nemorum[que] effigiesque virorum rite locat quercus simulataque subligat arma. huc Stygias transire minas iramque severi sanguinis, his orat vigiles incumbere curas atque ita lustrifico cantu vocat: 'ite, perempti, ac memores abolete animos. sint otia vobis, sit Stygiae iam sedis amor, procul agmine nostro et procul este mari cunctisque absistite bellis. vos ego nec Graias umquam contendere ad urbes nec triviis ululare velim pecorique satisque nullae ideo pestes nec luctifer ingruat annus nec populi nostrive luant ea facta minores.' dixerat et summas frondentibus intulit aris libavitque dapes, placidi quas protinus angues, umbrarum famuli, linguis rapuere coruscis. Continuo puppem petere et considere transtris imperat Ampycides nec visum vertere terrae: exciderint quae gesta manu, quae debita fatis. illi alacres pars arma locant, pars ardua insternunt tabulata toris oriturque trementum remorum sonus et laetae concordia vocis. Iuppiter urgentem ceu summa Ceraunia nubem cum pepulit movitque iugis, fulsere repente et nemora et scopuli nitidusque reducitur aether, sic animi rediere viris iamque ipse magister nutat ab arce ratis remisque insistere tendit. instaurant primi certamina liber amictu Eurytus et dictis Talai non territus Idas, inde alii increpitant atque aequora pectore tollunt. par gemitu pulsuque labor versumque vicissim mittitur in puppem remo mare. laetus et ipse Alcides 'quisnam hos vocat in certamina fluctus?' dixit et intortis adsurgens arduus undis percussit subito deceptum fragmine pectus atque in terga ruens Talaum fortemque Eriboten et longe tantae securum Amphiona molis obruit inque tuo posuit caput, Iphite, transtro. Iam summas caeli Phoebus candentior arces vicerat et longas medius revocaverat umbras. tardior hinc cessante viro quae proxima Tiphys litora quosque dabat densa trabe Mysia montes advehitur. petit excelsas Tirynthius ornos, haeret Hylas lateri passusque moratur iniquos. Illum ubi Iuno poli summo de vertice puppem deseruisse videt, tempus rata diva nocendi Pallada consortem curis cursusque regentem, nequa inde inceptis fieret mora, fallere prima molitur caroque dolis avertere fratri, tum sic adloquitur: 'procerum vi pulsus iniqua germanique manu (repetis quo crimine) Perses barbaricas iam movit opes Hyrcanaque signa. Aeetes contra thalamis et virgine pacta conciliat reges Scythicos primusque coacta advehit Albana Styrus gener agmina porta, bellum ingens, atque ipse citis Gradivus habenis fundit equos. viden Arctoo de carcere quanta tollat se nubes atque aequore pendeat atro? corripe prima vias. finem cum Phasidis alti transierit Perses aciemque admoverit urbi, coepta refer paulumque moras et foedera necte consiliis atque arte tua. sponde adfore reges dis genitos, quis arma volens, quis agmina iungat.' at virgo, quamquam insidias aestusque novercae sentiat et blandos quaerentem fingere vultus, obsequitur tamen et iussas petit ocius oras. Ingemuit Iuno tandemque silentia rumpit: 'en labor, en odiis caput insuperabile nostris! quam Nemeen tot fessa minis quae bellave Lernae experiar? Phrygiis ultro concurrere monstris nempe virum et pulso reserantem Pergama ponto vidimus: en ego nunc regum soror++et mihi gentis ullus honos? iam tum indecores iussaeque dolorum primitiae et tenero superati protinus angues. debueram nullos iuveni iam quaerere casus victa nec tales forsan descendere pugnas. verum animis insiste tuis ~actumque movebo~ tende, pudor; mox et Furias Ditemque movebo.' haec ait et pariter laevi iuga pinea montis respicit ac pulchro venantes agmine nymphas, undarum nemorumque decus. levis omnibus arcus et manicae virides et stricta myrtus habena, summo palla genu, tenui vagus innatat unda crinis ad obscurae decurrens cingula mammae. ipsa citatarum tellus pede plausa sororum personat et teneris summittit gramina plantis. e quibus Herculeo Dryope percussa fragore, cum fugerent iam tela ferae, processerat ultra turbatum visura nemus fontemque petebat rursus et attonitos referebat ab Hercule vultus. hanc delapsa polo piceaeque adclinis opacae Iuno vocat prensaque manu sic blanda profatur: 'quem tibi coniugio tot dedignata dicavi, nympha, procos, en Haemonia puer adpulit alno, clarus Hylas, saltusque tuos fontesque pererrat. vidisti roseis haec per loca Bacchus habenis cum domitas acies et eoi fercula regni duceret ac rursus thiasos et sacra moventem. hunc tibi vel posito venan pectine Phoebum crede dari. quae spes nymphis aufertur Achaeis, praereptum quanto proles Boebeia questu audiet et flavi quam tristis nata Lycormae!' sic ait et celerem frondosa per avia cervum suscitat ac iuveni sublimem cornibus offert. ille animos tardusque fugae longumque resistens sollicitat suadetque pari contendere cursu. credit Hylas praedaeque ferox ardore propinquae insequitur, simul Alcides hortatibus urget prospiciens. iamque ex oculis aufertur uterque, cum puerum instantem quadripes fessaque minantem tela manu procul ad nitidi spiracula fontis ducit et intactas levis ipse superfugit undas. hoc pueri spes lusa modo est nec tendere certat amplius; utque artus et concita pectora sudor diluerat, gratos avidus procumbit ad amnes. stagna vaga sic luce micant ubi Cynthia caelo prospicit aut medii transit rota candida Phoebi, tale iubar diffundit aquis: nil umbra comaeque turbavitque sonus surgentis ad oscula nymphae. illa avidas iniecta manus heu sera cientem auxilia et magni referentem nomen amici detrahit, adiutae prono nam pondere vires. Iam pater umbrosis Tirynthius arcibus ornum depulerat magnoque iugi stridore revulsam terga super fulvi porrexerat horrida monstri litora curva petens; alio nam calle reversum credit Hylan captaque dapes auxisse ferina. sed neque apud socios structasque in litore mensas unanimum videt aeger Hylan nec longius acrem intendens aciem. varios hinc excitat aestus nube mali percussus amor, quibus haeserit oris, quis tales impune moras casusve laborve attulerit. densam interea descendere noctem iam maiore metu, tum vero et pallor et amens cum piceo sudore rigor. ceu pectora nautis congelat hiberni vultus Iovis agricolisve, cum coit umbra minax, comitis sic adficit error Alciden saevaeque monet meminisse novercae. continuo, volucri ceu pectora tactus asilo emicuit Calabris taurus per confraga saeptis obvia quaeque ruens, tali se concitat ardens in iuga senta fuga. pavet omnis conscia late silva, pavent montes, luctu succensus acerbo quid struat Alcides tantaque quid apparet ira. ille, velut refugi quem contigit improba Mauri lancea sanguineus vasto leo murmure fertur frangit et absentem vacuis sub dentibus hostem, sic furiis accensa gerens Tirynthius ora fertur et intento decurrit montibus arcu. heu miserae quibus ille feris, quibus incidit usquam immeritis per lustra viris! volat ordine nullo cuncta petens, nunc ad ripas deiectaque saxis flumina, nunc notas nemorum procurrit ad umbras. rursus Hylan et rursus Hylan per longa reclamat avia: responsant silvae et vaga certat imago. At sociis immota fides Austrisque secundis certa: morae nec parvus Hylas, quamquam omnibus aeque grata rudimenta, Herculeo sub nomine pendent. illum omnes lacrimis maestisque reposcere votis incertique metu nunc longas litore voces spargere, nunc seris ostendere noctibus ignes. ipse vel excelsi cum densa silentia montis strata vel oblatis ductor videt aequora ventis stat lacrimans magnoque viri cunctatur amore. illius incessus habilemque ad terga pharetram, illum inter proceres maestaeque silentia mensae quaerit inops quondam ingenti comprensa trahentem vina manu et durae referentem monstra novercae. Nec minus interea crudelis Iapyga Iuno adsidue movet et primis cum solibus offert. iamque morae impatiens cunctantes increpat ausus Tiphys et oblato monet otia rumpere cursu. ergo animum flexus dictis instantis Iason concedit sociosque simul sic fatur ad omnes: 'o utinam, Scythicis struerem cum funera terris, vox mihi mentitas tulerit Parnasia sortes, agmine de tanto socium qui maximus armis adforet, hunc Iovis imperiis fatoque teneri ante procellosum scopulis errantibus aequor. necdum fama viri nec certior exstitit auctor. verum agite et, dubiis variant quae pectora curis, consulite et, motis seu vos via flatibus urget, pergite et inceptos mecum revocate labores, seu pluris tolerare moras rursusque propinquis quaesivisse iugis, pretium haud leve temporis acti.' Dixerat. at studiis iamdudum freta iuventus orat inire vias: unum tanto afore coetu nec minus in sese generis dextrasque potentes esse ferunt. tali mentem pars maxima flatu erigit et vana gliscunt praecordia lingua: saltibus ut mediis tum demum laeta reducit cerva gregem, tum gestit aper reboatque superbis comminus ~ursa~ lupis, cum sese Martia tigris abstulit aut curvo tacitus leo condidit antro. At pius ingenti Telamon iam fluctuat ira cum fremitu saevisque serens fera iurgia dictis insequitur magnoque implorat numina questu. idem orans prensatque viros demissaque supplex haeret ad ora ducis, nil se super Hercule fari, sed socio quocumque, gemens; quamquam aspera fama iam loca iamque feras per barbara litora gentes, non alium contra Alciden, non pectora tanta posse dari. rursum instimulat ducitque faventes magnanimus Calydone satus, potioribus ille deteriora fovens semperque inversa tueri durus et haud ullis umquam superabilis aequis rectorumve memor. 'non Herculis' inquit 'adempti, sed tuus in seros haec nostra silentia questus traxit honor, dum iura dares, dum tempora fandi. septimus hic celsis descendit montibus Auster iamque ratem Scythicis forsan statuisset in oris. nos patriae immemores, maneant ceu nulla revectos gaudia, sed duro saevae sub rege Mycenae, ad medium cunctamur iter. si finibus ullis has tolerare moras et inania tempora possem, regna hodie et dulcem sceptris Calydona tenerem laetus opum pacisque meae tutusque manerem quis genitor materque locis. quid deside terra haeremus, vacuos cur lassant aequora visus? tu comitem Alciden ad Phasidis amplius arva adfore, tu socias ultra tibi rere pharetras? non ea fax odiis oblitave numine fesso Iuno sui. nova Tartareo fors semine monstra at iterum Inachiis iam nuntius urget ab Argis. non datur haec magni proles Iovis, at tibi Pollux stirpe pares Castorque manent, at cetera divum progenies nec parva mihi fiducia gentis. en egomet quocumque vocas sequar, agmina ferro plura metam, tibi dicta manus, tibi quicquid in ipso sanguine erit iamque hinc operum quae maxima posco. scilicet in solis profugi stetit Herculis armis nostra salus. nempe ora aeque mortalia cuncti ecce gerunt, ibant aequo nempe ordine remi. ille vel insano iamdudum turbidus aestu vel parta iam laude tumens consortia famae despicit ac nostris ferri comes abnuit actis. vos, quibus et virtus et spes in limine primo, tendite, dum rerum patiens calor et rude membris robur inest; nec enim solis dare funera Colchis sit satis et tota pelagus lustrasse iuventa. spes mihi quae tali potuit longissima casu esse fuit: quiscumque virum perquirere silvis egit amor, loca vociferans non ulla reliqui. nunc quoque, dum vario nutat sententia motu, cernere devexis redeuntem montibus opto. sat lacrimis comitique datum, quem sortibus aevi crede vel in mediae raptum tibi sanguine pugnae!' Talibus Oenides urget, simul incita dictis heroum manus. ante omnes Argoa iubebat vincla rapi Calais. furias miratur ovantum Aeacides multusque viri cunctantia corda fert dolor, an sese comitem tam tristibus actis abneget et celsi maerens petat ardua montis. non tamen et gemitus et inanes desinit iras fundere. 'quis terris pro Iuppiter' inquit 'Achaeis iste dies! saevi capient quae gaudia Colchi! non hi tum flatus, non ista superbia dictis, litore cum patrio iam vela petentibus Austris cunctus ad Alciden versus favor: ipse iuvaret, ipse ducis curas meritosque subiret honores. iamne animis, iam[ne] gente pares? aeque inclita vulgi dextera? nulla fides, nulli super Hercule fletus? nunc Porthaonides, nunc dux mihi Thracia proles? aspera nunc pavidos contra ruit agna leones? hanc ego magnanimi spolium Didymaonis hastam, quae neque iam frondes virides nec proferet umbras, ut semel est evulsa iugis ac matre perempta fida ministeria et duras obit horrida pugnas, testor et hoc omni, ductor, tibi numine firmo: saepe metu, saepe in tenui discrimine rerum Herculeas iam serus opes spretique vocabis arma viri nec nos tumida haec tum dicta iuvabunt.' Talibus Aeacides socios terroribus urgens inlacrimat multaque comas deformat harena. fata trahunt raptusque virum certamine ductor ibat et obtenta mulcebat lumina palla. hic vero ingenti repetuntur pectora luctu, ut socii sedere locis nullaeque leonis exuviae tantique vacant vestigia transtri. flet pius Aeacides, maerent Poeantia corda, ingemit et dulci frater cum Castore Pollux. omnis adhuc vocat Alciden fugiente carina, omnis Hylan, medio pereunt iam nomina ponto. Dat procul interea toto pater aequore signum Phorcys et immanes intorto murice phocas contrahit antra petens. simul et Massylus et una Lyctius et Calabris redit armentarius arvis. ilicet extremi nox litore Solis Hiberas condidit alta domos et sidera sustulit axis. flumina conticuere, iacet cum flatibus aequor. Amphitryoniades nec quae nova lustra requirat nec quo temptet iter comitis nec fata parenti quae referat videt aut socios qua mente revisat. urit amor solisque negat decedere silvis. non aliter gemitu quondam lea prolis ademptae terga dedit: sedet inde viis inclusaque longo pervigilant castella metu, dolor attrahit orbes interea et misero manat iuba sordida luctu.
1
Valerius Flaccus The Latin Library The Classics Page