Library

Liber Quartus in ARGONAVTICA

Atque ea non oculis divum pater amplius aequis sustinuit natique pios miseratus amores Iunonem ardenti trepidam gravis increpat ira: 'ut nova nunc tacito pectore gaudia tollunt! haeret inops solisque furit Tirynthius oris, at comite immemores Minyae facilesque relicto alta tenent. sic Iuno ducem fovet anxia curis Aesonium, sic arma viro sociosque ministrat. iam quibus incertam bellis Scythicaeque paventem gentis opes, quanta trepidam formidine cernam! tum precibus, tum me lacrimis et supplice dextra attemptare veto. rerum mihi firma potestas. i, Furias Veneremque move, dabit impia poenas virgo nec Aeetae gemitus patiemur inultos.' dixit et arcano redolentem nectare rorem, quem penes alta quies liquidique potentia somni, detulit inque vagi libavit tempora nati. ille graves oculos et Hylan resonantia semper ora ferens, ut nulla deum superare potestas, procumbit. tandem fessis pax reddita silvis fluminaque et vacuis auditae montibus aurae. ecce puer summa se tollere visus ab unda frondibus in croceis et iniquae munera nymphae stansque super carum talis caput edere voces: 'quid, pater, in vanos absumis tempora questus? hoc nemus, hoc fatis mihi iam domus, improba quo me nympha rapit saevae monitu Iunonis, in amne. nunc Iovis accessus et iam mihi limina caeli conciliat iungitque et fontis honores. o dolor, o dulces quas gessimus ante pharetrae! iam socii laetis rapuerunt vincula ventis, hortator postquam furiis et voce nefanda impulit Oenides. verum cum gente domoque ista luet saevaeque aderunt tua numina matri. surge age et in duris haud umquam defice, caelo mox aderis teque astra ferent: tu semper amoris sis memor et cari comitis ne abscedat imago.' talibus orantem dictis visuque fruentem ille ultro petit et vacuis amplexibus instat languentisque movet frustra conamina dextrae: corpus hebet somno refugaque eluditur umbra. tum lacrimis, tum voce sequi, tum rumpere questus, cum sopor et vano spes maesta resolvitur actu. fluctus ab undisoni ceu forte crepidine saxi cum rapit halcyonis miserae fetumque laremque, it super aegra parens queritur tumentibus undis certa sequi quocumque ferant audetque pavetque, icta fatiscit aquis donec domus haustaque fluctu est; illa dolens vocem dedit et se sustulit alis: haud aliter somni maestus labor. exsilit amens effusisque genas lacrimis rigat. 'ibimus' inquit 'solus et hos montes desertaque lustra tenebis, care puer, nec res ultra mirabere nostras?' haec fatus relegitque vias et vallibus exit incertus quid Iuno ferat, quas apparet iras. nec minus et socios cernit procul aequore ferri praecipites tacitumque pudet potuisse relinqui. Iamque iter ad Teucros atque hospita moenia Troiae flexerat Iliaci repetens promissa tyranni, cum maesto Latona simul Dianaque vultu ante Iovem stetit et supplex sic fatur Apollo: 'in quem alium Alciden, in quae iam tempora differs Caucaseum, rex magne, senem? nullumne malorum finem adeo poenaeque dabis? te cuncta precatur gens hominum atque ipsi iam te, pater , montes fessaque cum silvis orant iuga. sat tibi furtum ignis et aetheriae defensa silentia mensae!' dixit ubi, e scopulis media inter pabula diri vulturis ipse etiam gemitu maestaque fatigat voce Iovem saevis relevans ambusta pruinis lumina, congeminant amnes rupesque fragorem Caucaseae, stupet ipse dei clamoribus ales. tunc etiam super Acheronte auditus ad arces Iapetus, gravis orantem procul arcet Erinys respiciens celsi legem Iovis. ille dearum fletibus et magno Phoebi commotus honore velocem roseis demittit nubibus Irin. 'i, Phrygas Alcides et Troiae differat arma. nunc' ait 'eripiat dirae Titana volucri.' diva volat defertque viro celeranda parentis imperia atque alacrem laetis hortatibus implet. Iam Minyae mediis clarae per sidera noctis fluctibus intulerant placido cava lintea cursu multaque deserto memores super Hercule volvunt. Thracius at summa sociis e puppe sacerdos fata deum et miserae solans incommoda vitae securum numeris agit et medicabile carmen. quod simul adsumpta pulsum fide, luctus et irae et labor et dulces cedunt e pectore nati. Interea magni iamiam subeuntibus astris Oceani genitale caput Titania frenis antra sonant, Sol auricomis urgentibus horis multifidum iubar et bisseno sidere textam loricam induitur; ligat hanc qui nubila contra balteus undantem variat mortalibus arcum. inde super terras et eoi cornua montis emicuit traxitque diem candentibus undis et Minyas viso liquerunt flamina Phoebo. Proxima Bebrycii panduntur litora regni, pingue solum et duris regio non invida tauris. rex Amycus. regis fatis et numine freti non muris cinxere domos, non foedera legum ulla colunt placidas aut iura tenentia mentes. quales Aetnaeis rabidi Cyclopes in antris nocte sub hiberna servant freta, sicubi saevis advectet ratis acta notis tibi pabula dira et miseras, Polypheme, dapes, sic undique in omnes prospiciunt cursantque vias, qui corpora regi capta trahant. ea Neptuno trux ipse parenti sacrifici pro rupe iugi media aequora supra torquet agens. sin forma viris praestantior adsit, tum legere arma iubet sumptisque occurrere contra caestibus: haec miseri sors est aequissima leti. huc ubi devectam Neptunus gurgite puppem sensit et extremum nati prospexit in oras et quondam laetos domini certamine campos, ingemit ac tales evolvit pectore questus: 'infelix imas quondam mihi rapta sub undas nec potius magno Melie tum mixta Tonanti! usque adeone meam quacumque ab origine prolem tristia fata manent? sic te olim pergere sensi, Iuppiter, iniustae quando mihi virginis armis concidit infelix et nunc chaos implet Orion. nec tibi nunc virtus aut det fiducia nostri, nate, animos opibusque ultra ne crede paternis. iamiam aliae vires maioraque sanguine nostro vincunt fata Iovis, potior cui cura suorum est. atque ideo nec ego hanc tumidis avertere ventis temptavi tenuive ratem nec iam mora morti hinc erit ulla tuae. reges preme, dure, secundos!' abstulit inde oculos natumque et tristia linquens proelia sanguineo terras pater adluit aestu. Principio fluvios gentemque et litora ductor explorare iubet paulumque egressus Echion invenit obscura gemitus in valle trahentem clam iuvenem et caesi maerentem nomen amici. ille virum ut contra venientem umbrataque vidit tempora Parrhasio patris de more galero paciferaeque manu nequiquam insignia virgae, 'heu fuge' ait 'certo quicumque es, perdite, passu dum datur!' obstipuit visu Nonacria proles quid ferat admirans. postquam remeare monentem ocius et dictis perstantem cernit in isdem, abripit et sociis quae sint ea promere cogit. ille manum tendens 'non haec' ait 'hospita vobis terra, viri, non hic ullos reverentia ritus pectora: mors habitat saevaeque hoc litore pugnae. iam veniet diros Amycus qui tollere caestus imperet et vasto qui vertice nubila pulset. talis in advectos Neptuni credita proles aeternum furit atque aequae virtutis egentes ceu superum segnes ad iniqua altaria tauros constituit, tandem ut misero lavet arma cerebro. consulite atque fugae medium ne temnite tempus. namque isti frustra quisquam concurrere monstro audeat et quaenam talem vidisse voluptas?' ductor ad haec: 'Bebryxne venis diversaque regi corda gerens--melior vulgi nam saepe voluntas-- hostis an externis fato delatus ab oris? et tua cur Amycus caestu nondum obruit ora?' 'nomen' ait 'praedulce mihi ~nomen~que secutus Otreos unanimi. decus ille et laeta suorum gloria nec vestros comes aspernandus in actus Hesionam et Phrygiae peteret cum gaudia nuptae, hic Amycum contra iussus stetit atque ego palmas implicui. sed prima procul vixdum ora levantis fulminea frontem dextra disiectaque fudit lumina. me numquam leto dignatus et armis, sed lacrimis potius luctuque absumor inerti. spes tamen, his fando si nuntius extitit oris et Mariandynum patrias penetravit ad urbes, unde genus fraterque viro--sed et ille quierit oro nec vanis cladem Lycus augeat armis.' Haec ubi non ulla iuvenes formidine moti accipiunt (dulce et dura sic pergere mente), terga sequi properosque iubet coniungere gressus. litore in extremo spelunca apparuit ingens arboribus super et dorso contecta minanti, non quae dona deum, non quae trahat aetheris ignem, infelix domus et sonitu tremebunda profundi. at varii pro rupe metus: hinc trunca rotatis bracchia rapta viris strictoque immortua caestu ossaque taetra situ capitum maestissimus ordo per piceas, quibus adverso sub vulnere nulla iam facies nec nomen erat; media ipsius arma sacra metu[que] magnique aris imposta parentis. hospitis hic primum monitus rediere Dymantis et pavor et monstri subiit absentis imago atque oculos cuncti inter se tenuere silentes, donec sidereo Pollux interritus ore 'te tamen hac, quicumque es,' ait 'formidine faxo iam tua silva ferat, modo sint tibi sanguis et artus!' omnibus idem animus forti decernere pugna exoptantque virum contra occurrere poscunt. qualiter ignotis spumantem funditus amnem <. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .> pandit iter, mox omne pecus formidine pulsa pone subit iamque et mediis procedit ab undis. At procul e silvis sese gregibusque ferebat saevus in antra gigas, quem nec sua turba tuendo it taciti secura metus. mortalia nusquam signa manent; instar scopuli, qui montibus altis summus abit longeque iugo stat solus ab omni. devolat inde furens nec quo via curve profecti nec genus ante rogat, sed tali protonat ira: 'incipite, o iuvenes! etenim fiducia, credo, huc tulit auditas et sponte lacessitis oras. sin errore viae necdum mens gnara locorum, Neptuni domus atque egomet Neptunia proles. hic mihi lex caestus adversaque tollere contra bracchia, sic ingens Asiae plaga quique per Arcton dexter et in laevum pontus iacet haec mea visit hospitia, hoc cuncti remeant certamine reges. iam pridem caestus resides et frigida raris dentibus aret humus. quis mecum foedera iunget? prima manu cui dona fero? mox omnibus idem ibit honos. fuga sub terras, fuga nulla per auras. nec lacrimae--ne ferte preces--superive vocati pectora nostra movent: aliis rex Iuppiter oris. faxo Bebrycium nequeat transcendere puppis ulla fretum et ponto volitet Symplegas inani.' Talia dicta dabat, cum protinus asper Iason et simul Aeacidae simul et Calydonis alumni Nelidesque Idasque prior quae maxima surgunt nomina, sed nudo steterat iam pectore Pollux. tum pavor et gelidus defixit Castora sanguis, nam nec ad Elei pugnam videt ora parentis nec sonat Oebalius caveae favor aut iuga nota Taygeti, lavitur patrios ubi victor ad amnes, nec pretium sonipes aut sacrae taurus harenae, praemia sed manes reclusaque ianua leti. illum Amycus nec fronte trucem nec mole tremendum, vixdum etiam primae spargentem signa iuventae, ore renidenti lustrans obit et fremit ausum sanguineosque rotat furiis ardentibus orbes. non aliter iam regna poli, iam capta Typhoeus astra ferens Bacchum ante acies primamque deorum Pallada et oppositos doluit sibi virginis angues. sic adeo insequitur rabidoque ita murmure terret: 'quisquis es, infelix celeras puer, haud tibi pulchrae manserit hoc ultra frontis decus orave matri nota feres. tune a sociis electus iniquis? tune Amyci moriere manu?' nec plura moratus ingentes umeros spatiosaque pectoris ossa protulit horrendosque toris informibus artus. deficiunt visu Minyae, miratur et ipse Tyndarides. redit Alcidae iam sera cupido et vacuo maestos lustrarunt lumine montes. at satus aequoreo fatur tunc talia rege: 'aspice et haec crudis durata volumina tauris nec peto sortis opem, sed quos potes indue caestus.' Dixit et urgentis post saeva piacula fati nescius extremum hoc armis innectere palmas dat famulis, dat et inde Lacon. odia aspera surgunt ignotis prius atque incensa mente feruntur in medium sanguis Iovis et Neptunia proles. hinc illinc dubiis intenta silentia votis et pater orantis caesorum Tartarus umbras nube cava tandem ad meritae spectacula pugnae emittit. summi nigrescunt culmina montis. Continuo Bebryx, Maleae velut arce fragosa turbo rapax, vix ora virum, vix tollere passus bracchia torrenti praeceps agit undique nimbo cursibus involvens totaque immanis harena insequitur. vigil ille metu cum pectore et armis huc alternus et huc, semper cervice reducta semper et in digitis et summi pulvere campi, proiectusque redit. spumanti qualis in alto Pliade capta ratis, trepidi quam sola magistri cura tenet, rapidum ventis certantibus aequor intemerata secat, Pollux sic providus ictus servat et Oebalia dubium caput eripit arte. ut deinde urgentes effudit nubibus iras ardoremque viri, paulatim insurgere fesso integer et summos ~manibus~ deducere caestus. ille dies aegros Amyci sudoribus artus primus et arenti cunctantem vidit hiatu nec sua defessum noscunt loca nec sua regem agmina. respirant ambo paulumque reponunt bracchia, ceu Lapithas aut Paeonas aequore in ipso cum refovet fixaque silet Gradivus in hasta. vix steterant et iam ecce ruunt inflictaque late terga sonant. nova vis iterum, nova corpora surgunt. hunc pudor, hunc noto iam spes audentior hoste instimulat. fumant crebro praecordia pulsu, avia responsant gemitu iuga. pervigil ut cum artificum notat Aet manus et fulmina Cyclops prosubigit, pulsis strepitant incudibus urbes. emicat hic dextramque parat dextramque minatur Tyndarides, redit huc oculis et pondere Bebryx sic ratus, ille autem celeri rapit ora sinistra: conclamant socii et subitas dant gaudia voces. illum insperata turbatum fraude furentemque Oebalides prima refugit dum detonet ira, territus ipse etiam atque ingentis conscius ausi. saevit inops Amycus nullo discrimine sese praecipitans avidusque viri (respectat ovantes quippe procul Minyas), tunc caestu elatus utroque inruit. hos inter Pollux subit et trucis ultro advolat ora viri nec spes effecta, sed ambae in pectus cecidere manus. hoc saevior ille ecce iterum vacuas agit inconsulta per auras bracchia. sentit ubi Pollux rationis egentem, dat genibus iunctis latus effusumque secutus haud revocare gradum patitur turbatque premitque ancipitem crebros et liber congerit ictus desuper averso. sonat omni vulnere vertex inclinis ceditque malis. iam tempora manant sanguineaeque latent aures, vitalia donec vincula, qua primo cervix committitur artu, solvit dextra gravis. labentem propulit heros ac super insistens 'Pollux ego missus Amyclis et Iove natus.' ait 'nomen mirantibus umbris hoc referes. sic et memori noscere sepulchro.' Bebrycas extemplo spargit fuga, nullus adempti regis amor: montem celeres silvamque capessunt. haec sors, haec Amycum tandem manus arcuit ausis effera servantem Ponti loca vimque iuventae continuam et magni sperantem tempora patris. tenditur ille ingens hominum pavor arvaque late occupat, annosi veluti si decidat olim pars Erycis vel totus Athos. qua mole iacentis ipse etiam expleri victor nequit oraque longo comminus obtutu mirans tenet. at manus omnis heroum densis certatim amplexibus urgent armaque ferre iuvat fessasque attollere palmas. 'salve, vera Iovis, vera o Iovis' undique 'proles' ingeminant 'o magnanimis memoranda palaestris Taygeta et primi felix labor ille magistri!' dumque ea dicta ferunt, tenues tamen ire cruores siderea de fronte vident nec sanguine Pollux territus averso siccabat vulnera caestu. illius excelsum ramis caput armaque Castor implicat et viridi conectit tempora lauro respiciensque ratem 'patriis' ait 'has precor oris, diva, refer frondes cumque hac freta curre corona.' dixerat. hinc valida caedunt armenta bipenni perfusique sacro placati gurgitis amne graminea sternuntur humo, tunc liba dapesque frondibus accumulant; exsortia terga Laconi praecipiunt pecudum. toto mox tempore mensae laetus ovat nunc laude virum, nunc vatis honoro carmine, victori geminans cratera parenti. Iamque dies auraeque vocant rursusque capessunt aequora, qua rigidos eructat Bosporos amnes. illos, Nile, tuis nondum dea gentibus Io transierat fluctus, unde haec data nomina ponto. tum pius Oeagri claro de sanguine vates admonita genetrice refert casusque locorum Inachidosque vias pelagusque emensa iuvencae exilia intentisque canit. 'videre priores saepe Iovem terras Argivaque regna Pelasgum virginis Iasiae blandos descendere ad ignes. sentit Iuno dolos curaque accensa iugali aethere desiluit (dominam Lyrceia tellus antraque deprensae tremuerunt conscia culpae), cum trepida Inachiae paelex subit ora iuvencae sponte dei; plausu fovet hanc et pectora mulcet Iuno renidenti cohibens suspiria vultu. mox ita adorta Iovem: "da quam modo ditibus Argis campus alit primae referentem cornua Phoebes indomitamque bovem, da carae munera nuptae. ipsa ego dilectae pecudi iam pascua digna praecipuosque legam fontes." qua fraude negaret aut quos inventos tenuisset Iuppiter astus? muneris illa potens custodem protinus Argum adiungit. custos Argus placet, inscia somni lumina non aliter toto cui vertice quam si Lyda nurus sparso telas maculaverit ostro. Argus et in scopulos et monstris horrida lustra ignotas iubet ire vias heu multa morantem conantemque preces inclusaque pectore verba. ultima tum patriae cedens dedit oscula ripae; flevit Amymone, flerunt Messeides undae, flevit et effusis revocans Hyperia lacertis. illa, ubi vel fessi tremerent erroribus artus vel rueret summo iam frigidus aethere vesper, heu quotiens saxo posuit latus aut, ubi longa aegra siti, quos ore lacus, quae pabula carpsit, verbere candentes quotiens exhorruit armos! quin et ab excelso meditantem vertice saltus audentemque mori valles citus egit in imas Argus et arbitrio durus servavit erili, cum subito Arcadio sonuit cava fistula ritu imperiumque patris celerans Cyllenius ales advenit et leni modulatur carmen avena "quo" que ait "hinc diversus abis? heus respice cantus!" haud procul insectans Argum languentia lumina cuncta notat dulcesque sequentia somnos et celerem mediis in cantibus exigit harpen. iamque refecta Iovi paulatim in imagine prisca ibat agris Io victrix Iunonis et ecce cum facibus spirisque et Tartareo ululatu Tisiphonen videt: ac primo vestigia visu figit et in miserae rursus bovis ora recurrit. nec qua valle memor quo se vertice sistat Inachias errore etiam defertur ad undas, qualis et a prima quantum mutata iuvenca! nec pater aut trepidae temptant accedere nymphae. ergo iterum silvas, iterum petit invia retro ceu Styga dilectum fugiens caput. inde per urbes raptatur Graias atque ardua flumina ripis, oblato donec paulum cunctata profundo incidit. absistunt fluctus et gnara futuri dant pavida alta viam, celsis procul ipsa refulget cornibus ac summa palearia sustinet unda. ast Erebi virgo ditem volat aethere Memphin praecipere et Pharia venientem pellere terra. contra Nilus adest et toto gurgite torrens Tisiphonen agit atque imis inlidit harenis Ditis opem ac saevi clamantem numina regni. apparent sparsaeque faces disiectaque longe verbera et abruptis excussi crinibus hydri. nec Iovis interea cessat manus: intonat alto insurgens caelo genitor curamque fatetur atque ipsa imperium Iuno pavet. haec procul Io spect[ab]at ab arce , iam divis addita iamque aspide cincta comas et ovanti persona sistro. Bosporon hinc veteres errantis nomine divae vulgavere. iuvet nostros nunc ipsa labores immissisque ratem sua per freta provehat Euris.' Dixerat et placidi tendebant carbasa venti. postera non cassae Minyis Aurora retexit noctis iter: nova cuncta vident Thyneaque iuxta litora fatidici poenis horrentia Phinei, dira deum summo quem vis urgebat in aevo. quippe neque extorrem tantum nec lucis egentem insuper Harpyiae Typhonides, ira Tonantis, depopulant ipsoque dapes praedantur ab ore. talia prodigia et tales pro crimine poenas perpetitur. spes una seni, quod pellere saevam quondam fata luem dederant Aquilone creatis. ergo ubi iam Minyas certamque accedere Phineus sentit opem, primas baculo defertur ad undas vestigatque ratem atque oculos attollit inanes. tunc tenuem spirans animam 'salve o mihi longum exspectata manus nostrisque' ait 'agnita votis. novimus et divis geniti quibus et via iussos quae ferat ac vestri rebar sic tempora cursus proxima quaeque legens, quantum Vulcania Lemnos traxerit, infelix tulerit quae Cyzicus arma. sensi et Bebrycio supremam in litore pugnam iam propior iamque hoc animam solamine mulcens. non ego nunc magno quod cretus Agenore Phineus aut memorem mea quod vates insedit Apollo pectora: praesentis potius miserescite fati! nec mihi diversis erratum casibus orbem amissas aut flere domos aut dulcia tempus lumina; consuetis serum est ex ordine fatis ingemere. Harpyiae semper mea pabula servant, fallere quas nusquam misero locus: ilicet omnes deveniunt niger intorto ceu turbine nimbus iamque alis procul et sonitu mihi nota Celaeno. diripiunt verruntque dapes foedataque turbant pocula, saevit odor surgitque miserrima pugna parque mihi monstrisque fames. sprevere quod omnes pollueruntque manu quodque unguibus excidit atris has mihi fert in luce moras. nec rumpere fata morte licet, trahitur victu crudelis egestas. sed vos o servate precor, praedicta deorum si non falsa mihi, vos finem imponite poenis. nempe adsunt qui monstra fugent, Aquilonia proles non externa mihi: nam rex ego divitis Hebri iunctaque vestra meo quondam Cleopatra cubili.' Nomen ad Actaeae Calais Zetesque sororis prosiliunt Zetesque prior 'quem cernimus?' inquit 'tune ille Odrysiae Phineus rex inclitus orae? tu Phoebi comes et nostro dilecte parenti? o ubi nunc regni generisque ubi gloria? quam te exedit labor et miseris festina senectus! quin age mitte preces: namque est tibi nostra voluntas, si non ira deum--vel si placabilis--urget.' sustulit hic geminas Phineus ad sidera palmas 'te'que ait 'infesti, quae nunc premis, ira Tonantis, ante precor, nostrae tandem iam parce senectae, sit modus. et fore credo equidem, nam vestra voluntas quid, iuvenes, sine pace deum? nec credite culpam saevitiae scelerumve mihi nunc crimina pendi: fata loquax mentemque Iovis quaeque abdita solus consilia et terris subito ventura parabat prodideram miserans hominum genus. hinc mihi tanta pestis et offusae media inter dicta tenebrae. iam tandem cessere irae nec casus ab alto, ipse volens nostris sed vos deus adpulit oris.' sic ait et fatis ita iam cedentibus omnes impulit et durae commovit imagine poenae. instituere toros mediisque tapetibus ipsum accipiunt circumque iacent; simul aequora servant, astra simul, vescique iubent ac mittere curas, cum subitus misero tremor et pallentia primae ora senis fugere manus. nec prodita pestis ante, sed in mediis dapibus videre volucres. fragrat acerbus odor patriique exspirat Averni halitus, unum omnes incessere planctibus, unum infestare manus. inhiat Cocytia nubes luxurians ipsoque ferens fastidia visu. tum sola conluvie atque inlusis stramina mensis foeda rigant, stridunt alae praedaque retenta saevit utrimque fames. nec solum horrenda Celaeno Phinea, sed miseras etiam prohibere sorores. emicat hic subito seseque Aquilonia proles cum clamore levat, genitor simul impulit alas. hoste novo turbata lues lapsaeque rapinae faucibus et primum pavidae Phineia tecta pervolitant, mox alta petunt. stant litore fixi Haemonidae atque oculis palantia monstra sequuntur. sicut, prorupti tonuit cum forte Vesevi Hesperiae letalis apex, vixdum ignea montem torsit hiems, iamque eoas cinis induit urbes: turbine sic rapido populos atque aequora longe transabeunt nullaque datur considere terra. iamque et ad Ionii metas atque intima tendunt saxa, vocat magni Strophadas nunc incola ponti. hic fessae leti metu propioris anhelae dum trepidant humilique graves timidoque volatu implorant clamore patrem Typhona nefando, extulit adsurgens noctem pater imaque summis miscuit et mediis vox exaudita tenebris: 'iam satis huc pepulisse deas. cur tenditis ultra in famulas saevire Iovis, quas fulmina quamquam aegidaque ille gerens magnas sibi legit in iras? nunc quoque Agenoreis idem decedere tectis imperat: agnoscunt monitus iussaeque recedunt. mox tamen et vobis similis fuga, cum premet arcus letifer. Harpyiae numquam nova pabula quaerent donec erunt divum meritae mortalibus irae.' haesit uterque polo dubiisque elanguit alis, mox abit et sociae victor petit agmina puppis. Interea Minyae pulsa lue prima Tonanti sacra novant, tum vina toris epulasque reponunt. ipse inter medios ceu dulcis imagine somni laetus ad oblitae Cereris suspirat honores; agnoscit Bacchi latices, agnoscit et undam et nova non pavidae miratur gaudia mensae. hunc ubi reclinem stratis et pace fruentem aspicit ac longae ducentem oblivia poenae talibus appellat supplexque ita fatur Iason: 'vota, senex, perfecta tibi. nunc me quoque curis eripe et ad nostros animum converte labores. omnis adhuc sors laeta quidem nec numine vano, siqua fides curae superum, tantum aequor adorti tendimus: ipsa mihi puppem Iovis optima proles instituit, dedit et socios Saturnia reges. fidere mens sed nostra nequit quantumque propinquat Phasis et ille operum summus labor, hoc magis angunt proxima nec vates sat iam mihi Mopsus et Idmon.' ille ducem nec ferre preces nec dicere passus amplius hic demum vittas laurumque capessit numina nota ciens. stupet Aesonis inclita proles Phinea ceu numquam poenis nullaque gravatum peste Iovis: tam largus honos, tam mira senectae maiestas infusa; vigor novus auxerat artus. tum canit: 'o terras fama venture per omnes, quem sociis ducibusque deis atque arte benigna Pallados ipse ultro Pelias ad sidera tollit, demens, dum profugi non sperat vellera Phrixi, fata locosque tibi, possum quas reddere grates, expediam rerumque vias finemque docebo. ipse etiam, qui me prohibet sua pandere terris saecula, te propter fandi mihi Iuppiter auctor. hinc iter ad Ponti caput errantesque per altum Cyaneas. furor his medio concurrere ponto; necdum ullas videre rates: sua comminus actae saxa premunt cautesque suas. ceu vincula mundi ima labant, tremere ecce solum, tremere ipsa repente tecta vides: illae redeunt, illae aequore certant. di tibi progresso propius, di forsitan ipsi auxilium mentemque dabunt. ast ipse iuvare ausa quibus monitis possim tua? quippe per altum tenditis unde procul venti, procul unde volucres, et pater ipse maris pavidas detorquet habenas. siqua brevis scopulis fieret mora, si semel orsis ulla quies, fuga tunc medio speranda recursu: vix repetunt primae celeres confinia terrae iamque alio clamore ruunt omnisque tenetur pontus et infestis anceps cum montibus errat. verum animo redit illa meo sors cognita divum (fabor enim nec spe dubios solabor inani): cum mihi Tartareas saevo clangore volucres protulit ira Iovis, vox haec simul excidit auris: "ne vanas impende preces finemque malorum expete, Agenoride! Pontum penetraverit ulla cum ratis et rabidi steterint in gurgite montes, tum sperare modum poenae veniamque licebit." sic deus. aut vobis ergo fera [per] saxa patescunt aut mea iam saevae redeunt ad pabula Dirae. verum inter medias dabitur si currere cautes (certe digna manus) vacuumque exibis in aequor, proxima regna Lyci, remeat qui victor ab oris Bebryciis. toto non ullus litore Ponti mitior. hic lecto comitum de robore siquem perculerit vicina lues, ne defice casus praedicti memor atque animos accinge futuris. illic pestiferas subter iuga concava torquet alter aquas Acheron vastoque exundat hiatu fumeus et saeva sequitur caligine campos. linque gravem fluvium et miseris sua fata colonis: sic quoque non uno dabitur transcurrere luctu. quid tibi nubifera surgentem rupe Carambin, quid memorem quas Iris aquas aut torqueat Ancon? proxima Thermodon hinc iam secat arva--memento-- inclita Amazonidum magnoque exorta Gradivo gens ibi: femineas nec tu nunc crede catervas, sed qualis, sed quanta viris insultat Enyo divaque Gorgonei gestatrix innuba monstri. ne tibi tunc horrenda rapax ad litora puppem ventus agat, ludo volitans cum turma superbo pulvereis exsultat equis ululataque tellus intremit et pugnas mota pater incitet hasta. non ita sit metuenda tibi saevissima quamquam gens Chalybum, duris patiens cui cultus in arvis et tonat adflicta semper domus ignea massa. inde omnem innumeri reges per litoris oram, hospitii quis nulla fides, sed limite recto puppis et aequali transcurrat carbasus aura: sic demum rapidi venies ad Phasidis amnem. castra ibi iam Scythiae fraternaque surgit Erinys. ipse truces illic Colchos hostemque iuvabis auxiliis. nec plura equidem discrimina cerno. fors etiam optatam dabitur contingere pellem. sed te non animis nec solis viribus aequum credere: saepe acri potior prudentia dextra. quam tulerit deus, arripe opem. iamque ultima nobis promere fata nefas. sileo prior.' atque ita facto fine dedit tacitis iterum responsa tenebris. Tum subita resides socios formidine Iason praecipitat rumpitque moras tempusque timendi. ipse viros gradiens ad primi litoris undam prosequitur Phineus. 'quaenam tibi praemia,' dixit 'quas, decus o Boreae, possim persolvere grates? me Pangaea super rursus iuga meque paterna stare Tyro dulcesque iterum mihi surgere soles nunc reor. exactae (verumne?) abiere volucres nec metuam tutaeque dapes? date tangere vultus, dem sinite amplexus propiusque accedite dextrae.' dixerat. abscedunt terris et litora condunt. Omnibus extemplo saeva sub imagine rupes Cyaneae propior labor. quando adfore quaque parte putent? stant ora metu nec fessa recedunt lumina diversas circum servantibus undas, cum procul auditi sonitus insanaque saxa, saxa neque illa viris, sed praecipitata profundo siderei pars visa poli. dumque ocius instant, ferre fugam maria ante ratem, maria ipsa repente deficere adversosque vident discedere montes, omnibus et gelida rapti formidine remi. ipse per arma volans et per iuga summa carinae hortatur supplexque manus intendit Iason nomine quemque premens: 'ubi nunc promissa superba ingentesque minae, mecum quibus ista secuti? idem Amyci certe visus timor omnibus antro perculerat; stetimus tamen et deus adfuit ausis. quin iterum idem aderit, credo, deus.' haec ubi fatus corripit abiecti remumque locumque Phaleri et trahit, insequitur flammata pudore iuventus. unda laborantes praeceps rotat ac fuga ponti obvia. miscentur rupes iamque aequore toto Cyaneae iuga praecipites inlisa remittunt. bis fragor infestas cautes adversaque saxis saxa dedit, flamma expresso bis fulsit in imbri. sicut multifidus ruptis e nubibus horror effugit et tenebras nimbosque intermicat ignis terrificique ruunt tonitrus elisaque noctem lux dirimit (pavor ora virum, pavor occupat aures), haud secus implevit pontum fragor; effluit imber spumeus et magno puppem procul aequore vestit. Advertere dei defixaque numina ponto, quid scopulis praeclusa ratis, quid dura iuventus expediat. pendet magnis favor ortus ab ausis. prima coruscanti signum dedit aegide virgo fulmineam iaculata facem. vixdum ardua cautes cesserat, illa volans tenui per concita saxa luce fugit. rediere viris animique manusque ut videre viam. 'sequor, o quicumque deorum,' Aesonides 'vel fallis' ait praecepsque fragores per medios ruit et fumo se condidit atro. coeperat hinc cedens abductis montibus unda ferre ratem pelagoque dies occurrere aperto. sed neque permissis iam fundere rector habenis vela neque eniti remis pote, cum super adsunt Cyaneae. premit umbra ratem scopulique feruntur comminus. hic praecepsque ex aethere Pallas insiliunt pariter scopulos: hunc nata coercet, hunc coniunx Iovis, ut valido qui robore tauros sub iuga et invito detorquet in ilia cornu. inde, velut mixtis Vulcanius ardor harenis verset aquas, sic ima fremunt fluctuque coacto angitur et clausum scopulos super effluit aequor. contra omnes validis tenui discrimine remis pergere iter mediosque ratem transferre per ictus. saxa sed extremis tamen increpuere corymbis parsque (nefas) deprensa iugis, nam cetera caelo debita. conclamant Minyae, latera utraque quippe dissiluisse putant. fugit ipse novissimus ictus Tiphys et mediis sequitur freta rapta ruinis nec prius obsessum scopulis respexit ad aequor aut sociis temptata quies, nigrantia quam iam litora longinquique exirent flumina Rhebae. tunc fessas posuere manus, tunc arida anheli pectora, discussa quales formidine Averni Alcides Theseusque comes pallentia iungunt oscula vix primis amplexi luminis oris. nec vero ipse metus curasque resolvere ductor, sed maria aspectans 'heu qui datus iste deorum sorte labor nobis! serum ut veniamus ad amnem Phasidis et mites' inquit 'dent vellera Colchi, unde per hos iterum montes fuga?' talia fundit imperio fixos Iovis aeternumque revinctos nescius. id fati certa nam lege manebat, siqua per hos undis umquam ratis isset apertis. Tum freta, quae longis fuerant impervia saeclis, ad subitam stupe ratem Pontique iacentis omne solum regesque patent gentesque repostae. non alibi effusis cesserunt longius undis litora, non, tantas quamvis Tyrrhenus et Aegon volvat aquas, geminis tot desint Syrtibus undae. nam super huc vastos tellus quoque congerit amnes; non septemgemini memorem quas exitus Histri, quas Tanais flavusque Tyres Hypanisque Novasque addat opes quantosque sinus Maeotia laxent aequora. flumineo sic agmine fregit amari vim salis hinc Boreae cedens glaciantibus auris Pontus et exorta facilis concrescere bruma. utque vel immotos Ursae rigor invehit amnes vel freta versa vadis, hiemem sic unda per omnem aut campo iacet aut tumido riget ardua fluctu, atque hac Europam curvis anfractibus urget, hac Asiam, Scythicum specie sinuatus in arcum. illic umbrosae semper stant aequore nubes et non certa dies, primo nec sole profundum solvitur aut vernis cum lux aequata tenebris, sed redit extremo tandem in sua litora Tauro. Iam Mariandynis advertit puppis harenis atque celer terras regemque exquirit Echion dicta ferens lectos (fama est si nominis umquam) Haemoniae subiisse viros, det litora fessis. adproperat Lycus auditis laetatus Achivis ac simul Aesoniden omnemque in regia turbam tecta trahit modo Bebryciis praefixa tropaeis, mitis et in mediis effatur talia Grais: 'haud temere est, fato divum reor ad mea vectos litora vos, odium quibus atque eadem ira furentis Bebryciae saevaque pares de gente triumphi: certa fides animis, idem quibus incidit hostis. nos quoque, nos Amycum tanto procul orbe remoti sensimus et saevis frater mihi fusus harenis. ultor ego atque illuc cunctis accensus in armis tunc aderam, cum vos mediis contenta ferebant vela fretis. illum in sanie taboque recenti vidimus aequoreo similem per litora monstro. nec vero praerepta mihi suprema tyranni fata queror bellove magis laetarer et armis procubuisse meis, quam lege quod occidit ultus ipse sua meritoque madent quod sanguine caestus.' excipit Aesonides: 'tuus ergo in montibus ignis ille? tuas acies medio de gurgite vidi?' fatur et ostentans prolem Iovis 'hic tibi Pollux en,' ait 'inviso solvit cui pectore poenas.' ille virum circa mirantia lumina volvit. festa dehinc mediis ineunt convivia tectis communesque vocant superos, quorum eruta nutu Bebrycia, et votis pariter praeda fruuntur.
1
Valerius Flaccus The Latin Library The Classics Page